Zidojče cajtung: „Borba za dinar“

„Ako bi se kao pokazatelj (proevropske orijentacije) uzimao afinitet prema evru, onda bi Kosovo trenutno bila najevropskija od šest država Zapadnog Balkana", piše njemački list u izvještaju pod naslovom „Borba za dinar", podsjećajući ujedno da na Kosovu, kao i u susjednoj Crnoj Gori, od 2002. godine koriste evro kao sredstvo plaćanja (ranije su koristili njemačku marku).

„Sada, međutim, kosovska vlada planira da načini jedan mali, ali važan korak dalje: evro će 1. februara od nezvanične postati zvanična i jedina valuta. Ta odluka, kao i nekoliko drugih nedavnih odluka kosovske vlade, izazvala je uzbunu u Briselu i Vašingtonu", navodi „Zidojče cajtung".

„Sjedinjene Američke Države i nekoliko zemalja Evropske unije, uključujući i Njemačku, strahuju da bi promjena valute mogla da ionako veoma napetu situaciju u regionu učini još eksplozivnijom. Jer, proglasiti evro jedinim sredstvom plaćanja na Kosovu znači zabranu drugih valuta – konkretno srpskog dinara."

List podsjeća da je „dinar i dalje uobičajeno sredstvo plaćanja na sjeveru zemlje, gdje živi većina Srba. Mnogi od njih primaju penzije, plate ili socijalna davanja od susjedne Srbije, čija vlada Kosovo ne priznaje kao nezavisnu državu, već je vidi kao sopstvenu otcijepljenu pokrajinu."

Priština ne odustaje

„Vlada u Prištini nedavno je u više navrata demonstrirala da više nije spremna da prihvati to što Srbija ne priznaje suverenitet Kosova", piše njemački list. „Nametnula je obavezu zamjene srpskih registarskih tablica kosovskim, a i inaugurisala je albanske gradonačelnike u opštinama s većinskim srpskim stanovništvom – oba koraka formalno su legitimna, ali je svaki od njih bio praćen nasilnim nemirima, koje je vjerovatno podstakla vlast u Beograd." 

Istovremeno, kako piše list, „Srpska lista, nacionalistička stranka koja dominira na sjeveru Kosova i koju kontroliše Beograd, najavila je otpor uvođenju evra. Prema njima, to je očigledno pokušaj protjerivanja srpskog stanovništva 'bez upotrebe oružja'."

„Zidojče cajtung" prenosi i da je predsjednik Srbije Aleksandar Vučić pozvao EU da spriječi „dalje provokacije" Prištine, kao i da su Evropska komisija i američka vlada prije nje, pozvale da se omogući „dovoljno duga tranziciona faza" za promjenu valute.

Ali, kako navodi njemački list, „kosovska centralna banka do sada je insistirala na tome da ona samo sprovodi svoj 'ustavni mandat'. I navodi da na sjeveru Kosova ima dovoljno licenciranih banaka u kojima svaki građanin može da otvori račun u evrima i da prima uplate 'iz bilo koje zemlje'."

„Džaferi je jednostavno u pravu"

Švajcarski „Noje cirher cajtung" piše o izboru Talata Džaferija za premijera Sjeverne Makedonije i ocjenjuje da „ono što je najupečatljivije u vezi s tim izborom, jeste to da gotovo uopšte nije izazvao nikakve talase".

List podsjeća je Džaferi pripadnik albanske manjine, koja čini skoro trećinu od 1,8 miliona stanovnika zemlje. Sjeverna Makedonija je, ocjenjuje list, „prešla dug put u pogledu odnosa između etničkih grupa – pravoslavnih Makedonaca i muslimanskih Albanaca. Put je bio trnovit, a neće biti lak ni ubuduće. Ali, ta zemlja na južnom Balkanu sada s pravom može da tvrdi da je uzor kada je riječ o koegzistenciji različitih etničkih grupa."

List navodi da je Džaferi u svom inauguracionom govoru rekao da je njegov izbor „pobjeda za sve građane Makedonije, bez obzira na njihovo etničko porijeklo". Dodao je i da je rušenje tabua takođe pobjeda države i njenih institucija. „To možda zvuči otrcano, ali s obzirom istoriju te zemlje, Džaferi je jednostavno u pravu", zaključuje švajcarski „Noje cirher cajtung".

Priredio: I. Đerković