Nacionalisti u novoj vladi

Bugarska ima novu vladu, koja ima dobre šanse da na vlasti ostane stabilna i na evro-atlantskom kursu tokom cijelog mandata. Novi-stari premijer Bojko Borisov, koji je inače do sada dva puta uzastopno obavljao tu dužnost, jedan je od rijetkih predsjednika vlade u centralnoj i istočnoj Evropi koji se bespogovorno pridržavaju zajedničkog kursa Evropske unije. Njegova stranka desnog centra GERB (Građani za evropski razvoj Bugarske), članica je Evropske narodne partije, a sam Borisov dobro je poznat po svojoj naklonosti, pa čak i po divljenju koje iskazuje za njemačku kancelarku Angelu Merkel i predsednika Evropske komisije Žan-Kloda Junkera.

Trojica zdesna

Istovremeno, u novoj vladi su po prvi put i nacionalisti, a tu činjenicu strani mediji ocjenjuju kao „skretanje udesno". To ipak nije tako jednostavno. Između tri stranke koje su formirale savez „Ujedinjene patriote" (VP), postoje s jedne strane određena neslaganja, ali ono što im je zajedničko jeste uglavnom prijateljska orjentacija ka Moskvi, ljevičarski populizam i ekonomska politika.

O „Ataki", jednoj od stranaka u tom savezu, često se govori da se finansira direktno iz Rusije. Predsjednik te stranke Volen Siderov, koji lično neće biti član vlade, poznat je kao antisemita, ali i po napadima njegovih pristalica na džamije i „lovu na cigane-kriminalce". Prijatelj Moskve je i Krasimir Karakačanov, novi ministar odbrane i lider VMRO, druge stranke iz tog nacionalističkog saveza. Karakačanov je ujedno i zamjenik premijera, a do demokratskih promjena u Bugarskoj bio je član komunističke tajne službe. Zato njegovo zalaganje za NATO za mnoge posmatrače predstavlja više oportunizam, nego ubjeđenje. Treći član saveza je novi potpredsjednik vlade bez portfelja Valeri Simeonov. On je lider Nacionalnog fronta za spas Bugarske, poznat takođe je po svojim zloglasnim, rasističkim gafovima.

Sva trojica već godinama šire mržnju protiv Roma, izbjeglica i migranata i zalažu se za podizanje ograde na granici sa Turskom, što nailazi na dobar prijem kod dijelova bugarskog stanovništva. U toj zemlji je raširen strah da bi Erdogan mogao da „podigne branu i preplavi Bugarsku izbjeglicama". Zajedničko za sve tri nacionalističke stranke prije svega su anti-turska retorika, verbalni napadi na tursku manjinu u Bugarskoj i stav da bi ta zemlja trebalo da postavi posebne uslove kada je riječ o priključivanju Evropskoj uniji zemalja Zapadnog Balkana, prije svega Makedonije i Srbije.

Reforme pod znakom pitanja

U suštini, pitanje Evropske unije predstavlja prioritet za novu vladu u Sofiji jer Bugarska od 1. januara 2018. godine preuzima polugodišnje predsjedavanje Unijom. Ona će tako imati ne samo ključnu ulogu kada je riječ o pregovorima o proširenju EU, već i kada je riječ o „bregzitu". Zbog toga je Borisov formirao sasvim novo Ministarstvo za predsjedavanje Evropskom unijom i na njegovo čelo postavio Lilijanu Pavlovu. Ministarka spoljnih poslova i zamjenica premijera biće Ekatarina Začarijeva, koji će takođe biti odgovorna i za reformu pravosuđa. Upravo je pravosuđe već godinama Ahilova peta Bugarske. Smatra se da je ta zemlja najkorumpiranija u Evropskoj uniji. Komisija u Briselu to takođe uočava kao najvažniji problem što se – doduše u uvijenoj diplomatskoj formi – potvrđuje i u njenim godišnjim izvještajima o Bugarskoj.

Ipak, posmatrači u Sofiji su skeptični da bi reforma pravosuđa zaista mogla da bude pokrenuta: u toj zemlji suviše su bliske i netransprentne veze politike, pravosuđa i oligarha. Skepsa vlada i po pitanju uloge Bugarske kao predsjedavajuće Evropskom unijom: ta zemlja do sada nije iznijela nikakve jasne političke stavove kada je riječ o „bregzitu" ili proširenju, niti je formirala neophodne strukture za uspješno predsjedavanje Unijom.

Na evropskoj pozornici

Sigurno je jedno, rad buduće vlade Bugarske biće u suštini One-Man-Show Bojka Borisova, kako u unutrašnjoj, tako i u spoljnoj politici. Za očekivati je da će premijer pokušati da se profiliše kao važan evropski političar. On je više puta naglašavao da Bugarska može da igra ključnu ulogu u zategnutim odnosima EU sa Turskom, ali i sa Rusijom. Njegova podrška zajedničkoj izbjegličkoj politici, za Brisel ga čini neophodnim.

Opšta očekivanja od trećeg kabineta Bojka Borisova mogu se sažeti ovako: (skoro) sve ostaje po starom. Premijer je u velikoj meri zadržao svoje ministre iz prethodne vlade, zemlja finansijski stoji dobro sa suficitom u budžetu nešto većim od milijardu evra i predizborna obećanja o povećanju prihoda vjerovatno će djelimično biti ispunjena. Međutim, zemlji nedostaje novac za dva veoma važna sektora: zdravstvo i obrazovanje. Bez obzira na to, može se očekivati da će Borisov vjerovatno uspjeti da ukroti nacionaliste i da ovaj mandat izgura do kraja.