Απλοποιούνται στο μέλλον οι επαναπροωθήσεις;

Σε προ ημερών απόφασή του το Δικαστήριο της ΕΕ στο Λουξεμβούργο (ΔΕΕ) εξειδίκευσε τις προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται για απελάσεις και επαναπροωθήσεις προσφύγων σε άλλες χώρες της ΕΕ. Σύμφωνα με την απόφαση, χαμηλότερες κοινωνικές παροχές και μόνον, δεν δικαιολογούν τη μη εκτέλεση σχετικών αποφάσεων. Αντιστρόφως όμως αυτό σημαίνει ότι στις σχετικές αποφάσεις τους οι αρχές και τα δικαστήρια των εκάστοτε ευρωπαϊκών χωρών οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τους «τον κίνδυνο ενδεχόμενης απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης».

Τι σημαίνει όμως απάνθρωπη ή ταπεινωτική μεταχείριση; Σύμφωνα με την απόφαση του ΔΕΕ, αιτούντες άσυλο μπορούν να απελαθούν ή να επαναπροωθηθούν σε άλλη χώρα της ΕΕ μόνον εάν θεωρείται βέβαιο ότι μπορούν να ικανοποιηθούν εκεί «βασικές τους ανάγκες». Αυτές οι ανάγκες αφορούν κυρίως τη σίτιση, τις συνθήκες υγιεινής, τη στέγαση καθώς και τη σωματική και ψυχική υγεία. Αντιθέτως, απελάσεις και επαναπροωθήσεις δεν επιτρέπονται σε περίπτωση που ο αιτών άσυλο κινδυνεύει να βρεθεί σε κατάσταση «ακραίας ένδειας».

Απλοποιούνται οι επαναπροωθώσεις;

Θα γίνουν όμως τώρα πιο εύκολες οι απελάσεις ή επαναπροωθήσεις προσφύγων προς τις πρώτες χώρες υποδοχής, που είναι κυρίως οι μεσογειακές χώρες και ειδικότερα Ελλάδα, Ιταλία και Ισπανία; Όχι απαραίτητα, εκτιμά η Μπελίντα Μπαρτολούτσι από την οργάνωση αρωγής Pro Asyl. «Το ΔΕΕ διαπίστωσε απλώς ότι οι αρμόδιες αρχές και τα αρμόδια δικαστήρια έχουν κάποιες επιπρόσθετες υποχρεώσεις».

Στην πράξη αυτό σημαίνει ότι θα υποχρεούνται να εξετάζουν ενδελεχώς την προσωπική κατάσταση των αιτούντων στις χώρες όπου πρόκειται να απελαθούν ή να επαναπροωθηθούν. Όπως επισημαίνει η ειδικός, είναι δύσκολο να εκτιμηθεί εάν αυτό οδηγήσει σε μεγαλύτερο ή μικρότερο αριθμό απελάσεων. Βέβαιο είναι ότι η εξέταση των αιτήσεων θα απαιτεί στο εξής περισσότερο χρόνο.

64 χιλ. αιτήματα απέστειλε η Γερμανία το 2018

Το Δικαστήριο της ΕΕ κλήθηκε να τοποθετηθεί, μεταξύ άλλων, επί της υπόθεσης ενός πρόσφυγα από την Γκάμπια, ο οποίος αρχικά έφτασε στην Ιταλία, αλλά μετέβη στη συνέχεια στη Γερμανία, όπου υπέβαλε αίτηση χορήγησης ασύλου. Όταν οι γερμανικές αρχές αποφάσισαν την επαναπροώθησή του στην πρώτη χώρα υποδοχής στη βάση του Δουβλίνου ΙΙΙ, ο ίδιος προσέφυγε στη Δικαιοσύνη ζητώντας να παραμείνει στη Γερμανία, με το επιχείρημα ότι οι συνθήκες διαβίωσης στην Ιταλία δεν είναι ικανοποιητικές.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το 2018 η αρμόδια Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Μετανάστευσης και προσφύγων στη Γερμανία απέστειλε συνολικά 64.275 αιτήματα επαναπροώθησης προσφύγων σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Γιαν Βάλτερ

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης