Ουκρανία: Ο Ζελένσκι εναντίον ορθόδοξων μοναχών

Φοβούμενοι πιθανή επέμβαση της αστυνομίας, τουλάχιστον δέκα μοναχοί έχουν ήδη εγκαταλείψει τη Λαύρα των Σπηλαίων του Κιέβου. «Οι περισσότεροι από αυτούς, περίπου 150 ακόμη δηλαδή, δεν θέλουν να φύγουν», λέει ο ιερέας Πολύκαρπος Λυνένκο, ο οποίος ζει στο μοναστήρι εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες. «Καταδικάζω τη Ρωσία για την εισβολή στη χώρα μας και τις δολοφονίες», λέει ο 52χρονος επικεφαλής πλέον της κοινότητας, από τότε που ο Μητροπολίτης Παύλος Λεμπίντ, προκαθήμενος της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό με βραχιολάκι στο πόδι.

Οι ουκρανικές αρχές «καταδιώκουν» τους μοναχούς

Η ουκρανική δικαιοσύνη κατηγορεί τον ηγούμενο Παύλο για προδοσία και συνεργασία με τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία της Μόσχας και τον Πατριάρχη της Κύριλλο.Ο κληρικός λέγεται πως δικαιολόγησε τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας σε υποκλαπείσες τηλεφωνικές συνομιλίες. Αντιθέτως, ο πατέρας Πολύκαρπος τονίζει ότι η εκκλησία του αποσχίστηκε επίσημα από το Πατριαρχείο Μόσχας μετά την εισβολή, ενώ αποκαλεί εγκληματίες πολέμου τον πρόεδρο Πούτιν και τον πιστό στο Κρεμλίνο πατριάρχη.

Όμως, δεν θέλει να εγκαταλείψει την πίστη του εξαιτίας αυτού. «Το να ζω εδώ στο μοναστήρι και να ανήκω σε αυτή την εκκλησία δεν με εμποδίζει να είμαι πατριώτης της Ουκρανίας», λέει ο μοναχός. «Αισθάνομαι προσβεβλημένος όταν με αποκαλούν παπά της Μόσχας ή προδότη της πατρίδας μου, της Ουκρανίας».

Οι ουκρανικές αρχές καταδιώκουν τους μοναχούς εδώ και μήνες. Ο πρόεδρος Ζελένσκι βλέπει την εκκλησία γεμάτη κατασκόπους της Μόσχας. Θέλει να διώξει τους μοναχούς από τη Λαύρα των Σπηλαίων, διάσημο τόπο προσκυνήματος στον Δνείπερο, που μάλιστα προστατεύεται από την Unesco ως μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς. Η εγκατάσταση, η οποία χρονολογείται από τον 11ο αιώνα, πρόκειται τώρα να παραδοθεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας.

Αλλά οι μοναχοί δεν υποχωρούν: προειδοποιούν για πολιτικές διώξεις όπως εκείνες που έκαναν οι κομμουνιστές στη Σοβιετική Ένωση και αγωνίζονται δικαστικά για τις καταγγελίες και μη ανανεώσεις των μισθωτικών τους συμβάσεων. Επιπλέον, οι εκκλησιαστικοί ηγέτες διαμαρτύρονται εδώ και μήνες για βίαιες επιθέσεις και για επιδρομές της ουκρανικής μυστικής υπηρεσίας SBU.

Απομάκρυνση κάθε ρωσικού στοιχείου

Η νέα διοίκηση του μουσείου του μοναστηριού θέλει να αποκαθάρει τον ιστορικό τόπο από κάθε τι ρωσικό. Μακριά από τη δημοσιότητα, οι υπάλληλοι του μουσείου μιλούν για ένα κλίμα φόβου, ένα «κυνήγι μαγισσών». Οι πιστοί στα παρεκκλήσια προσεύχονται να μην τους αρπάξουν τον ιερό τόπο που έχουν ως στήριγμα κατά τη διάρκεια του πολέμου.

Ωστόσο, η πλειοψηφία των Ουκρανών, σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, τάσσεται πλέον υπέρ της απαγόρευσης της «παλαιάς» Ορθόδοξης Εκκλησίας. «Βιώνουμε μία ιστορική καμπή», λέει ο πατέρας Πολύκαρπος. Παρ’ ότι υπάρχουν μεμονωμένοι εκπρόσωποι, ορισμένοι από αυτούς υψηλόβαθμοι, οι οποίοι απορρίπτουν την αποκήρυξη του Πατριαρχείου Μόσχας, η διάλυση της εκκλησίας δεν αποτελεί λύση, λέει ο κληρικός. Πολλοί στρατιώτες είναι μέλη αυτής της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας και αγωνίζονται για την επιβίωση της Ουκρανίας. «Αποτελεί μυστήριο για εμένα το ότι η Ρωσία, η οποία μας θεωρεί αδελφό έθνος, έχει εισβάλει στη χώρα», λέει ο πατέρας Πολύκαρπος, προσθέτοντας πως προσεύχεται «για τον Ζελένσκι, τη χώρα μου και τον λαό μας».

Διαμάχες για την περιουσία της εκκλησίας

Το 2018, πολλοί χριστιανοί αποστασιοποιήθηκαν σε ένδειξη διαμαρτυρίας για τους μακροχρόνιους στενούς δεσμούς με το Πατριαρχείο της Μόσχας, βρίσκοντας στέγη στη νέα Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. Στις αρχές του 2019, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος Α΄ της Κωνσταντινούπολης κήρυξε τη νέα εκκλησία αυτοκέφαλη, προς μεγάλη ενόχληση της Ρωσίας. Στο μεταξύ μαίνονται διαμάχες σχετικά με την περιουσία της εκκλησίας. Ο Πατριάρχης της Μόσχας Κύριλλος επικρίνεται ως πολεμοκάπηλος, καθώς, παρά τη θέληση του Κιέβου, το Πατριαρχείο προσάρτησε ενορίες στη χερσόνησο της Κριμαίας και στο Ντονμπάς που ανήκουν στην Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο μοναχός Πολύκαρπος μας λέει ότι ο ίδιος έχει ήδη πάρει βιβλία και εικόνες σε περίπτωση έξωσης από το μοναστήρι, ενώ οι μοναχοί έχουν επίσης μεταφέρει σε ασφαλές μέρος ρούχα, υμνολόγια και παρτιτούρες για τις παραδοσιακές εκκλησιαστικές ψαλμωδίες. «Το Υπουργείο Πολιτισμού θέτει συνεχώς προθεσμίες για να εγκαταλείψουμε το μοναστήρι, αλλά στη συνέχεια δεν συμβαίνει τίποτα». Κανείς στο μοναστήρι δεν αντιδρά πλέον στα έγγραφα των αρχών.

Αυτή η εκκλησία έχει επιβιώσει από πολύ άσχημες περιόδους, όπως την κομμουνιστική δικτατορία. Επιπλέον, λόγω της μακράς παράδοσης, ο πατήρ Πολύκαρπος δεν παραιτείται εύκολα, ούτε θα εντασσόταν στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας. «Το σπίτι μου είναι εδώ», λέει. Ο μοναχός γνωρίζει ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να τους διώξουν. Όμως, «μέχρι τότε, θα ζήσω τη ζωή μου ως μοναχός και θα παραμείνω εδώ, όπως το έχω ορκιστεί στον Θεό και στον εαυτό μου - κατά προτίμηση μέχρι να πεθάνω».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς