Puč u Nigeru: podrška u zemlji, osuda u inostranstvu

Tokom demonstracija, koje su u nedjelju (30.jula) organizovali vođe vojnog puča u Nigeru, pristalice vojne hunte napale su francusku ambasadu u Nijameju, zapalile vrata, palile francuske zastave i uzvikivale slogane protiv Francuske, čija je kolonija Niger bio do 1960. Okupljeni su mahali ruskim zastavama i uzvikivali ime predsjednika Rusije Vladimira Putina.

Demonstracije su bile upozorenje Francuskoj i zapadnoafričkoj zajednici država Ekovas, koji su oštro kritikovali vojni puč koji je izveden u srijedu,  javio je izvještač njemačke novinske agencije dpa sa lica mjesta.

I agencija asošijted pres (AP) navodi da su neki učesnici na demonstracijama u nedjelju upozorili sve aktere van Nigera da se drže podalje.

„Takođe bih želio da kažem Evropskoj uniji, Afričkoj uniji i EKOVAS-u, molim vas, nemojte se miješati u naše unutrašnje poslove", rekao je Oumar Baru Musa, koji je bio na demonstracijama „Vrijeme je da uzmemo svoje živote u svoje ruke, da radimo za sebe. Vrijeme je da razgovaramo o našoj slobodi. Moramo da ostanemo zajedno, da imamo svoju istinsku nezavisnost", rekao je on.

Francuska oštro reagovala

Puč u Nigeru naišao je na osudu međunarodnih partnera, uključujući prije svega Francusku, zatim EU, SAD, Ujedinjene nacije, Afričku uniju i druge.

Svaki napad na francuske državljane ili interese u Nigeru izazvaće snažnu i trenutnu reakciju Francuske, saopštila je francuska vlada.

„Predsjednik neće tolerisati nijedan napad na Francusku i njene interese", saopšteno je iz kabineta Emanuela Makrona i najavljeno da će Pariz odgovoriti na napade na francuske diplomate, oružane snage ili kompanije.

Makron je razgovarao sa svrgnutim predsjednikom Muhamedom Bazumom i bivšim predsjednikom Nigera Mahamaduom Isufuom, dodaje se u saopštenju i ističe da su obojica osudili puč.

Francuska je u subotu objavila da zaustavlja slanje cjelokupne razvojne pomoći Nigeru i pozvala da se Bazum vrati na vlast.

Ekovas zapretio silom

Zapadnoafrička zajednica država Ekovas, koju čini 15 zemalja, održala je u nedjelju hitan sastanak i oštro osudila državni udar. Hunti je dat rok od nedjelju dana da vrati na vlast svrgnutog predsednika Muhameda Bazuma ili će se suočiti sa mogućom upotrebom sile. Ekovas je takođe osudio stranu podršku puču u Nigeru.

Ekovas i osmočlana Zapadnoafrička ekonomska i monetarna unija takođe su saopštili da će granice sa Nigerom odmah biti zatvorene, komercijalni letovi zabranjeni, finansijske transakcije zaustavljene, nacionalna imovina zamrznuta i pomoć okončana. Vojnim zvaničnicima, koji su učestvovali u puču, biće zabranjeno da putuju i njihova imovina će biti zamrznuta.

Prije sastanka Ecovas-a, američki državni sekretar Antoni Blinken razgovarao je sa predsjednikom Nigerije Bolom Tinubuom koji predsjedava Ekovasom i ponudio podršku SAD u uspostavljanju ustavnog poretka u Nigeru, rekao je Blinken.

Nestabilna a važna zona Sahela

Zona Sahela se proteže od Senegala na zapadu do Džibutija na istoku. Mnoge islamske paravojne snage, od kojih su se neke zaklele na vjernost Islamskoj državi ili terorističkoj mreži Al Kaide, redovno izvode napade.

Niger je smatran posljednjim pouzdanim partnerom Zapada u borbi protiv džihadista u tom regionu, gdje se Rusija i zapadne zemlje bore za uticaj. SAD, Francuska, Italija i Njemačka imaju tamo trupe na vojnoj obuci i misijama za borbu protiv islamista.

Reakcija Ekovasa na puč u Nigeru razlikuje se od načina na koji se nosio sa nedavnim državnim udarima u Maliju i Burkini Faso, koja nije uključivala prijetnju silom. Iako je bezbjednosna situacija u Nigeru loša, nije tako loša kao u Burkini Faso ili Maliju. Ekovas je neuspješno pokušao da obnovi demokratije u zemljama, u kojima je posljednjih godina vojska preuzela vlast. U zapadnoj i centralnoj Africi, gdje je od 2020. bilo devet pokušaja puča, sada četiri nacije vode vojni režimi.

Jevgenij Prigožin, šef grupe Vagner, pozdravio je puč kao dobru vijest i ponudio da njegovi borci uvedu red u Nigeru.

Pitanje migracija

Stručnjaci za konflikte kažu da od svih zemalja u regionu Niger može najviše da izgubi - ako okrene leđa Zapadu. Ali, time bi bili ugroženi i interesi Zapada.

Između ostalog, vojni puč bi takođe mogao da ima ozbiljne posljedice po strategiju EU za obuzdavanje migracija preko Mediterana, izjavio je u nedjelju za dpa šef Fondacije Konrad Adenauer za region Sahela Ulf Lesing.

„Bez Nigera, strategija će se... urušiti", rekao je Lesing. Prethodni sporazumi neće imati efekta ako nova vojna hunta u Nigeru ne nastavi saradnju.

Niger je jedna od najvažnijih tranzitnih zemalja za afričke migrante koji putuju ka Evropskoj uniji. Svrgnuti predsjednik Mohamed Bazum je bio ključni saveznik EU od 2021. kada je preuzeo dužnost. EU sarađuje sa Nigerom od 2015. prije svega na blokiranju kritične migracione rute od nigerijskog pustinjskog grada Agadeza do Libije. Od tada se broj migranata u Libiju smanjio, rekao je Lesing.

Visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbjednost Žozep Borel takođe je najavio da će EU odmah prekinuti budžetsku podršku Nigeru i suspendovati sve mjere bezbjednosne saradnje na neodređeno vreme.

Prema Lesingovom mišljenju, pitanje je da li će te kaznene mere EU imati efekta. „Uistinu, Evropljani su u prilično slaboj poziciji. Ako novi vladari ponovo otvore migracionu rutu, EU će morati da pregovara (sa pučistima)", rekao je Lesing za dpa.

Niger je jedna od najsiromašnijih zemalja na svetu, koja prima blizu 2 milijarde dolara godišnje zvanične razvojne pomoći, prema podacima Svjetske banke. Međutim, Niger je takođe jedan od najvećih proizvođača uranijuma, a proizvodnja je u rukama Francuske i Kanade.

dpa/rtr/ap

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu