Korona-virus: Koliko pomažu zaštitne maske?
1. april 2020
U mnogim oblastima Kine obavezno je nošenje maskiod izbijanja epidemije korona-virusa. Sada to uvode i mnoge druge zemlje. Na primjer Austrija je uvela propis obaveznog nošenja maski u supermarketima. I u Njemačkoj se o tome diskutuje.
No, ovakve mjere ne služe da se ne zarazi zdrava osoba koja nosi masku. Stvar je upravo suprotna. Svi drugi bi trebalo da budu zaštićeni od potencijalno zaraženih, koji bi širili klice virusa da ne nose zaštitne maske za lice. A pošto zaraženi može da prenosi infekciju i prije izbijanja simptoma, praktično svaka osoba je potencijalni prenosilac virusa. Logika koja stoji iza obaveznog nošenja maski je: ako se svi budemo pridržavali smanjiće se ukupan rizik zaraze u društvu.
Hirurške maske treba da zaštite pacijente
Jednostavna maska koja pokriva nos i usta od flisa, ranije se upotrebljavala isključivo u operacionim salama. Ljekari i asistenti pri operacijama nosili su ove maske da ne bi inficirali patogenima pacijente na operacionom stolu. Ako onaj koji nosi masku kija ili kašlje, najveći broj kapljica ostaje u maski.
No, to dugoročno funkcioniše samo ako se maske redovno mijenjaju i bezbjedno i higijenski odlažu. U operacionim salama maske moraju da se mijenjaju najmanje na svaka dva sata. Međutim, ako takvu masku nosite više puta ona brzo izgubi svoju funkciju. Slična maska od platna bi morala često da se mijenja, kako virusi ne bi mogli da prežive.
Koliko zaštite pruža maska?
Onaj koji nosi masku može da se zaštiti od kapljičnog prenosa infekcije i infekcije dodirom zaraženih površina (Na primjer ako rukom dodirnete zaraženu površinu pa potom usta, nos ili oči. prim.red), ali samo u ograničenoj mjeri. Jer, virus najčešće u organizam ulazi kroz usta, nos ili oči (ako na tijelu nema otvorenih rana) – ali najvažniju ulogu igraju ruke.
Hirurške maske kombinovane sa zaštitnim naočarima manje služe za hvatanje kapljica koje sadrže viruse. Mnogo važnije je stalno se podsjećati da ne dodirujemo nos rukama u slučaju da nas zasvrbi. Isto tako bi trebalo što manje trljati oči.
Maske koje pružaju bolju zaštitu
Pored hirurških maski, koje izgledaju kao kuhinjski ubrusi za jednokratnu upotrebu, postoje i maske sa pravim filterima. One su poznate zanatlijama, a prije svega štite od prašine koja je štetna po zdravlje i aerosola.
One su počele da se koriste i u bolnicama kada ljekari i drugo medicinsko osoblje dolaze u kontakt sa veoma infektivnim pacijentima. Pored toga se u tim slučajevima koriste i zaštitne naočari, gumene rukavice i kecelje za jednokratnu upotrebu ili kombinezoni.
Takve maske postoje kao maske za jednokratnu upotrebu, često od presovanih celuloznih vlakana sa ugrađenim filterima i ventilima za izdah, ili kao maske od plastike sa ugrađenim odgovarajućim filterima. U Evropskoj uniji su ove maske podijeljene u tri kategroije zaštite – FFP (filtering face piece). Maske kategorije FFP-1 su istina bolje od hirurških maski ali ne pružaju potrebnu zaštitu protiv virusa. One su na primjer namijenjene stolarima koji rade na tračnim testerama sa usisnim uređajima, kako bi zaustavile krupnu prašinu. Nju mogu da koriste i zidari prilikom miješanja cementa.
Ali, samo maske FFP-3 štite od kapljičnih aerosola, molekula proteina, virusa, bakterija, gljivica i spora, a kod prave primjene nude čak i zaštitu od veoma opasne prašine poput azbestnih vlakana.
S obzirom na trenutni nedostatak ovih maski, Institut Robert Koh u nuždi dozvoljava upotrebu maski FFP-2 u infektivnoj medicini. No, ova maska je sporna među ljekarima.
Ako se već koristi, onda onako kako treba
FFP-3 maske bi mogle, za razliku od jednostavnih hirurških maski, da zaštite osobu koja ih nosi od infekcije. Čak i od veoma infektivnih patogena poput boginja ili tuberkuloze. Ali, i ovdje zaštita funkcioniše samo ako se istovremeno preduzmu i druge mjere zaštite: striktna higijena pri stavljanju maske, zaštitne naočari, rukavice i plastične kecelje ili kombinezoni, stručno odlaganje moguće kontaminiranih artikala za jednokratnu upotrebu i redovno pranje ruku. Takođe i prostorije moraju redovno da se dezinfikuju.
Ove maske se na primjer upotrebljavaju u karantinima, gdje se već njeguju zaraženi pacijenti. A to je veliki napor za medicinsko osoblje – oblačenje kompletne zaštine odjeće i opreme uključujući pravilno odlaganje.