Finanzkrise

Političari SAD, Evrope i Azije bespomoćno promatraju kako anonimna tržišta vrjedonosnim papirima prebacuju milijarde i milijarde dolara se jedne strane na drugu, kako se ulaže u akcije ili se one prodaju - na sve ono što u krajnjoj liniji utiče na fiskalnu i privrednu politiku. Barak Obama, Angela Merkel i Nikola Sarkozi odavno nisu akteri, nego samo političari koji djeluju na osnovu zbivanja na berzi. Bespomoćnim saopštenjima kako su na proteklom samitu na vrhu EU doneseni odlični zaključci, oni pokušavaju da ublaže aktivnosti brokera. To neće pomoći.

Tržišta finansija, investitori i menadžeri fondova nalaze se u iracionalno apokaliptičnom raspoloženju. U protekle dvije nedjelje se privredni pokazatelji nisu promijenili, ali na berzi traje rasprodaja akcija. Kao kruna svemu uslijedila je odluka rejting agencije Standard&Poor's da smanji ocjenu kreditne sposobnosti SAD-a. Agencija je samo obznanila ono što su tržišta finansijama odavno znala. I najmoćniji čovjek svijeta, Barak Obama, je bespomoćan kada se uhvati u koštac sa Wall Streetom. SAD će morati da plaćaju veće kamate na kredite koje uzimaju. Ponovni pad u recesiju je moguć, što bi imalo i posljedice. Bliži se nova finansijska i privredna kriza, poput one 2008.

Ukoliko se uruši stopa razvoja svjetske privrede, onda države više ne bi imale novčanih rezervi da pokrenu nove privredne programe. Države euro-zone ne mogu sebi više dozvoliti da uzmu nove kredite. Moć tržišta finansija uliva svima strah u kosti. Ukoliko se špekulanti sada okrenu protiv Italije, pa i u toj zemlji izbije kriza slična onoj u Grčkoj, to bi bio kraj i za zonu zajedničke evropske valute - eura. Ova zona ne bi mogla da garantuje za dugove Italije. To bi bio prevelik zalogaj i za Njemačku, koja važi za usamljenu lokomotivu koja vuče evropsku privredu. EU se stoga mora usaglasiti i usvojiti strožije mjere kontrole finansijskih tržišta koja su sada očito u poziciji da diriguju zbivanjima.

Vrijeme je da se umjesto "kišobrana za spašavanje eura" uspostavi istinski koncept zaštite monetarne unije. Vrijeme je da ta zona dobije jedinstvenu "privrednu" vladu. Vrijeme je da se građanima Evrope kaže istina da se dugovi eurozone moraju otplatiti prihvatanjem veće stope inflacije.

Ukoliko Merkel, Sarkozi i ostali i dalje nastave da vrludaju, euru nema spasa. U tom slučaju je samo pitanje vremena kada će i Francuskoj, Velikoj Britaniji, pa i Njemačkoj rejting agencije oduzeti najvišu ocjenu kreditne sposobnosti. Naime, stanje u Francuskoj se ne razlikuje mnogo od stanja u SAD. I Njemačka rekordnom brzinom gomila svoje dugove.

Pod znakom je pitanja da li EU, da li G7 ili G20 mogu da učine nešto da se stanje promijeni. Sluti se dolazak nove velike krize. Tržišta finansijama vladaju svijetom, zajedno sa rejting agencijama.

Autor: Bernd Riegert (prevod: Azer Slanjankić)

Odg. ur.: Zorica Ilić