Virusi i bakterije - za početnike

Bakterije i virusi izazivaju bolesti, veoma su mali i mogu da se razmnožavaju ogromnom brzinom. Ali kada se to ostavi po strani, između njih postoje velike razlike.

Bakterije su jednoćelijski oblik života. U samo jednoj ćeliji postoji sve što je neophodno za život – lanci DNK i ćelijski organi, koji proizvode bjelančevine i snabdijevaju bakterije energijom. Bakterije imaju sopstveni metabolizam – poput nas ljudi. Razmnožavaju se diobom.

U bolesti koje nastaju zbog bakterija spadaju difterija, kolera, veliki (magareći) kašalj, tuberkuloza i mnoge druge. Međutim, važno je napomenuti da ima i bakterija koje rade za nas, odnosno ljudsko tijelo. Zapravo, mnoge od njih su nam neophodne za dobro zdravlje – tako u crijevima postoji ogroman broj bakterija koje nam pomažu kod varenja ili se bore protiv drugih, štetnih bakterija. Bakterije su potrebne i u proizvodnji jogurta, što reklamna industrija koristi za reklamu tih takozvanih probiotičkih mliječnih proizvoda.

Virusi: mašine za razmnožavanje

Virusi su infektivne čestice, a ne ćelije. Oni se uglavnom sastoje od samo jednog lanca DNK i ljuske od proteina. Nemaju sopstvene organe za dobijanje energije, proizvodnju bjelančevina ni razmnožavanje.

Uz to, virusi su daleko manji od bakterija. Jednoćelijski organizmi koji se označavaju kao bakterije su otprilike 0.001 milimetar u prečniku, ali virusi su još stotinu puta manji.

Za mnoge naučnike, virusi uopšte nisu živi. Naravno, to zavisi od toga šta se podrazumijeva pod pojmom „život”, jer ne postoji konačna definicija.

Virusi mogu da se razmnožavaju samo uz pomoć drugih organizama. Oni krijumčare svoj genetski materijal u tuđe ćelije i zatim ih programiraju. Uz pomoć tog trika, ćelije domaćina počinju da proizvode isključivo čestice virusa, sve dok ćelija ne pukne, i te čestice se ponovo nađu na slobodi.

Svaki pojedinačni virus se „specijalizuje“ za određenu vrstu ćelija. Neki od njih napadaju biljke, drugi životinje ili ljude – a neki čak i bakterije. Virusi kod ljudi mogu da izazovu AIDS, herpes, hepatitis, grip, rubeolu, žuticu i druge bolesti.

Posebni lijekovi protiv virusa

Antibiotici djeluju samo protiv bakterija. Kako virusi prema definiciji nisu živi, ne mogu ni da budu ubijeni – protiv njih su djelotvorni samo antiviralni lijekovi, odnosno virostatici. Zadatak tih supstanci je da spriječe razmnožavanje virusa, na primjer, tako što ih sprečavaju da uđu u ćelije domaćina.

Uprkos tome, mnogi ljekari često propisuju antibiotike iako znaju da je u pitanju virusna infekcija. Razlog je to što takve infekcije slabe imuni sistem, pa bakterije imaju priliku da napadnu tijelo čija sa smanjenim mogućnostima za odbranu. Antibiotici bi trebalo da spriječe takve dodatne infekcije.

Vakcine mogu da se razviju i protiv virusa, i protiv bakterija.