Zabrana deportacije Iranaca i onih koji su prekršili zakon?

Savezna ministarka unutrašnjih poslova Nensi Fezer (SPD) smatra da bi u Njemačkoj trebalo uvesti opštu zabranu deportacije iranskih državljana. Ona smatra da nasilje vlasti nad demonstrantima u Teheranu ne ostavlja drugi izbor. Sve drugo Fezer smatra neodgovornim. O tome je više puta govorila za medije. Protesti su se proširili u septembru, nakon smrti 22-godišnje Kurdkinje Mahse Amini u pritvoru verske policije.

S obzirom na situaciju u Iranu, pojedine njemačke savezne pokrajine su već odlučile da obustave deportacije: Donja Saksonija, Sjeverna Rajna-Vestfalija, Šlezvig-Holštajn, kao i Bremen i Meklenburg-Prednja Pomeranija. Ministarka Fezer pozvala je i druge savezne pokrajine da slijede njihov primjer. Ministar unutrašnjih poslova Donje Saksonije, Boris Pistorijus, na konferenciji želi da predloži kolegama iz drugih saveznih pokrajina da se uvede opšta zabrana deportacija iranskih državljana. „Situacija sa ljudskim pravima je katastrofalna i svakim danom je sve dramatičnija“, izjavio je Pistorijus.

Isto zahtijeva i ministarka za integraciju i ravnopravnost Šlezvig Holštajna Aminata Ture (Zeleni): „Ljudi iz Irana koji ovdje žive su očajni“, kazala je Ture nedavno u pokrajinskom parlamentu u Kilu. Njihove „izazove u vezi sa dozvolom boravka“ trebalo bi zajednički da razmotre vlada i savezne pokrajine“. Politačarka stranke Zelenih smatra da je jedino moguće rješenje generalna zabrana deportacija.

Lindholc: „Nema besplatnih karata" za prestupnike

Ali ne slažu se svi sa time. Otpor dolazi iz nekoliko saveznih pokrajina koje predvode Demohrišćani (CDU ili bavarska CSU) i od strane demohrišćanskih poslanika u Bundestagu. Političarka Hrišćansko-socijalne unije (CSU) Andrea Lindholc objašnjava za DW zašto se ne slaže sa tim planovima: „Kritički gledam na opštu zabranu deportacije jer bi od toga mogli da profitiraju i kriminalci i prijestupnici. (…) Nikoga ne bi trebalo dovoditi u životnu opasnost, ali besplatnih karata ne bi trebalo da bude.” 

Bavarska, na primjer, ne želi da se odustane od deportacije onih koji su počinili kaznena djela. Slično se može čuti i iz Saksonije, koju takođe predvode Demohrišćani. Stranački kolega Andree Lindholc u Bundestagu, Kristof de Vris, u pismenom saopštenju za DW navodi da „procjena individualnog rizika za potražioca azila u slučaju deportacije već igra odlučujuću ulogu u procedurama za dobijanje azila, bez da je donijeta odluka o generalnoj zabrani deportacije.“ Tako da „opozicionari, žene i homoseksualci ne moraju da strahuju od deportacije."

Ali za „ljude koji su u Njemačku ilegalno ušli iz ekonomskih razloga“, deportacija mora biti moguća, jednako kao i za kriminalce. „U slučaju opšte zabrane, u Iran, na primjer, ne bi mogao da bude deportovan zamjenik šefa Islamskog centra u Hamburgu (IZH). Ta osoba imala je kontakte sa terorističkim grupama i nema čega da se plaši u Iranu, jer IZH naloge dobija direktno od mula režima“, naglašava Vris.

Pro Azil: deportovanima prijeti mučenje

Dok demohrišćanski političari od Ministarstva spoljnih poslova traže novi izvještaj o situaciji u Iranu, koji bi bio osnova za donošenje odluke o deportaciji, organizacije za pomoć izbjeglicama smatraju da su informacije o situaciji u Iranu dovoljne da bi se već sada riješilo to pitanje. Organizacija Pro Azil za DW piše: „U slučaju deportacije u zemlju mučenja kao što je Iran, Njemačka, prema našem mišljenju, ne može da da garanciju da mučenja neće biti.“

U slučaju deportacije Njemačka mora biti u mogućnosti to da garantuje. Pro Azil takođe ne vidi prostor za izuzetke: „To ljudsko pravo je univerzalno. (…) To znači da se odnosi i na kriminalce i na prijestupnike.” Svako ko u Njemačkoj počini zločin, tu treba i da bude izveden pred sud i kažnjen. 

Isto ocjenjuje i organizacija „Amnesti internešnal", koja u pismenom odgovoru na upit DW-a navodi: „Ne mislimo da su izuzeci od opšte zabrane deportacije opravdani. Zabrana deportacije se u suštini odnosi na sve ljude”.

Trenutno gotovo da nema deportacija Iranaca

Ali o koliko velikom broju ljudi je riječ? Prema podacima Ministarstva unutrašnjih poslova iz oktobra, u Njemačkoj živi skoro 12.000 Iranki i Iranaca koji bi trebalo da napuste zemlju. Međutim, u prvih šest mjeseci ove godine deportovana je samo 31 osoba. U čitavoj 2021. godini deportovano je 28 osoba, uglavnom oni koji su počinili kaznena djela. Prema navodima Ministarstva unutrašnjih poslova, te deportacije su u principu i dalje moguće, ali postoje veoma velike prepreke.

Iz Donje Saksonije, koja se zalaže za opštu zabranu deportacija, u Iran su za dvije godine deportovana samo dvojica muškaraca, a iz Berlina, grada koji ima status pokrajine, 2020., 2021. i 2022. nije deportovana ni jedna osoba.

Evropsko rješenje teško moguće?

Ali za Pro Azil to nije odlučujuće. Ta organizacija se nije oslanjala na inicijativu savezne ministarke unutrašnjih poslove Nensi Fezer, nego je još u oktobru zahtijevala: „Savezne pokrajine treba same nešto da preduzmu, a ne da čekaju saveznu vladu.” Pokrajine bi na konferenciji ministara unutrašnjih poslova trebalo da donesu odluku o zabrani deportacija.

Sa druge strane, demohrišćanska političarka Andrea Lindholc (CDU) se nada zajedničkom, evropskom rješenju: „Od pomoći bi bilo kada bi se savezna vlada založila za jedinstven, koordinisan pristup država EU. Do sada to nije uradila i smatram da je to pogrešno”.

Ali zajedničko evropsko rješenje vezano za zakon o azilu i pravo boravka je teško. Nejasno je i šta će njemački ministri unutrašnjih poslova odlučiti kada je riječ o generalnoj zabrani deportacije Iranaca.