Βέλγιο, το πρώτο θύμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου

Ήταν 4 Αυγούστου του 1914 όταν ο γερμανικός στρατός του Β΄ Ράιχ εισέβαλε στο Βέλγιο. Η εισβολή σηματοδότησε την εμπλοκή της ουδέτερης μέχρι τότε χώρας στην αιματοχυσία και στα δεινά του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Σήμερα στη Λιέγη αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων που χώρισε ο πόλεμος τιμούν μαζί τη μνήμη των πεσόντων και υπενθυμίζουν το ανεκτίμητο αγαθό της ειρήνης που διασφαλίζει στους Ευρωπαίους η ΕΕ.

«Προετοιμασμένοι για τον πόλεμο»

Αλλά, για να γυρίσουμε τον τρόχο της ιστορίας σε εκείνη την 4η Αυγούστου του 1914, πόσο ξαφνικά ήρθε ο πόλεμος για τους κατοίκους τους Βελγίου; «Όχι και τόσο ξαφνικά», λέει ο γερμανικής καταγωγής Χέρμπερτ Ρούλαντ, ιστορικός - ερευνητής στο Αυτόνομο Πανεπιστήμιο της γερμανικής κοινότητας του Βελγίου, σε συνέντευξη προς την DW. «Όταν έγινε η δολοφονία του διαδόχου του αυστριακού θρόνου στο Σεράγεβο στις 28 Ιουνίου, οι κάτοικοι της Κεντρικής Ευρώπης νόμισαν ότι θα επρόκειτο για μια κρίση στα Βαλκάνια, με την οποία δεν θα είχαν καμιά σχέση. Έτσι, όσοι μπορούσαν πήγαν διακοπές. Αλλά όταν ήρθε το αυστριακό τελεσίγραφο στη Σερβία, στη συνέχεια η κήρυξη του πολέμου στη Σερβία και η ενεργοποίηση της Αντάντ, έγινε σαφές ότι ο πόλεμος δεν θα περιοριζόταν μόνο στις χώρες των Βαλκανίων αλλά θα έφτανε και στην Κεντρικής Ευρώπης. Πριν ακόμη από τη γερμανική επιστράτευση, Βέλγιο και Ολλανδία κάλεσαν σε επιστράτευση στις 31 Ιουλίου. Στις 2 Αυγούστου οι Γερμανοί κάλεσαν τη βελγική κυβέρνηση να δώσει την άδεια να εισβάλουν οι γερμανικές δυνάμεις στη χώρα. Φυσικά απορρίφθηκε και έτσι ήδη στις 23 Αυγούστου ήταν σαφές στον καθένα ότι επίκειται πόλεμος. Στα σύνορα ετοιμάστηκαν όλα τα φρούρια γύρω από τη Λιέγη, κόπηκαν δένδρα, γκρεμίστηκαν σπίτια και χτίστηκαν τείχη. Οι δρόμοι που οδηγούσαν στο σύνορα καταστράφηκαν. Από τις 2 Αυγούστου σταμάτησαν να περνούν από τα σύνορα τα τρένα προς την άλλη πλευρά. Τα τρόφιμα ήτα ήδη λιγοστά. Ζώα και άλογα επιτάχθηκαν, ήταν σε όλους σαφές ότι εδώ κάτι γίνεται».

«Θαύμα η συμφιλίωση Γερμανίας – Βελγίου»

Στη Γερμανία, επειδή δεν ήταν το θέατρο του πολέμου, γράφτηκαν λιγοστά για τη σφοδρότητα του πολέμου, για τα δεινά του άμαχου πληθυσμού, για τις αιματοχυσίες, τα εγκλήματα πολέμου και κατά της ανθρωπότητας, όπως λέγεται σήμερα. Πώς άλλαξαν όμως τα επόμενα χρόνια γερμανικής κατοχής την άποψη των Βέλγων για τη Γερμανία; «Ολοκληρωτικά», απαντά ο βέλγος ιστορικός. «Πριν από το 1914 δεν υπήρχαν σύνορα. Οι άνθρωποι πήγαιναν όπου έβρισκαν εργασία. Η έναρξη του πολέμου σηματοδότησε μεγάλη τομή. Τις πρώτες εβδομάδες σκοτώθηκαν στο Άαχεν και στη Λιέγη 950 πολίτες, σπίτια κάηκαν. Όλα αυτά επιβαρύνουν ακόμη και σήμερα τις σχέσεις Γερμανίας - Βελγίου, ιδιαίτερα στο γαλλόφωνο Νότο. Πολλοί Βέλγοι πιστεύουν ότι ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ήταν χειρότερος από το δεύτερο».

Ο Χέρμπερτ Ρούλαντ συμφωνεί με την άποψη του γερμανού προέδρου Γιόαχιμ Γκάουκ, ότι μετά τα όσα συνέβησαν στον πρώτο, αλλά και στο δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο είναι θαύμα η συμφιλίωση της Γερμανίας με το Βέλγιο. «Το πρώτο διάστημα μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο ήταν δύσκολο για τους κατοίκους του Έουπεν και του Μαλμεντί. Σε ολόκληρο το Βέλγιο ένας στους 60 πέρασε από δικαστήριο ως συνεργάτης των ναζί, στο γερμανόφωνο χώρο ένας στους τρεις με τέσσερις. Ο καθένας που φορούσε γερμανική στολή φυλακίστηκε. Τα σύνορα με τη Γερμανία ήταν στην αρχή κλειστά, αλλά οι γερμανοβελγικές σχέσεις σταθεροποιήθηκαν σε εξαιρετικά σύντομο διάστημα».

Bernd Riegert / Ειρήνη Αναστασοπούλου