Η Ισπανία δρομολογεί “άδεια περιόδου”

“Θυμάμαι να είμαι στην τάξη, να διδάσκω και να κλαίω από τον πόνο. Δεν ήξερα τι να κάνω και προφανώς έπρεπε να φύγω”, αφηγείται η Τζούντι Μπερτς ανακαλώντας στη μνήμη της τα επώδυνα συμπτώματα της περιόδου. “Απλώς έκανα τα πάντα με μεγάλη δυσκολία, αδυνατώντας να συγκεντρωθώ… δεν λειτουργούσα κανονικά σε καμία περίπτωση.”

Σήμερα ηγείται του βρετανικού Δικτύου Υποστήριξης Γυναικών με Πυελικό Άλγος και υποφέρει και η ίδια από δυσμηνόρροια, στα συμπτώματα της οποίας συμπεριλαμβάνονται μηνορραγία, δυνατές κράμπες και κόπωση ή ακόμη και ναυτία, εμετοί και διάρροια. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Οικογενειακών Γιατρών, η δυσμηνόρροια διαταράσσει τις καθημερινές δραστηριότητες για δύο στις δέκα γυναίκες. Παράλληλα, έως και το 91% των γυναικών σε αναπαραγωγική ηλικία υποφέρουν από αυτήν, με σχεδόν τρεις στις δέκα να διαμαρτύρονται για ισχυρούς πόνους.

Σε κάποιες χώρες παρέχεται ήδη η δυνατότητα άδειας επί πληρωμή κατά τη διάρκεια της περιόδου, ωστόσο τέτοιες πολιτικές θεωρούνται αμφιλεγόμενες εν μέσω φόβων για στίγμα και διακρίσεις εις βάρος όσων επωφελούνται από αυτές. Μια τέτοια ρύθμιση ετοιμάζεται τώρα να θεσπίσει η Ισπανία.

Τρεις ημέρες άδειας το μήνα

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο που διέρρευσε πριν από την παρουσίασή του στο υπουργικό συμβούλιο της ερχόμενης Τρίτης, οι εργαζόμενες θα μπορούν να παίρνουν έως και τρεις ημέρες άδεια το μήνα επικαλούμενες συμπτώματα περιόδου. Παρότι πολλά σημεία παραμένουν αδιευκρίνιστα, η ρύθμιση αφορά γυναίκες με σοβαρά συμπτώματα που ενδεχομένως θα πρέπει να πιστοποιούνται με ιατρική βεβαίωση.

“Στη χώρα μας υπάρχει μια δυσκολία σε ό,τι αφορά την αναγνώριση της εμμήνου ρύσης ως μιας ψυχολογικής διαδικασίας, από την οποία πρέπει να απορρέουν κάποια δικαιώματα”, αναγνωρίζει η διευθύντρια του ισπανικού κυβερνητικού Ινστιτούτου Γυναικών Τόνι Μορίγιας.

Η πρόταση αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου νομοσχεδίου για την αναπαραγωγική υγεία, το οποίο μεταξύ άλλων προβλέπει την παροχή άδειας σε γυναίκες που προχωρούν σε άμβλωση, ενώ καταργεί τη συγκατάθεση των γονέων ως προϋπόθεση για αμβλώσεις σε κορίτσια ηλικίας 16 και 17 ετών. Επιπλέον προβλέπει την κατάργηση του ΦΠΑ σε προϊόντα γυναικείας υγιεινής.

Η Ανατολική Ασία πρωτοπόρος στην άδεια περιόδου

Το 2017, το ιταλικό κοινοβούλιο εξέτασε παρόμοια πρόταση, η οποία όμως δεν υιοθετήθηκε έπειτα από συζητήσεις γύρω από το κατά πόσο μια άδεια περιόδου θα ενέτεινε το στιγματισμό των γυναικών στον εργασιακό χώρο.

Αυτή τη στιγμή ελάχιστες χώρες - η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, η Ινδονησία και η Ζάμπια - έχουν εθνικό πλαίσιο πολιτικής για τη χορήγηση τέτοιας άδειας επί πληρωμή.

Ωστόσο λίγες είναι οι γυναίκες που επιλέγουν να κάνουν χρήση αυτού του δικαιώματος. Μία από αυτές είναι η Βέβε Χιτίπο, η οποία ως διευθύνουσα σύμβουλος της ινδονησιακής Kiroyan Partners λειτουργεί ως εργοδότης που χορηγεί άδεια περιόδου και ταυτόχρονα ως υπάλληλος που επωφελείται από αυτήν την πολιτική, καθώς υποφέρει από αφόρητους πόνους κάθε μήνα. “Δεν μπορούσα να καθίσω κανονικά ή να εργαστώ στο γραφείο ή μπροστά στο φορητό υπολογιστή μου για 8-9 ώρες την ημέρα”, λέει. Αναγνωρίζει πάντως ότι, ενώ η ίδια δεν αντιμετώπισε ποτέ τέτοιου είδους πρόβλημα, “ο κόσμος σκέφτεται ότι οι γυναίκες είναι τεμπέλες και δεν θέλουν να εργαστούν”, ιδιαίτερα σε εργοστάσια, όπου η παραγωγικότητα συνεπάγεται τη φυσική παρουσία στο χώρο εργασίας.

Τα στερεότυπα φέρνουν διστακτικότητα

Στην Ιαπωνία, που εφαρμόζει την πολιτική αυτή ήδη από το 1947, πρόσφατη έρευνα του Nikkei αποκάλυψε ότι λιγότερες από μία στις δέκα γυναίκες υποβάλλουν αίτηση για άδεια περιόδου παρότι περίπου οι μισές το επιθυμούν, με βασική αιτιολογία ότι διστάζουν όταν ο εργοδότης είναι άντρας.

Ακόμη όμως και σε ευρωπαϊκές χώρες με γενναιόδωρες πολιτικές στο θέμα των αδειών, όπως η Ολλανδία, ενώ το 14% των γυναικών που συμμετείχαν σε σχετική δημοσκόπηση το 2019 είπαν ότι απουσίασαν από την εργασία τους κατά τη διάρκεια της περιόδου τους, μόλις δύο στις δέκα αποκάλυψαν στον εργοδότη τους τον πραγματικό λόγο.

Σύμφωνα με ακαδημαϊκή εργασία που δημοσιεύτηκε το 2020 από την Palgrave Macmillan στο πλαίσιο ενός εγχειριδίου μελετών γύρω από την έμμηνο ρύση, πολιτικές όπως η άδεια περιόδου ενδέχεται να “διαιωνίσουν σεξιστικές πεποιθήσεις και συμπεριφορές συμβάλλοντας στο στίγμα της περιόδου και στην παγίωση των στερεοτύπων των φύλων, έχοντας αρνητικό αντίκτυπο στο μισθολογικό χάσμα μεταξύ φύλων και ενισχύοντας την ‘ιατρικοποίηση’ της εμμήνου ρύσεως”. Ως τέτοια στερεότυπα αναφέρονται η δήθεν εύθραυστη φύση της γυναίκας, η μη παραγωγικότητα και η αναξιοπιστία. Οι ερευνητές επισημαίνουν ότι μη-δυαδικά και τρανς άτομα θα πρέπει επίσης να έχουν τη δυνατότητα να πάρουν άδεια περιόδου.

Πολιτικές σε επίπεδο εταιρειών

Κάποιες επιχειρήσεις παρέχουν ήδη πιο ευέλικτες συνθήκες εργασίας, π.χ. τηλεργασία, έχοντας κατά νου εργαζόμενες με δυσμηνόρροια. Για παράδειγμα, η ινδική εταιρεία διανομής φαγητού Zomato, δίνει δέκα ημέρες άδεια περιόδου το χρόνο, παρέχοντας τη δυνατότητα στις εργαζόμενες να ενημερώσουν τους συναδέλφους τους στο ομαδικό τσατ χρησιμοποιώντας ένα emoticon που απεικονίζει κόκκινες σταγόνες αντί μηνύματος απουσίας.

“Μια από εκείνες τις ημέρες, βάζω κυριολεκτικά αυτό ακριβώς το emoticon και είναι σαν να λέω ότι δεν είμαι διαθέσιμη και πράγματι οι περισσότεροι το σέβονται”, λέει η διευθύντρια επικοινωνίας της Zomato Βαϊντίκα Παρασάρ. Μάλιστα η πολιτική αυτή απευθύνεται “σε όλα τα φύλα, τα οποία αφορά, συμπεριλαμβανομένων των τρανς. Δεν είναι κάτι, για το οποίο κανείς πρέπει να αισθάνεται άβολα. Πρόκειται για μια βιολογική λειτουργία.”

Από το 2020 που εισήγαγε την πολιτική αυτή, η εταιρεία έχει διαπιστώσει αύξηση της παραγωγικότητας και λιγότερες “διαρροές” εργαζομένων. Στην ολλανδική έρευνα, η μείωση της παραγωγικότητας λόγω του υψηλού ποσοστού των γυναικών που εξακολουθούσαν να εργάζονται παρά τα συμπτώματα δυσμηνόρροιας, ανερχόταν σε 9 ημέρες το χρόνο.

Σύμβολο υποστήριξης στις γυναίκες

Ορισμένοι εκφράζουν την ανησυχία ότι κάποιες γυναίκες ενδέχεται να κάνουν κατάχρηση του δικαιώματός τους στην άδεια περιόδου. Σημειώνοντας ότι δεν έχουν καταγγελθεί τέτοια περιστατικά, η Παρασάρ υπογραμμίζει ότι το σημαντικότερο είναι “να δίνουμε τη δυνατότητα στους εργαζομένους μας να αναπτύξουν μηχανισμούς που θα τους επιτρέψουν να είναι στην καλύτερη δυνατή κατάσταση, είτε μιλάμε για γονική άδεια είτε για άδεια περιόδου”.

Για τη Χιτίπο της Kiroyan Partners, τέτοιες πολιτικές στέλνουν ένα ακόμη σημαντικότερο μήνυμα. Αποτελούν “ένα σύμβολο αναγνώρισης και υποστήριξης των γυναικών”  επιτρέποντάς τους να εργάζονται “και ταυτόχρονα να επιτελούν το ρόλο τους στην κοινωνία, ως ανθρώπινα όντα, γυναίκες και μητέρες”.

Σόνια Ντιν

Επιμέλεια: Κατερίνα Αλεξανδρίδη