Kraj „bračne“ krize Francuske i Njemačke?

Sve je izgledalo kao novi početak: njemačka kancelarka i francuski predsjednik maksimalno su se angažovali za mir u Ukrajini. Bilo je iznenađenje kada su se njih dvoje 11. februara uputili na razgovore sa predsjednikom Ukrajine Petrom Porošenkom, a zatim i sa ruskim predsjednikom Vladimirom Putinom. Izgledi na uspjeh njihovog posredovanja od početka su bili mali, to je sada i potvrđeno. Ipak, francusko-njemačka akcija je hvaljena kao izraz odgovornosti, političke hrabrosti, ali i kao zbližavanje između Berlina i Pariza poslije mnogo svađa.

I to što su bili jedno uz drugo, poslije islamističkih napada na francuski satirični časopis „Šarli ebdo“ u januaru, takođe je znak jedinstva. To nije uvijek bilo tako. Susreti Merkel i Olanda bili su uglavnom rutinski. Različite pozicije u ekonomskoj i fiskalnoj politici, oduvijek su bili razlog za neslaganje: Nijemci nadmeni pametnjakovići, Francuzi tvrdoglave inadžije.

Stare uloge su prevaziđene

Da li njih dvoje dobro funkcionišu samo u krizama? Francuskinja Kler Demesmaj iz njemačkog Savjeta za međunarodne odnose kaže: „Kroz ove krize, francusko-njemački odnosi pod Angelom Merkel i Fransoa Olandom dostigli su novi nivo. I kod sukoba u Ukrajini, kao i u napadima u Parizu, u pitanju su bezbjednost i mir, dakle vrijednosti koje nas ujedinjuju."

Angela Merkel je već duže angažovana kao dominantni pregovarač u ukrajinskoj krizi. To što je sada uključila i Olanda i dala mu važnu poziciju, jeste vrlo lukav potez, smatra Frenk Basner, šef Njemačko-francuskog instituta u Regensburgu. Oboje time žele da pokažu: „Nije ovo solo akcija, ne radi se o njemačkim interesima, u pitanju su evropski interesi.“ Da je Merkel sve radila sama, izgledalo bi, „kao da Njemačka potpuno dominira evropskom politikom, a to nikad nije dobro“.

Kler Demesmaj naglašava da se zajednička diplomatija ne praktikuje samo u Ukrajini. Ministri spoljnih poslova Loran Fabius i Frank-Valter Štajnmajer nastupaju zajedno, ne samo u Kijevu, već, na primjer, i u Sjevernoj Africi. „Oni žele da pokažu da su stare uloge – Njemačka je odgovorna za istok, a Francuska za jug – zastarjele.“

Grčka nije unijela raskol

Međutim, takve akcije ne mogu sakriti razlike u ekonomskoj politici. Francuska vlada je dugo igrala na vladine programe podsticaja konjunkture i borila se protiv, navodno od strane Njemačke nametnute jednostrane evropske politike štednje. Francuska ima velike teškoće da sprovede reforme. To je djelimično zato što francuski politički sistem počiva na političkoj polarizaciji i uvijek dovodi do konfrontacije desnice i ljevice. Zbog toga se većina konzervativca protivi planovima socijalističke vlasti, čak i ako sami plediraju za reforme.

Još nešto se promijenilo u Francuskoj: islamistički napadi u Parizu nisu samo politički i društveno zbližili Francuze. Oland, do tada najnepopularniji predsjednik u posljednjih nekoliko decenija, iznenada je stekao veći ugled u javnosti: zbog svoje mudre i odlučne akcije. Frenk Basner iz Njemačko-francuskog instituta smatra da je inače oslabljeni politički centar u Francuskoj, barem privremeno ojačan i oslabljen krajnje desničarski Nacionalni front.

Za sada se ne može reći da li će to uticati na naredne predsjedničke izbore 2017. Francuskinja Kler Demesmaj: „Napadi ć́e oblikovati političku kulturu Francuske na duži rok, ali je nisu fundamentalno promijenili.“ Njemačka kancelarka će tokom posjete Parizu biti suočena sa politički i ekonomski nesigurnom i podijeljenom zemljom. Ali, bar što se tiče atmosfere, raspoloženje između dviju zemalja – i između Merkel i Olanda – značajno je poboljšano.