Η δύσκολη προεδρία της Σλοβενίας στην ΕΕ

Για τα μέτρα του Γιάνες Γιάνσα η «πρεμιέρα» στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ήταν υποδειγματική. Ο πρωθυπουργός της Σλοβενίας διάβασε τις προτεραιότητες της προεδρίας του από χειρόγραφο, χωρίς να παρασύρεται σε αυθόρμητες εκρήξεις ή φραστικές επιθέσεις εναντίον πολιτικών αντιπάλων. Ωστόσο, δεν απέφυγε την έντονη κριτική για τις παρεμβάσεις του στην Ελευθεροτυπία και την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης. Μπορεί και ο ίδιος ο Γιάνσα να δηλώνει πιστός στο κράτος δικαίου, φαίνεται όμως ότι το αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο.

Ο Γιάνσα και η «ανελεύθερη δημοκρατία»

Κάθε χώρα που αναλαμβάνει την εκ περιτροπής προεδρία στην ΕΕ επιχειρεί να επηρεάσει με τον τρόπο της, στο μέτρο του δυνατού, τις πολιτικές διεργασίες στην Ευρώπη. Κάποιες χώρες καταφέρνουν να αφήσουν το στίγμα τους, άλλες παραμένουν στην αφάνεια. Για τη Σλοβενία όλα δείχνουν ότι πρόκειται για μία πολύ ιδιαίτερη προεδρία. Αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στο πρόσωπο του Γιάνες Γιάνσα, ο οποίος, ακολουθώντας το παράδειγμα του οϋγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Όρμπαν, ξιφουλκεί εναντίον της «φιλελεύθερης συναίνεσης» που επικρατεί στην ΕΕ. Κατηγορείται ότι έχει κηρύξει σταυροφορία κατά της Ελευθεροτυπίας στη χώρα του, κατά προτίμηση μέσω Twitter, όπως συνήθιζε άλλωστε και ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, ένας ακόμη πολιτικός-πρότυπο για τον Γιάνσα. Επιπλέον, δεν διστάζει να υπονομεύσει την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης με πολιτικά επιχειρήματα.

Στις αρχές Ιουλίου η συνήθης εθιμοτυπική επίσκεψη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη χώρα που ασκεί την προεδρία εξελίχθηκε σε φιάσκο. Ενώπιον των προσκεκλημένων του στην πρωτεύουσα Λουμπλιάνα ο Γιάνσα άρχισε να διαμαρτύρεται για την επιρροή των «κομμουνιστών» δικαστών και βουλευτών στα πολιτικά δρώμενα της Σλοβενίας. Ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν Φρανς Τίμερμανς αποχώρησε εξοργισμένος από την εκδήλωση και μάλιστα απείχε από την καθιερωμένη «οικογενειακή φωτογραφία».

Κριτική από όλες τις πλευρές

Η αναλυτική παρουσία των προτεραιοτήτων της σλοβενικής προεδρίας στην Ολομέλεια του Ευρωκοινοβουλίου προκάλεσε μία ζωηρή συζήτηση, με τον επικεφαλής της Κ.Ο. του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) Μάνφρεντ Βέμπερ να επισημαίνει, μετά από κάποιες αρχικές φιλοφρονήσεις, ότι ο σεβασμός του κράτους δικαίου δεν αποτελεί «εσωτερική υπόθεση» κάθε χώρας, αλλά θεμελιώδη αξία της ΕΕ. Μιλώντας επί του πρακτέου, ο Μάνφρεντ Βέμπερ κάλεσε τον Γιάνσα να ορίσει επιτέλους, όπως οφείλει, τους δύο εκπροσώπους της Σλοβενίας στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία, έτσι ώστε το νέο, υπό ίδρυση θεσμικό όργανο της ΕΕ να αναλάβει καθήκοντα.

Το ίδιο αίτημα εξέφρασαν και πολλοί άλλοι ομιλητές. Κάποιοι μάλιστα κατηγόρησαν τον σλοβένο πρωθυπουργό ότι επιχειρεί να μπλοκάρει τη διαδικασία. Στη συνέντευξη τύπου που ακολούθησε, ο Γιάνσα υποσχέθηκε ότι «θα ασχοληθεί με το ζήτημα» το φθινόπωρο. Ιδιαίτερα έντονη ήταν η κριτική από τις πολιτικές ομάδες των Φιλελευθέρων και των Πρασίνων. Ο ολλανδός ευρωβουλευτής Μαλίκ Αζμάνι δήλωσε ότι δεν θεωρεί αξιόπιστες τις διαβεβαιώσεις του Γιάνσα, ότι σέβεται το κράτος δικαίου και ότι η κυβέρνησή του επιδίδεται στη διαφθορά και στον νεποτισμό. Από την πλευρά της η Σκα Κέλερ, συμπροδερεύουσα των Ευρωπαίων Πρασίνων, κατήγγειλε ότι «οι προσωπικές επιθέσεις του Γιάνσα κατά της δικαιοσύνης πλήττουν την εμπιστοσύνη μας στην υπόσχεσή του ότι θα λειτουργήσει με γνώμονα το ευρωπαϊκό συμφέρον». Εμφανή στήριξη στον Σλοβένο πρωθυπουργό παρείχαν μόνο οι δεξιοί εθνολαϊκιστές, όπως ο ιταλός Μάρκο Ζάνι από τη «Λέγκα», που δήλωσε ότι ο Γιάνσα δεν θα πρέπει να εκπλήσσεται από την ψυχρή υποδοχή στην Ευρωβουλή, ενώ παράλληλα κάλεσε την ΕΕ να επιδείξει «σεβασμό» στα ευρωπαϊκά έθνη και τις παραδόσεις τους.

Δύσκολο να επιτευχθεί πρόοδος

Ουκ ολίγες από τις προτεραιότητες που έθεσε ο Γιάνες Γιάνσα ενώπιον των ευρωβουλευτών θεωρούνται κοινοί τόποι, που δύσκολα θα προκαλούσαν διαφωνίες. Αυτό ισχύει για παράδειγμα για την «υπέρβαση της πανδημίας», αλλά και για τον «οικολογικό και ψηφιακό μετασχηματισμό» της Ευρώπης, για τον οποίο αναμένονται αναλυτικές προτάσεις της Κομισιόν. Η σχετική διαπραγμάτευση και η προσπάθεια να δεσμευθούν όλα τα κράτη-μέλη σε κοινούς στόχους απαιτεί ιδιαίτερη επιδεξιότητα και μία ικανότητα «γεφυροποιού». Σε αυτές τις προδιαγραφές μάλλον δύσκολα ανταποκρίνεται ο Γιάνες Γιάνσα, από τη στιγμή που με τις πράξεις του δείχνει να αμφισβητεί εκ των προτέρων τις δημοκρατικές αξίες, ενώ παράλληλα δεν επιχειρεί καν να αναζητήσει λύση στο ζήτημα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.  

Στις προτεραιότητες του Γιάνσα περιλαμβάνεται και η ευρωπαϊκή προοπτική των Δυτικών Βαλκανίων. Η επικεφαλής της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επισημαίνει ότι τα Δυτικά Βαλκάνια ανήκουν στην Ευρώπη, αλλά όλες οι χώρες της περιοχής θα πρέπει να προχωρήσουν σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις πριν ενταχθούν στην ευρωπαϊκή οικογένεια. Το κύριο ερώτημα είναι: Θα αρχίσουν μέσα στο επόμενο εξάμηνο οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία; Ορισμένα κράτη-μέλη, όπως η Γαλλία και οι σκανδιναβικές χώρες, δεν συμφωνούν. Επιφυλάξεις εκφράζονται κυρίως για την Αλβανία, η οποία καλείται να λάβει μέτρα για τον σεβασμό του κράτους δικαίου και την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος. Ο Γιάνες Γιάνσα αντιτείνει ότι είναι ζήτημα στρατηγικής επιλογής για την Ευρώπη να μην αφεθούν στην τύχη τους οι χώρες αυτές. Μαζί του συμφωνεί, μεταξύ άλλων, η Γερμανία.

Μπάρμπαρα Βέζελ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου