Ο επτάψυχος Μαδούρο και το ουκρανικό

Εορταστική ατμόσφαιρα στο παλάτι Μιραφλόρες. Ο πρόεδρος Μαδούρο υποδέχεται τέλη Μαΐου τον νέο πρέσβη της Πορτογαλίας στη Βενεζουέλα Ζοάο Πέδρο ντε Βασκονσέλος Φινς ντο Λάγκο, ο οποίος έρχεται για να επιδώσει τα διαπιστευτήριά του στον εκλεγμένο Πρόεδρο της χώρας, και όχι στον αυτοανακυρηχθέντα Χουάν Γκουαϊδό. Ανάκρουση εθνικών ύμνων, χειραψία με τον Μαδούρο και τη σύζυγό του, βουλευτή Σίλια Φλόρες, και ανταλλαγή απόψεων για τις μακρές, φιλικές σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών από την εποχή του Τσάβες, "βασιζόμενες στη συνεργασία και την κοινή δουλειά και των δύο λαών", όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση τύπου. Οι διμερείς σχέσεις δεν ήταν ανέφελες. Δοκιμάστηκαν όταν το Φεβρουάριο του 2019 η Πορτογαλία αναγνώρισε τον τότε επικεφαλής της αντιπολίτευσης Γκουαϊδό ως μεταβατικό πρόεδρο, όπως άλλες 60 χώρες μαζί με την ΕΕ.Οι σχέσεις επιδεινώθηκαν τον Φεβρουάριο του 2020. Η Βενεζουέλα ανέστειλε τις πτήσεις του αερομεταφορέα ΤΑΡ Air Portugal από και προς το Καράκας για 90 ημέρες κατηγορώντας την εταιρεία ότι επέτρεψε στον θείο τον Γκουαϊδό να μεταφέρει εκρηκτικά. Στο ίδιο αεροσκάφος επέβαινε και ο Γκουαϊδό προερχόμενος από διεθνή περιοδεία 3 εβδομάδων για να αποσπάσει διεθνή υποστήριξη στην εκστρατεία του για την ανατροπή του εκλεγμένου σοσιαλιστή προέδρου. Η συνέχεια δεν έχει σημασία. Σημασία έχει ότι αυτό το μελανό ιντερμέτζο στις διμερείς σχέσεις δεν επηρέασε τη Λισαβόνα να κρατήσει σε πρεσβευτικό επίπεδο την εκπροσώπησή της στη χώρα με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο.

Και στο βάθος το βενεζουελανό πετρέλαιο

Ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος στην Ουκρανία και το συνεπαγόμενο εμπάργκο ρωσικού πετρελαίου φαίνεται να κάνουν τον τσαβίστα Μαδούρο λιγότερο "αποκρουστικό" στα μάτια  της Δύσης. Ο "πάγος" έσπασε στις 5 Μαρτίου, λίγο μετά τη ρωσική εισβολή, με επίσκεψη αμερικανικής αντιπροσωπείας στο Καράκας. Ήταν στο υψηλότερο επίπεδο εδώ και χρόνια.Τη Δευτέρα, 27 Ιουνίου ακολούθησε δεύτερη, καταρχήν μυστική, αντιπροσωπεία των ΗΠΑ χωρίς να υπάρξει ενημέρωση επί της ουσίας. Όμως ο ίδιος ο Μαδούρο επιβεβαίωσε μια ημέρα αργότερα ότι ο Χόρχε Ροντρίγκες, πρόεδρος του Κοινοβουλίου, δέχθηκε "σημαντική αντιπροσωπεία" από την κυβέρνηση Μπάϊντεν, σε συνέχεια των επαφών στις 5 Μαρτίου, για να προωθηθεί η διμερής ατζέντα. Από το 2010 οι ΗΠΑ έχει διπλωματική εκπροσώπηση σε επίπεδο επιτετραμμένου. Αλλά και η αντιπολιτευόμενη Ενιαία Πλατφόρμα διαβεβαίωσε λίγο αργότερα ότι συναντήθηκε με τους Αμερικανούς για τον συντονισμό των προσπαθειών αποκατάστασης του διαλόγου κυβέρνησης - αντιπολίτευσης που γίνεται στο Μεξικό. Μετά την κυβέρνηση Τραμπ και η κυβέρνηση Μπάιντεν δεν έχει αναγνωρίσει τον πρόεδρο Μαδούρο, και τον Γκουαϊδό, αυτοανακηρυχθέντα μεταβατικό πρόεδρο, τον κρατά σε διακριτική απόσταση, ενώ κανέναν εκ των δύο δεν προσκάλεσε στη Σύνοδο Κορυφής της Αμερικής αρχές Μαΐου στο Λος Άντζελες. Αλλά η ενεργειακή ανασφάλεια έχει εμφανώς "μαλακώσει" την αμερικανική εξωτερική πολιτική, η οποία υπό τον μανδύα των προσπαθειών για εθνική συνεννόηση στο Καράκας, εποφθαλμιά τον βενεζουελανό ορυκτό πλούτο.

Τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Μέσα Μαΐου δύο Αμερικανοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι ανέφεραν στο CNN ότι οι ΗΠΑ φαίνονται διατεθειμένες να χαλαρώσουν τις κυρώσεις σε βάρος της Βενεζουέλας, που θα σήμαινε ότι η Chevron, η μόνη αμερικανική πετρελαϊκή εταιρεία, η οποία παραμένει παρούσα στη χώρα του "μισητού" Μαδούρο, θα μπορούσε θεωρητικά να διαπραγματευτεί μια νέα άδεια παραγωγής πετρελαίου με την κρατική PDVSA. Αν αυτό γίνει, εξαρτάται από το εάν και σε ποιο βαθμό χαλαρώσουν οι κυρώσεις. Την ευκαιρία πάντως άδραξε η αντιπρόεδρος της Βενεζουέλας Ντέλσυ Ροντρίγκες για να ζητήσει την άμεση και ολοκληρωτική άρση των κυρώσεων. Μια τέτοια προοπτική βρίσκεται σε άμεση συνάρτηση με τo σταδιακό κλείσιμο της στρόφιγγας ρωσικής ενέργειας. Αρχές Ιουνίου, το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών έδωσε το πράσινο φως στους ενεργειακούς πετρελαϊκούς κολοσσούς ΕΝΙ, (Ιταλία) και Respol, (Ισπανία), να ξαναρχίσουν τις προμήθειες πετρελαίου από τη Βενεζουέλα υπό τον όρο ότι θα μεταφέρεται προς πώληση στην Ευρώπη και σε καμιά άλλη ήπειρο. Το αμερικανικό επιχείρημα, εκτός βέβαια από τον προφανή λόγο ενεργειακής απεξάρτησης της γηραιάς ηπείρου από τη Ρωσία και σε δεύτερο βαθμό από την Κίνα, ήταν η επανέναρξη του πολιτικού διαλόγου με την αντιπολίτευση. 

Κι ενώ οι ΕΝΙ και Rapsol τυλίχτηκαν στην σιωπή, ο λαλίστατος Μαδούρο, που κάθε βράδυ βρίσκεται για τους πιο σχετικούς και άσχετους λόγους ζωντανά στην κρατική τηλεόραση, επιβεβαίωσε ότι υπάρχει κινητικότητα στον τομέα των κυρώσεων κάνοντας λόγο για "μικρά αλλά σημαντικά βήματα" των ΗΠΑ. Πριν λίγες ημέρες, στην πολύβουη Σύνοδο Κορυφής των 7 βιομηχανικών χωρών στο βαυαρικό Έλμαου, λίγοι κατέγραψαν ότι η Γαλλία του Εμμανουέλ Μακρόν ζήτησε διαφοροποίηση του ενεργειακού μείγματος και συνομιλίες με πετρελαιοπαραγωγές χώρες, όπως το Ιράν και η Βενεζουέλα. "Υπάρχει ένας κόμπος που πρέπει να λυθεί … υπάρχει βενεζουελανό πετρέλαιο που πρέπει να επιστρέψει στην αγορά" είπε πηγή της γαλλικής προεδρίας που θέλησε να παραμείνει ανώνυμη.

Και η Ελλάδα;

Με αυτόν τον "κόμπο" στο λαιμό από το 2015, που έχει γονατίσει τον λαό και έχει επιδεινώσει τη διαφθορά, την κακοδιαχείριση και την εγκληματικότητα, πορεύεται η Βενεζουέλα. Όπως και οι κυρώσεις, η μη αναγνώριση του Μαδούρο ως προέδρου στις εκλογές του 2018 ουδόλως τον αποδυνάμωσαν. Τελευταία μάλιστα έκανε μια από τις σπάνιες περιοδείες στο εξωτερικό. Επισκέφθηκε την Τουρκία, την Αλγερία, το Ιράν, το Κατάρ, το Κουβέιτ και το Αζερμπαϊτζάν. Ένα "κοκτέιλ" χωρών που έχει αδήριτη ανάγκη ο ευρωατλαντικός χώρος για να επιβιώσει το χειμώνα ενεργειακά. Ο Μαδούρο υπέγραψε σειρά διμερών συμφωνιών σε πολλούς οικονομικούς τομείς, αλλά κυρίως ζήτησε βοήθεια για τον εκσυγχρονισμό των άθλιων, λόγω του εμπάργκο, υποδομών εξόρυξης και εκμετάλλευσης πετρελαίου. Η προεκλογική Ελλάδα δεν θα έπαιρνε είδηση την επίσκεψη Μαδούρο στον φίλο του, τον Ερντογάν, εάν ο τελευταίος δεν έκανε τις γνωστές δηλώσεις για την παρουσία Μητσοτάκη στο αμερικανικό Κογκρέσο. Αλλά η Βενεζουέλα πέφτει μακριά και η ελληνική εκπροσώπηση στο Καράκας έχει συρρικνωθεί στο απολύτως απαραίτητο. Με την μετακίνηση του τελευταίου Έλληνα πρέσβη τον Οκτώβριο του 2019 σε άλλο πόστο, η θέση χηρεύει. Χρέη πρέσβη ασκεί από τότε υποτυπωδώς διοικητικός υπάλληλος. Μια υποβάθμιση που οπωσδήποτε επισκιάζει τις διμερείς σχέσεις σε μια περίοδο που η Ελλάδα αναζητά φίλους και συμμάχους. Μια τέτοια χώρα ήταν η Βενεζουέλα. Στις προτεραιότητες του υπουργείου Εξωτερικών δεν φαίνεται να βρίσκεται η πλήρωση της θέσης σε επίπεδο πρέσβη ή έστω και επιτετραμμένου. Χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία, προτίμησαν να μην μετακινήσουν τους ήδη διαπιστευμένους πρέσβεις στον Μαδούρο, προκειμένου να έχουν εκπροσώπηση σε πρεσβευτικό επίπεδο. 

Πώς προδιαγράφεται το μέλλον των ελληνικών σχέσεων με τη Βενεζουέλα; Πρώτη πράξη της νεοεκλεγμένης το 2019 ελληνικής κυβέρνησης ήταν η αναγνώριση του Χουάν Γκουαϊδο ως μεταβατικού προέδρου. Φαίνεται ότι οι αμερικανικές πιέσεις ήταν μεγάλες. Ο δε τότε σύμβουλος της κυβέρνησης επί θεμάτων Λατινικής Αμερικής, ο οποίος διεκδικεί τώρα έδρα στη Βουλή στις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, έχει και το δικό του μερίδιο ευθύνης. Στο μεσοδιάστημα η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία. Η ΕΕ, η οποία στο μεταξύ υποβάθμισε τον Γκουαντό σε αρχηγό της αντιπολίτευσης, κάνει αγώνα δρόμου για να καλύψει τις ενεργειακές της ανάγκες, οι Ευρωπαίοι στενάζουν κάτω από το αυξημένο κόστος ζωής και οι Αμερικανοί "ανακάλυψαν" ξαφνικά τον μαύρο χρυσό της Βενεζουέλας. Τα γεωπολιτικά δεδομένα άλλαξαν άρδην. Παλιές έχθρες ξαφνικά αμβλύνθηκαν. Η Αθήνα συνεχίζει να μην θέλει "φωτογραφικό ενσταντανέ" χειραψίας ενός Έλληνα διπλωμάτη σε βαθμό πρέσβη με τον Μαδούρο. Αλλά ο Μαδούρο είναι πάντα εκεί, στην εξουσία, και όπως φαίνεται, για κάμποσο ακόμη. Βρίσκεται στο μέγαρο Μιραφλόρες και σφίγγει χέρια άλλων δυτικών πρέσβεων, όπως του Πορτογάλου. Είπαμε, έχει το κοκαλάκι της νυχτερίδας.

Ειρήνη Αναστασοπούλου