Καθυστερούν τα ιταλικά κέντρα προσφύγων στην Αλβανία

Μόνο οι ιστοί με τις κάμερες παρακολούθησης και το όρος Κακαρίκι είναι ψηλότερα από τον μεταλλικό φράκτη. Χιλιάδες μάτια θα σαρώσουν σύντομα με λαχτάρα αυτές τις απόκρημνες πλαγιές, αραιά καλυμμένες με μεσογειακούς θάμνους, πάνω από τον γκρίζο φράχτη πέντε φορές στο ύψος ενός ανθρώπου. Σε αυτό το αυστηρά φυλασσόμενο στρατόπεδο στη βόρεια Αλβανία ισχύει η ιταλική νομοθεσία. Φαίνεται και στα οχήματα που βρίσκονται εδώ: Polizia. Ή στις στολές που γράφουν «Carabinieri». Οι άνδρες που κατευθύνονται προς έναν εντελώς διαφορετικό προορισμό θα κρατηθούν σύντομα αιχμάλωτοι στο Γκιαντέρ.

Οι ιταλικές αρχές θέλουν να φέρουν εδώ τους πρόσφυγες που φτάνουν με τις βάρκες τους στη Μεσόγειο. Εάν, παρά τις προφυλάξεις ασφαλείας, κάποιος μετανάστης δραπετεύσει από αυτόν τον καταυλισμό και πιαστεί από την αλβανική αστυνομία, θα τον παραδώσουν στους Ιταλούς όπως προβλέπει η συμφωνία μεταξύ Ρώμης και Τιράνων.

Σκοπός της συμφωνίας είναι να αποτρέψει πολλούς μετανάστες από την επιθυμητή απευθείας διαδρομή μέσω της Μεσογείου προς την ΕΕ  και να τους ανακατευθύνει πέρα ​​από τα εξωτερικά σύνορα της. Η Αλβανία είναι υποψήφια για ένταξη, αλλά απέχει πολύ από το να είναι μέλος της ΕΕ. Η Ρώμη θέλει να εξετάσει τις αιτήσεις ασύλου εδώ εκτός των εδαφών της.

Αυτή η διαδικασία είναι πρωτοφανής και παρακολουθείται με θετική περιέργεια και από άλλα κράτη της Ε.Ε. Σκοπός της είναι να συμβάλει στη μείωση της πίεσης στα κέντρα μεταναστών στην Ιταλία για τα οποία πολλοί κάτοικοι διαμαρτύρονται εδώ και χρόνια. Για το σκοπό αυτό, η Ιταλία και η Αλβανία  συνήψαν πέρυσι μια συμφωνία που επικυρώθηκε από τα κοινοβούλια των δύο χωρών. Η Ρώμη επιβαρύνεται με όλα τα «άμεσα και έμμεσα» έξοδα. Συνολικά προγραμματίζονται περίπου 670 εκατ. ευρώ.

Ο πραγματιστής Ράμα και η δεξιά Μελόνι

 

Ο Σοσιαλδημοκράτης Πρωθυπουργός της Αλβανίας Έντι Ράμα κατέληξε στη συμφωνία με την δεξιά ομόλογό του Τζόρτζια Μελόνι  και αιφνιδίασε τα μέλη της κυβέρνησής του. Οι επικριτές στη χώρα τον κατηγορούν για έλλειψη διαφάνειας. Ο Ράμα θεωρείται πραγματιστής και δεν γνωρίζει ιδεολογικά εμπόδια. Τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους, για παράδειγμα, ήταν καλεσμένος στην παραδοσιακή συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της βαυαρικής Χριστιανοκοινωνικής Ενωσης (CSU) στο μοναστήρι του Μπαντς. Το θέμα της συνομιλίας του εκεί με τον αρχηγό της CSU Μάρκους Ζέντερ ήταν η μετανάστευση.

Σύμφωνα με την επιθυμία της Μελόνι, το στρατόπεδο Γκιάντερ θα έπρεπε να είχε λειτουργήσει μέχρι τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Η έναρξη χρειάστηκε να αναβληθεί πολλές φορές. Κατά τη διάρκεια επίσκεψης της στην Αλβανία, η Μελόνι ανακοίνωσε πρόσφατα την 1η Αυγούστου ως νέα ημερομηνία. Όμως λίγες μέρες νωρίτερα ειπώθηκε ότι τεχνικά προβλήματα καθυστερούν περαιτέρω το κατασκευαστικό έργο που συντονίζει το Υπουργείο Άμυνας στη Ρώμη. Το έδαφος στο αεροδρόμιο του πρώην αλβανικού στρατού είναι τόσο εύθραυστο που έπρεπε πρώτα να στηριχθεί. Και μετά ήρθε ο καύσωνας του καλοκαιριού που σημαίνει ότι οι εργάτες οικοδομών δεν μπορούσαν πλέον να εργαστούν με πλήρες ωράριο.

Προκατασκευασμένα εξαρτήματα για τα μεταλλικά κοντέινερ, όπου κοιμούνται και πλένονται οι τρόφιμοι είναι στοιβαγμένα στο χαλίκι. Περίπου τα μισά από αυτά έχουν τελειώσει. Η προγραμματισμένη καντίνα δεν υπάρχει ακόμα. Η θερμοκρασία είναι 35 βαθμοί υπό σκιά αυτό το μεσημέρι. Δίπλα κάποιοι εργάτες οικοδομών κάνουν τη σιέστα τους. Ο πρέσβης της Ιταλίας Φαμπρίτσιο Μπούκι, ιδρωμένος, οδηγεί μερικούς δημοσιογράφους μέσα από τις μισοτελειωμένες εγκαταστάσεις, όπου πολλοί αστυνομικοί κάθονται αποκαμωμένοι.

Στόχος η αποτροπή

 

Ο διπλωμάτης έχει ένα αντιφατικό καθήκον. Από τη μια θέλει να δείξει πόσο ανθρώπινα θα συμπεριφέρεται η χώρα του στους πρόσφυγες και τους μετανάστες. Ταυτόχρονα, η Ρώμη ελπίζει επίσης ότι αυτοί οι καταυλισμοί θα έχουν αποτρεπτικό αποτέλεσμα στους ανθρώπους που θέλουν να πάνε στην Ευρώπη.

Τέσσερις άνδρες θα πρέπει να μοιράζονται ένα δωμάτιο μεγέθους μόλις 15 τετραγωνικών μέτρων. Μονάδες κλιματισμού εγκαθίστανται σε κάθε κοντέινερ. Υπάρχουν πιστολάκια μαλλιών στο ντους.

Προβλέπεται επίσης ξεχωριστός χώρος κράτησης σε περίπτωση που κάποιος κρατούμενος επιτεθεί σε άλλον. Έως και 3.000 άνδρες μπορούν να φιλοξενηθούν ταυτόχρονα στον καταυλισμό που θα ελέγχεται και θα στελεχώνεται από 100 Ιταλούς καραμπινιέρους και αστυνομικούς καθώς και από δικαστικούς, αξιωματούχους, γιατρούς και νοσοκόμους. Από εδώ υποτίθεται ότι θα επικοινωνούν με τις ιταλικές αρχές και τους δικηγόρους τους κατά τη διάρκεια των διαδικασιών ασύλου, ορισμένοι από τους οποίους θα έρχονται από την Ιταλία και άλλοι θα επικοινωνούν μαζί τους μέσω βίντεο. Σύμφωνα με το σχέδιο, περίπου 36.000 άνθρωποι θα μπορούν να ζήσουν συνολικά στον καταυλισμό μέσα σε ένα χρόνο.

«Ό,τι κάνουμε εδώ είναι συμβατό με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», ισχυρίζεται ο Ιταλός Πρέσβης. «Ακόμη και οι αλβανικοί νόμοι είναι ήδη σε ευρωπαϊκό επίπεδο και είναι επίσης συμβατοί με τους ιταλικούς. Εφαρμόζουμε τους ίδιους νόμους και εδώ στα κέντρα της Ιταλίας». Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  τόνισε ότι παρακολουθεί στενά την κατάσταση και παραμένει σε επαφή με τις ιταλικές αρχές. «Γενικά, είναι δυνατό η ΕΕ και τα κράτη μέλη να συνεργαστούν με χώρες εκτός ΕΕ για τη διαχείριση της μετανάστευσης. Είναι σημαντικό απλώς να τηρηθεί πλήρως το δίκαιο της ΕΕ και το διεθνές δίκαιο», δήλωσε μια εκπρόσωπος της αρχής των Βρυξελλών.

Η Ρώμη θέλει να απελάσει τους απορριφθέντες αιτούντες άσυλο στις χώρες καταγωγής τους μετά από μέγιστη παραμονή 18 μηνών στο αλβανικό κέντρο. Τι γίνεται όμως αν δεν θέλουν να επιστρέψουν; Ο πρέσβης Μπούκι εξηγεί ότι έχουν ληφθεί προφυλάξεις εδώ: οι μετανάστες ήδη επιλέγονται πάνω στα πλοία των ιταλικών αρχών. Μόνο όσοι προέρχονται από χώρες στις οποίες μπορούν να απελαθούν ξανά βάσει διμερών συμφωνιών μεταφέρονται στο Γκιάντερ. Οι υπόλοιποι μεταφέρονται στην Ιταλία.

Οι οικογένειες πρέπει να μείνουν μαζί

Σε αυτά τα πλοία, οι αποφάσεις για τους μετανάστες λαμβάνονται επίσης με βάση ένα άλλο κριτήριο, εξηγεί ο Εβάντρο Κλεμεντούτσι, αξιωματικός της ιταλικής κρατικής αστυνομίας: Άνδρες με πολύ εύθραυστη υγεία, καθώς και γυναίκες και παιδιά και οι σύζυγοί τους, δεν έρχονται στην Αλβανία.

Οι οικογένειες δεν πρέπει να διαλύονται. Θα μεταφερθούν απευθείας στην Ιταλία. Στους υπόλοιπους άνδρες δίνεται μια προσωρινή ταυτότητα στα πλοία, συνοδευόμενη από ένα βραχιόλι που τους τοποθετείται. Αποβιβάζονται στο αλβανικό λιμάνι Σενγκγίν της Αδριατικής, λίγα χιλιόμετρα από το κέντρο κράτησης.

Ο Κλεμεντούτσι διευθύνει το αρχικό κέντρο υποδοχής στο Σενγκγίν με περίπου 60 υπαλλήλους, το οποίο είναι επίσης περιφραγμένο και φυλαγμένο από αστυνομικούς. Εδώ περιμένει τις αφίξεις μια αυστηρά προκαθορισμένη διαδικασία: ντους, ιατρική εξέταση, πρώτη συνομιλία με αξιωματούχους, οι οποίοι θα πρέπει να αξιολογήσουν αν το κίνητρο της φυγής είναι πολιτικό ή οικονομικό. Υπάρχει μια ταχεία διαδικασία ασύλου για να αποσαφηνιστεί το καθεστώς των ατόμων αυτών και εάν το αποτέλεσμα είναι «θετικό» θα οδηγηθούν στην Ιταλία.

Ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων επικρίνουν το έργο

Το έργο είναι ωστόσο αμφιλεγόμενο στην Ιταλία. Η αντιπολίτευση στη Ρώμη αμφιβάλλει για τη νομιμότητα του ιταλοαλβανικού συμφώνου και έκανε λόγο για «ιταλικό Γκουαντάναμο». Η Ιταλία είναι μια από τις χώρες που πλήττονται ιδιαίτερα από τη μετακίνηση προσφύγων από την Αφρική στην Ευρώπη σε όλη τη Μεσόγειο. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, περισσότεροι από 150.000 έφτασαν στις ακτές της Ιταλίας πέρυσι. Η Μελόνι ανέλαβε καθήκοντά το 2022 με την υπόσχεση να μειώσει σημαντικά τις αφίξεις, αλλά βρέθηκε να πρέπει να δώσει εξηγήσεις λόγω των υψηλών αριθμών αφίξεων και συνήψε συμφωνίες με διάφορες χώρες για τον περιορισμό της μετανάστευσης.

Τα κέντρα στην Αλβανία δεν προορίζονται ρητά για μετανάστες που φτάνουν στις ιταλικές ακτές με βάρκα ή μεταφέρονται από ιδιωτικούς οργανισμούς βοήθειας - αλλά μόνο για όσους περισυλλέγονται στα διεθνή ύδατα από τις ιταλικές λιμενικές αρχές.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία,  αυτός ο περιορισμός στα διεθνή ύδατα σημαίνει ότι είναι κυρίως πρόσφυγες με βάρκες που έρχονται σε ιταλικά πλοία κοντά στις αφρικανικές ακτές. Η οργάνωση για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχει στο μυαλό της την ασφάλεια των ανθρώπων, οι οποίοι συχνά βρίσκονται στη θάλασσα για μέρες με ακατάλληλες βάρκες, στον καυτό ήλιο, χωρίς πολλά εφόδια. Αυτοί οι εξαντλημένοι και πιθανώς άρρωστοι και τραυματισμένοι άνθρωποι αναμένεται να κάνουν ένα πολύ μεγάλο ταξίδι με πλοίο στην Αλβανία αντί να μεταφερθούν γρήγορα στο επόμενο ιταλικό νησί.

 

Επιμέλεια: Κώστας Αργυρός