Ελληνοτουρκική αγάπη στην Κύπρο

Ένας νεαρός Τουρκοκύπριος βοσκός ερωτεύεται την κόρη του αφεντικού του, το κορίτσι όμως είναι ερωτευμένο με έναν Ελληνοκύπριο, που συμμετέχει στην ΕΟΚΑ. Βρισκόμαστε στη δεκαετία του 1950 και είναι σε πλήρη έξαρση ο αγώνας της ΕΟΚΑ κατά των Βρετανών αποικιοκρατών στην Κύπρο. Για να κερδίσει την καρδιά της εκλεκτής του ο Τουρκοκύπριος εντάσσεται τελικά και ο ίδιος στην ΕΟΚΑ. Αυτή είναι με δυο λόγια η υπόθεση του έργου «Ακάμας» του σκηνοθέτη Πανίκου Χρυσάνθου, που παρουσιάζεται αύριο στην κατηγορία «ορίζοντες» του φεστιβάλ κινηματογράφου της Βενετίας.

Είναι η πρώτη μεγάλη ταινία του Πανίκου Χρυσάνθου, γνωστού από τα ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, όπως «το δικό μας τείχος» του 1993 μαζί με τον τουρκοκύπριο Νιγιαζί Κιζίκγκιουρελ. Ο κ. Χρυσάνθου στη συνέντευξή του στη DW σημειώνει ότι η ταινία «είναι ένα μήνυμα συναδέλφωσης συνύπαρξης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων. Έχουμε σαν κεντρικά πρόσωπα της ταινίας δύο ανθρώπους οι οποίοι προσπαθούν να ζήσουν μαζί στη διάρκεια 20 χρόνων που διαδραματίζεται αυτή η ιστορία, τη στιγμή που οι κοινωνία ακολουθεί ακριβώς τον αντίθετο δρόμο, δηλαδή προχωρά προς τη διχοτόμηση. Στο τέλος οι δύο άνθρωποι καταφέρνουν μεν να ζήσουν μαζί, η επιτυχία τους όμως είναι πικρή επιτυχία, διότι μένουν σε ένα ερημωμένο χωριό στο οποίο δεν ζει κανένας άλλος άνθρωπος. Η κυπριακή κοινωνία έχει ήδη χωριστεί εντελώς, οι Τουρκοκύπριοι μένουν στο κατεχόμενο τμήμα του Βορρά και οι Ελληνοκύπριοι στο νότιο τμήμα. Αυτοί οι άνθρωποι ζουν σε ένα έρημο χωριό.

Υπάρχει όμως, κ. Χρυσάνθου, μία σκηνή που θεωρήθηκε «πέτρα του σκανδάλου», από την κυπριακή κυβέρνηση.

«Αυτή η σκηνή περιγράφει την εκτέλεση ενός προδότη μέσα σε μία εκκλησία. Δεν είναι και πολύ σημαντική μέσα στην ταινία, δεν παίζει πρωτεύοντα ρόλο. Είναι ένα δραματικό στοιχείο που δείχνει την πορεία αυτού του ανθρώπου που εντάσσεται σε έναν αγώνα, στον οποίο η ίδια η κοινότητά του δεν συμμετέχει. Η σκηνή αυτή θεωρήθηκε από υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού της Κύπρου ότι δεν ανταποκρίνεται στη συμφωνία που κάναμε μαζί και στο σενάριο. Μου ζήτησε να την αφαιρέσω λέγοντας ότι ενόσω υπάρχει αυτή η σκηνή δεν θα πρέπει να κάνω οποιαδήποτε δημόσια προβολή. Ουσιαστικά το υπουργείο εξέφρασε την επιθυμία να μην έρθω στο φεστιβάλ της Βενετίας».

Εσείς, πώς αντιδράσατε;

«Εγώ από τη δική μου πλευρά ισχυρίζονται ότι η ταινία είναι εντελώς νομότυπη, ότι σαν δημιουργός κατ΄ αρχήν έχω το δικαίωμα να φτιάξω την ταινία όπως νομίζω ότι είναι ο καλύτερος τρόπος. Ήθελα να τους προτείνω να συζητήσουμε αυτή τη σκηνή, διότι πιστεύω ότι η σκηνή βοηθά την ταινία, την κάνει καλύτερη. Αρνήθηκαν να κάνουν οποιαδήποτε συζήτηση μαζί μου. Θεωρώ ότι είναι μία απόπειρα λογοκρισίας, η οποία γίνεται μάλιστα κατά παράβαση του καταστατικού, αφού δεν έγινε στο σωστό χρόνο.

Μολονότι δεν ολοκληρώθηκε η χρηματοδότηση της ταινίας, εσείς καταφέρετε να φτάσετε στο φεστιβάλ της Βενετίας και να προβληθεί η ταινία σας. Γιατί αρνείστε να αφαιρέσετε αυτή την επίμαχη σκηνή;

«Αρνούμαι διότι πιστεύω ότι το υπουργείο αντιτίθεται και η σκηνή αυτή είναι μία πρόφαση. Ψιθυρίζονται δύο πράγματα, που πιστεύω ότι είναι αληθινά: πρώτον, διαφωνούν με το διακοινοτικό χαρακτήρα που έχει η ταινία και με την κριτική που ασκεί η ταινία και προς τις δύο πλευρές, την εθνικιστική ελληνοκυπριακή πλευρά και στην εθνικιστική τουρκοκυπριακή πλευρά. Στην άποψη αυτή αντιτίθεται το υπουργείο, αυτό λέγεται και το ξέρουν όσοι παροικούν στην Ιερουσαλήμ. Ο δεύτερος λόγος που μαθαίνω είναι ότι έχει δοθεί μία υπόσχεση σε ακροδεξιά στοιχεία της Κύπρου, που έχουν αντιδράσει σ΄ αυτήν την ταινία πριν ακόμα τελειώσει. Οι ιθύνοντες της κυβέρνησης έχουν υποσχεθεί σ΄ αυτούς ότι δεν θα προβληθεί η ταινία σε χρόνο που δεν την έχει δει κανένας. Χρησιμοποιείται αυτή η σκηνή σαν πρόσχημα. Θεωρώ ότι είναι μια απόφαση λογοκρισίας και ως εκ τούτου, επειδή και το καταστατικό με δικαιώνει, προχωρώ και, αν έχουμε διαφορά, θα τη λύσουμε στα δικαστήρια».

Ποια ήταν μέχρι τώρα η ανταπόκριση του κόσμου;

«Ήταν συγκινητική η ανταπόκριση. Είχα κάνει μία έκκληση σε ανθρώπους στην Κύπρο και το εξωτερικό να με βοηθήσουν για να μαζέψω τα χρήματα που χρειαζόμουνα να κάνω την κόπια. Και δεν είναι λίγα, είναι γύρω στις 50.000 ευρώ. Υπήρξε μία συγκινητική ανταπόκριση στην Κύπρο. Έγινε μία καμπάνια με τη βοήθεια και της εφημερίδας ‘Πολίτης’, συγκεντρώθηκε ένα αρκετά μεγάλο ποσό, όχι ολόκληρο, αλλά το ποσό αυτό μου έχει επιτρέψει να τελειώσω την ταινία και να έρθω στη Βενετία. Με κάνει να έχω και ελπίδες για την Κύπρο. Υπάρχει μία αλληλεγγύη και η ταινία αυτή γίνεται αυτή τη στιγμή σύμβολο της ελευθερίας της έκφρασης στην Κύπρο.

Συνέντευξη: Γιώργος Παππάς