Μύθοι και αλήθειες για το Τσέρνομπιλ

Σαν σήμερα, στις 26 Απριλίου 1986 έγινε το πυρηνικό ατύχημα στο Τσέρνομπιλ. Παρόλα αυτά οι μύθοι και οι ανακρίβειες που πλαισιώνουν ακόμη την περιοχή παραμένουν πολλοί. Ένα ρεπορτάζ της Deutsche Welle.

Έχει ξεπεράσει η φύση την πυρηνική καταστροφή;

Πολλά φωτορεπορτάζ και αναφορές στον Τύπο τιτλοφορούνται με ελπιδοφόρα μηνύματα, όπως "Η ζωή ανθίζει στο Τσέρνομπιλ" ή "ο φυσικός παράδεισος του Τσέρνομπιλ", δίνοντας την εντύπωση στους αναγνώστες ότι η φύση γύρω από το σημείο του ατυχήματος του αντιδραστήρα έχει ήδη ανακάμψει από την πυρηνική καταστροφή. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα; «Δεν είναι αλήθεια», επισημαίνει η Κέιτ Μπράουν, ερευνήτρια στο Τσέρνομπιλ εδώ και 25 χρόνια.

«Είναι πολύ όμορφη η ιδέα ότι οι άνθρωποι, αφού έχουν μολύνει τη φύση, το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι να αποσυρθούν για κάποιο καιρό – και η φύση θα τα διορθώσει μετά όλα μόνη της», λέει η επιστήμονας. Στην πραγματικότητα όμως τα είδη εντόμων, πουλιών και θηλαστικών στην αποκλεισμένη ζώνη είναι σαφώς λιγότερα, σύμφωνα με τους βιολόγους. Είναι αλήθεια ότι γίνονται αναφορές σε απειλούμενα είδη πτηνών και εντόμων, που κάνουν παρ' όλα αυτά την εμφάνισή τους στην αποκλεισμένη ζώνη - αλλά αυτό δεν αποτελεί απόδειξη για την "υγεία" της φύσης στο Τσέρνομπιλ, υπογραμμίζουν οι ειδικοί.

Μακροχρόνιες παρατηρήσεις, τόσο άγριων ζώων, όσο και πειραματόζωων στις μολυσμένες περιοχές δείχνουν σημαντική αύξηση της θνησιμότητας, προβλήματα υγείας, μειωμένο προσδόκιμο ζωής, πρόωρη γήρανση, αλλαγές στο αίμα και το κυκλοφορικό σύστημα, δυσπλασίες καθώς και άλλους παράγοντες που επηρεάζουν την υγεία των ζώων.

Είναι το Τσέρνομπιλ ασφαλές για τουρισμό;

Η αποκλεισμένη ζώνη γύρω από το Τσέρνομπιλ μαγνητίζει ανθρώπους από όλο τον κόσμο ήδη εδώ και μία δεκαετία. Η επιτυχία της σειράς "Chernobyl" αύξησε τον αριθμό των επισκεπτών σε 124.000 το 2019, διπλασιάζοντάς τον σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Ο Κρατικός Οργανισμός για τη Διαχείριση της Αποκλεισμένης Ζώνης δημιουργεί τώρα νέες χερσαίες, θαλάσσιες και αεροπορικές διαδρομές για να διευκολύνει τους ριψοκίνδυνους τουρίστες. Παράλληλα όμως ισχύουν αυστηρά μέτρα ασφαλείας για την προστασία των επίδοξων επισκεπτών: ρούχα που καλύπτουν το σώμα όσο το δυνατόν περισσότερο, απαγορεύσεις κατανάλωσης φαγητού σε ανοιχτούς χώρους και φυσικά υποχρεωτικές μετακινήσεις μόνο εντός των επίσημων διαδρομών.

Πόσους κατοίκους έχει το Τσέρνομπιλ;

Η πόλη Πρίπιατ (γνωστή ως πόλη-φάντασμα), που κάποτε χτίστηκε για να στεγάσει τους υπαλλήλους του πυρηνικού σταθμού και η γειτονική πόλη του Τσέρνομπιλ είναι επίσημα ακατοίκητες. Ωστόσο, από το ατύχημα του αντιδραστήρα το 1986 δεν εγκαταλείφθηκαν ποτέ εντελώς. Από τότε αρκετές χιλιάδες άνθρωποι έχουν εργαστεί και στις δύο πόλεις. Πρόκειται κυρίως για άντρες, οι οποίοι εργάζονται σε βάρδιες των δύο εβδομάδων, διασφαλίζοντας τη λειτουργία των υποδομών στις δύο πόλεις. Άλλωστε οι αντιδραστήρες 1 έως 3 συνέχισαν να λειτουργούν μέχρι το 1991, 1996 και 2000 αντίστοιχα.

Μια ειδική μονάδα του υπουργείου Εσωτερικών περιπολεί την περιοχή και ελέγχει την πρόσβαση στην αποκλεισμένη ζώνη. Στο Τσέρνομπιλ λειτουργούν παντοπωλεία καθώς και τουλάχιστον δύο ξενοδοχεία, αλλά απευθύνονται κυρίως σε ανθρώπους που βρίσκονται εκεί για επαγγελματικούς λόγους.

Οι ανεπίσημοι κάτοικοι περιλαμβάνουν επαναπατρισμένους εθελοντές, που εγκαταστάθηκαν οικειοθελώς μετά την πυρηνική καταστροφή. Ωστόσο, ο ακριβής αριθμός όσων επέστρεψαν δεν είναι γνωστός. Μάλιστα, σε ερώτηση της DW σχετικά με το πόσα άτομα κατοικούν στο Τσέρνομπιλ, η εκπρόσωπος της Κρατικής Υπηρεσίας Διαχείρισης της Αποκλεισμένης Ζώνης απάντησε με μια λέξη: Κανένας.

Τετιάνα Κλουγκ

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου