Po Orbanovom receptu, na slovački način

„Naši očevi, naši roditelji i mnogi koji su danas ovde borili su se za našu slobodu i demokratiju. To je dar koji moramo sačuvati i predati našoj djeci“, rekao je Mihal (Michal) Šimečka, prvi čovjek opozicione Progresivne Slovačke kad su ga okružili reporteri.

U nedjelju (17. novembar) masa se skupila u centru Bratislave da obilježi tri i po decenije od Plišane revolucije i pada satelitskog komunističkog režima. Tri godine poslije nje, Čehoslovačka se mirno podijelila.

Prema Šimečki i mnogim građanima, 35 godina kasnije Slovaci opet moraju da pruže otpor vlastima. Njih predvodi nominalni socijaldemokrata Robert Fico koji, kako kažu kritičari, dokida slobode i demokratiju u zemlji.

Mnogi mu zamjeraju što Slovačku opet vuče Istoku, distancirajući se od Evropske unije i NATO.

Grigorij Mesežnikov, poznati politički komentator iz slovačkog Instituta za javne poslove, primjećuje da vlasti nisu organizovale nijedan događaj da obilježe godišnjicu revolucije.

Kako Mesežnikov kaže za DW, premijer Fico „sistematski razgrađuje demokratske elemente koje je Plišana revolucija donijela zemlji“.

Po Orbanovom scenariju

Ficova prva vladavina prekinuta je 2018. godine nakon masovnih protesta zbog mafijaškog ubistva novinara Jana Kucijaka (Kuciak) i njegove vjerenice. Fico se opirao optužbama za korupciju i veze sa kriminalom, a u fotelju premijera vratio se krajem prošle godine. 

U maju ove godine Fico je jedva preživeo atentat kada je na njega pucano iz blizine.

Otkako se oporavio, progurao je reforme zbog kojih žanje kritike u zemlji, ali i iz centrale EU. Zbog manjkavosti u vladavini prava, EU bi mogla da smanji sredstva koja se iz briselskog ćupa raspoređuju Slovačkoj. Iz slovačke Vlade za DW navode da nisu zabrinuti.

Kritičari optužuju Fica da igra po scenariju kolege Viktora Orbana, premijera susjedne Mađarske. Ondje su već povučeni slični potezi da se preurede pravosuđe, mediji i izborni sistem.

EU je već zamrzla milijarde evra koje su slijedovale Mađarskoj. No, za razliku od Orbana, Fico se u Briselu ne ističe vatrenim govorima protiv Zapada. Ali, kod kuće ne popušta.

Premetanje pravosuđa i medija

Ficovi politički protivnici tvrde da ovaj steže obruč oko pravosuđa jer se boji da bi, uz nezavisno pravosuđe, jednog dana mogao završiti u zatvoru.

Nije mu dugo trebalo po povratku na vlast da ukine specijalna odjeljenja tužilaštva i policije koji su vodili istrage protiv njega lično i drugih funkcionera stranke SMER.

Mediji su takođe na tapetu – Fico tvrdi da su kritički mediji ohrabrili atentatora da puca na njega.

Javni servis RTVS je transformisan u državni servis, nezavisni mediji su odsječeni od državnih oglasa, a promijenjeni su i zakoni o pristupu informacijama od javnog značaja.

„Vladajuća koalicija pokušava da zakomplikuje posao novinara i stekne uticaj nad medijskim krajolikom“, kaže nam novinar jednog velikog slovačkog lista.

To izgleda nije dovoljno. Odnedavno Fico pominje promjene u izbornom sistemu, to jest podizanje cenzusa na čak sedam odsto. To bi otežalo ulazak u parlament malim partijama.

U Evropi, jedino maleni Andora i Lihtenštajn imaju tako visok cenzus.

Ta ideja probudila je čak i Petera Pelegrinija (Pellegrini), koji je ovog juna izabran za predsjednika zemlje kao Ficov kandidat. „Vidim to kao miješanje u pristup ljudi demokratiji i lično se nikad neću složiti sa tim“, rekao je Pelegrini o podizanju cenzusa.  

Podijeljenost oko Rusije i Kine

Fico možda nalikuje Orbanu i po tome što traži čvršće veze sa Rusijom i Kinom, iritirajući tako EU i NATO.

U oktobru je šokirao saveznike kada je kritikovao EU zbog podrške Ukrajini i sankcija protiv Rusije. I to govoreći za moskovski državni kanal Rusija 1.

Potom je išao na put u Peking, koji je proglasio „najvažnijim putovanjem u godini“. Prethodno je Fico kritikovao to što EU uvodi carine na kineske električna vozila i to iako njegova Slovačka najviše od svih evropskih zemalja zavisi od radnih mjesta u proizvodnji automobila.

Ficov pogled ka Istoku je za mnoge građane bila motivacija da izađu na ulice u nedjelju.

„Slovačka jeste i biće dio zapadne civilizacije“, rekao je František Mikloško okupljenima u Bratislavi. On je u ono vrijeme bio jedan od vođa Plišane revolucije. „Ne želimo da nas iko pomjera ka Moskvi“, dodao je.

Ali, ankete sugerišu da je slovačko društvo podijeljeno po tom pitanu. Malo gdje u Evropi je toliki procenat ljudi proruski orijentisan.

To nije bio jedini razlog Ficove pobjede na izborima prošle godine, ali je on vidno igrao i na tu kartu, obećavajući da Ukrajini neće poslati „ni metak".

Prema anketama, sada opoziciona Progresivna Slovačka uživa veće povjerenje od Ficove partije, a možda će uskoro imati priliku da to testira i na izborima.

Naime, Fico je na obilježavanju 25 godina svoje partije u nedjelju rekao da bi moglo biti prevremenih izbora. Razlog su borbe unutar vladajuće koalicije.

Politikolog Mesežnikov smatra da bi razvoj događaja u Ukrajini mogao da odredi koji dio iscjepkanog političkog spektra bi mogao da skuje vladu. „Ali zbog fragmentiranosti, visina cenzusa ostaje ključ.“

*ovaj članak je najprije objavljen na engleskom jeziku

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu