Επιτέλους συμφωνία EE-Λονδίνου για τη Β.Ιρλανδία

Τα χαμόγελα στη συνάντηση του Βρετανού πρωθυπουργού Ρίσι Σούνακ με την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν έμοιαζαν ειλικρινή. Αρκετά εγκάρδια ήταν και η ατμόσφαιρα στη σημερινή κοινή συνέντευξη τύπου των δύο ηγετών στη περιοχή του Ουίνδσορ. Γιατί να ήταν, άλλωστε, αλλιώς; Το ζήτημα του Πρωτοκόλλου της Β. Ιρλανδίας ταλαιπωρούσε εδώ και δύο χρόνια τόσο τη βρετανική πλευρά, όσο και την ευρωπαϊκή. Από τη μία πλευρά το Ηνωμένο Βασίλειο, μετά το Brexit, προσπαθεί περισσότερο από ποτέ να ενοποιηθεί, ώστε να επιβιώσει. Aπό την άλλη Πλευρά η ΕΕ θέλει να βάλει επιτέλους μια τελεία στην έξοδο, που έχει ψηφιστεί από το 2016.

Όμως, όσο και καλή και να ήταν η σημερινή συνάντηση των δύο ηγετών, οι επόμενες ώρες είναι οι πραγματικά κρίσιμες, καθώς θα καθορίσουν αν θα έχουν θετική έκβαση οι εντατικές συζητήσεις των τελευταίων ημερών.

Τα τρία «κλειδιά» της συμφωνίας

Το Πρωτόκολλο της Β. Ιρλανδίας το οποίο ψηφίστηκε το Δεκέμβριο του 2020, ουσιαστικά δημιούργησε αυτό που λένε «σκληρά σύνορα» στην Ιρλανδική Θάλασσα μεταξύ Μεγάλης Βρετανίας και Β. Ιρλανδίας. Με αυτό το τρόπο η ΕΕ θα επισφράγιζε την ασφαλή μεταφορά προϊόντων σε ευρωπαϊκό έδαφος. Όμως, το ειδικό καθεστώς μιας διμερούς εμπορικής συμφωνίας στη Β. Ιρλανδία λόγω της ευαίσθητης γεωγραφικής της θέσης, έφερε αναταραχές στη χώρα που την οδήγησαν σε καθεστώς ακυβερνησίας.

Φτάνοντας στο σήμερα ο Ρίσι Σούνακ και η Ούρσουλα, Φον ντερ Λάιεν αποφάσισαν κυρίως τρεις «καθοριστικές τομές», όπως χαρακτήρισαν από κοινού να τις αλλαγές της νέας εμπορικής συμφωνίας.

Αρχικά ο Σούνακ ανέφερε ότι «αφαιρέθηκε οποιαδήποτε έννοια συνόρων στην Ιρλανδική Θάλασσα», ενώ δημιουργείται μια «πράσινη» και μία «κόκκινη» διαδρομή στη μεταφορά προϊόντων. Αυτό σημαίνει ότι προϊόντα που έρχονται από τη Μεγάλη Βρετανία και παραμένουν στη Β. Ιρλανδία δεν θα χρειάζονται κανέναν απολύτως έλεγχο, ενώ όσα προορίζονται για το ευρωπαϊκό έδαφος της Ιρλανδίας θα περνούν από τους απαραίτητους γραφειοκρατικούς ελέγχους που απαιτεί η ΕΕ.

Παράλληλα, τρόφιμα και προϊόντα που καταναλώνονται στη Β.Ιρλανδία θα είναι πλέον αποκλειστικά «βρετανικής δικαιοδοσίας», κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι ο ΦΠΑ στη χώρα θα είναι ίδιος με το υπόλοιπο Ηνωμένο Βασίλειο. Μέχρι στιγμής αυτό δεν ίσχυε, καθώς η Β. Ιρλανδία δεν θα έπρεπε να είναι ανταγωνιστική προς τα ευρωπαϊκά προϊόντα.

Τέλος, επιβεβαιώνεται ο περιορισμός του Ανώτατου Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου στο έθνος της Β.Ιρλανδίας δίνοντας πλέον τη δυνατότητα στη βορειοιρλανδική βουλή (NI Assembly - Stormont) να μπλοκάρει οποιοδήποτε νέο ευρωπαϊκό νόμο στα προϊόντα θεωρεί ζημιογόνο για τα συμφέροντας της χώρας. O Βρετανός πρωθυπουργός επέλεξε να το ονομάσει «Stormont Brake». Επισημαίνεται ότι μέχρι πρότινος η βρετανική πλευρά επιζητούσε την πλήρη άρση δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου.

Οι πρώτες αντιδράσεις

Το κόμμα των Ενωτικών της Β. Ιρλανδίας (DUP), που ουσιαστικά είναι ο σημαντικότερος παράγοντας του αν θα δοθεί το ‘πράσινο φως’ στη συμφωνία, κράτησε μια αρκετά ουδέτερη στάση. Στη πρώτη αντίδρασή του ο αρχηγός του κόμματος, Τζέφρεϊ Ντόναλντσον, δήλωσε: «Είναι ξεκάθαρο ότι οι ευρωπαϊκοί νόμοι θα παραμείνουν σε κάποιους τομείς, όμως το κόμμα είναι πρόθυμο να εξετάσει τις λεπτομέρειες».

Το Εμπορικό Επιμελητήριο της Β. Ιρλανδίας χαιρέτησε τις ανακοινώσεις, λέγοντας πως είναι «ένα σημαντικό βήμα για τις επιχειρήσεις της χώρας, καθώς επιφέρει τη σταθερότητα που τόσο καιρό επιζητούσαν». Το θετικό κλίμα έρχεται να ολοκληρωθεί με τη σημερινή άνοδο της λίρας έναντι του δολαρίου κατά 1%.

Κρίσιμες οι επόμενες ημέρες

Ιδιαίτερη συμβολική σημασία έχει η συνάντηση της Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν με τον Βασιλιά Κάρολο, αμέσως μετά την συνάντηση που είχε η ίδια με τον Ρίσι Σούνακ. Τώρα τα βλέμματα όλων στρέφονται στους βουλευτές. Από εκείνους διακυβεύεται η συμφωνία των 29 σελίδων «The Windsor Framework». Τις επόμενες ώρες αναμένεται να εξετάσουν κάθε λέξη της νέας αυτής εμπορικής συμφωνίας.

Ο Ρίσι Σούνακ ανέφερε στη συνέντευξη τύπου ότι «θα δοθεί ο απαραίτητος χρόνος στους βουλευτές, ώστε να μελετήσουν τη συμφωνία, καθώς αυτό είναι το απολύτως λογικό». Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι πιθανότατα θα χρειαστούν λίγες ημέρες ακόμα μέχρι την ψήφισή της και ίσως την τελική κατοχύρωσή της. Σύμφωνα με τις πρώτες πληροφορίες πάντως, το νέο κείμενο φαίνεται ότι έχει την εύνοια των περισσότερων βουλευτών.

Ζωή Κατζαγιαννάκη, Λονδίνο