Μολδαβία: Τι σημαίνουν οι απειλές της Μόσχας;

Ήταν μια αξιοσημείωτη χειρονομία από τον πρόεδρο των Η.Π.Α. Τζο Μπάιντεν, όταν πρόσφατα προσκάλεσε την πρόεδρο της Μολδαβίας Μάγια Σάντου σε συνάντηση με εκπροσώπους των εννέα κρατών του ΝΑΤΟ από την Κεντρική και Νοτιοανατολική Ευρώπη στη Βαρσοβία - αν και η Δημοκρατία της Μολδαβίας δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ και δεν επιδιώκει προς το παρόν να ενταχθεί στη Συμμαχία. Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του ο Μπάιντεν απευθύνθηκε απευθείας στη Μολδαβή πρόεδρο: «Είμαι υπερήφανος που βρίσκομαι στο πλευρό σας και στο πλευρό των Μολδαβών που αγαπούν την ελευθερία», δήλωσε.

Η κίνηση έχει σοβαρό υπόβαθρο: η Δημοκρατία της Μολδαβίας, που βρίσκεται μεταξύ της Ουκρανίας και της βορειοδυτικής Ρουμανίας, φοβάται εδώ και καιρό ότι θα αποτελέσει τον επόμενο στόχο της ρωσικής πολιτικής και σήμερα αντιμετωπίζει όλο και πιο ανοιχτές στρατιωτικές απειλές από τη Μόσχα. Στις αρχές της εβδομάδας, ο πρόεδρος Πούτιν ακύρωσε διάταγμα του 2012, με το οποίο το Κρεμλίνο εγγυώνταν την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα της Μολδαβίας. Λίγο νωρίτερα, ο Ουκρανός πρόεδρος Ζελένσκι είχε προειδοποιήσει ότι η Ρωσία ήθελε να απομακρύνει τη φιλοευρωπαϊκή ηγεσία της Μολδαβίας. Η Μόσχα, με τη σειρά της, δήλωσε την Πέμπτη (23/02) ότι η Ουκρανία σχεδιάζει στρατιωτική επέμβαση στη Μολδαβία.

Η στρατηγική σημασία της Υπερδνειστερίας

Η Μολδαβία ήταν η πρώτη χώρα μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, στην οποία η Ρωσία υποστήριξε αυτονομιστές και προκάλεσε έναν αιματηρό πόλεμο που διήρκεσε αρκετούς μήνες. Στη συνέχεια, δυνάμεις πιστές στη Μόσχα έχουν αναλάβει εδώ και τρεις δεκαετίες τη διακυβέρνηση της Υπερδνειστερίας, μιας στενής λωρίδας γης στα ανατολικά της Μολδαβίας, όπου βρίσκονται και περίπου 2.000 Ρώσοι στρατιώτες. Εκεί υπάρχει επίσης η μεγαλύτερη αποθήκη όπλων στην Ευρώπη με περίπου 20.000 τόνους πυρομαχικών και στρατιωτικού εξοπλισμού. Το 1999, η Μόσχα εγγυήθηκε εγγράφως την αποχώρηση των στρατευμάτων της από την Υπερδνειστερία, δίχως όμως να υλοποιήσει την υπόσχεση αυτή.

Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία, η Υπερδνειστερία έχει μεγαλύτερη στρατηγική σημασία από ποτέ. Η Ρωσία θα μπορούσε να ανοίξει ένα δυτικό μέτωπο στην Ουκρανία από εδώ ή, τουλάχιστον, να δημιουργήσει τόσο μεγάλο εσωτερικό χάος στη Μολδαβία, ώστε να δημιουργηθούν συνθήκες κρίσης στα εξωτερικά σύνορα του ΝΑΤΟ και της δυτικής Ουκρανίας.

Οι αυτονομιστικές δυνάμεις στην Υπερδνειστερία θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από ένα τέτοιο σενάριο. Τις προηγούμενες δεκαετίες χρηματοδοτούνταν μεταξύ άλλων μέσω λαθρεμπορίου που διερχόταν και από το ουκρανικό έδαφος, ωστόσο από την αρχή του πολέμου η Ουκρανία έκλεισε τα σύνορα με την Υπερδνειστερία, με αποτέλεσμα το καθεστώς εκεί να απειλείται με οικονομική κατάρρευση.

Τους πρώτους μήνες μετά την έναρξη του πολέμου, η πρόεδρος Σάντου και η φιλοευρωπαϊκή κυβέρνηση υιοθέτησαν μια προσεκτική στάση αλληλεγγύης προς την Ουκρανία, αποφεύγοντας τη σύγκρουση με τη Μόσχα. Ωστόσο, αυτό άλλαξε το περασμένο φθινόπωρο, όταν η Μόσχα συνέχισε να διακόπτει τις προμήθειες φυσικού αερίου στη Μολδαβία και υποστήριξε τα κόμματα της αντιπολίτευσης σε μια προσπάθεια αποσταθεροποίησης της χώρας.

Τέλος στην περίοδο ουδετερότητας;

Τώρα η Μολδαβία επιταχύνει την ενεργειακή ανεξαρτητοποίηση από τη Ρωσία. Επιπλέον στη χώρα συζητείται πια ανοιχτά για το αν και πώς θα αλλάξει το καθεστώς ουδετερότητας που κατοχυρώνεται στο Σύνταγμα. Γίνεται επίσης λόγος για την αναβάθμιση των ενόπλων δυνάμεων, οι οποίες ουσιαστικά δεν είναι αξιόμαχες. Προς το παρόν η χώρα δύσκολα θα μπορούσε να αμυνθεί ακόμη και εναντίον των αυτονομιστών. Ως εκ τούτου, η Ουκρανία προσφέρθηκε να βοηθήσει στρατιωτικά τον μικρό της γείτονα εάν η Μόσχα και οι αυτονομιστές προκαλέσουν σύγκρουση. Το ότι η Ουκρανία σχεδιάζει επέμβαση στη Δημοκρατία της Μολδαβίας είναι, ωστόσο, μια ανόητη κατηγορία και αποτελεί πρόσχημα του Κρεμλίνου. Γιατί η Ουκρανία δεν χρειάζεται άλλο ανοιχτό μέτωπο, ούτε και τη δέσμευση στρατιωτικών πόρων που της είναι απαραίτητοι αλλού.

Ωστόσο, ο Πούτιν έχει ήδη πετύχει ένα πράγμα: η μέχρι τώρα πολιτικά αμφιταλαντευόμενη Μολδαβία απελευθερώνεται από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό της Μόσχας πιο αποφασιστικά από ποτέ. Πέρα από συμβολικές χειρονομίες, όπως αυτή του προέδρου των Η.Π.Α., όλο και περισσότερη υποστήριξη έρχεται από τη Ρουμανία, με την οποία η Μολδαβία μοιράζεται τη γλώσσα, τον πολιτισμό και μια μακρά κοινή ιστορία. Στην οικονομική απόσχιση από τη Ρωσία, η Ρουμανία είναι αυτή που θα διαδραματίσει ρόλο βασικού εταίρου μελλοντικά.

Κένο Φέρζεκ

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς