ΠΓΔΜ: Δημοψήφισμα με μεγάλο διακύβευμα

Έντονες πολιτικές συζητήσεις καταγράφονταν στην ΠΓΔΜ πολύ καιρό πριν το κρίσιμο για το μέλλον της χώρας δημοψήφισμα της Κυριακής 30 Σεπτεμβρίου. Σήμερα όμως το διακύβευμα είναι μεγάλο. Εάν στην προσεχή ψηφοφορία, οι πολίτες αποδεχθούν την ονομασία Βόρεια Μακεδονία, θα ανοίξουν οι πόρτες για την ένταξη της ΠΓΔΜ σε ΝΑΤΟ και ΕΕ. Εάν πουν «ΟΧΙ», αυτές οι πόρτες ενδέχεται να μείνουν σφραγισμένες για δεκαετίες, γεγονός που θα στερήσει σημαντικά οφέλη για μια από τις ασθενέστερες οικονομικά χώρες της Ευρώπης.

Παρά την υπογραφή της Συμφωνίας των Πρεσπών τον περασμένο Ιούνιο από τις κυβερνήσεις σε Αθήνα και Σκόπια, οι αντιστάσεις κατά της συμφωνίας είναι οξείες και στις δύο χώρες και σε πολλές περιπτώσεις εκδηλώθηκαν με βίαιες διαμαρτυρίες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού. Λίγες ημέρες πριν από το κρίσιμο δημοψήφισμα, η πλειονότητα των πολιτών της ΠΓΔΜ -από αυτούς που σκοπεύουν να δώσουν την ψήφο τους την Κυριακή- υποστηρίζουν τη συμφωνία. Ωστόσο, σημαντική μερίδα των πολιτικών δυνάμεων που εκπροσωπούνται στο κοινοβούλιο της ΠΓΔΜ προσπαθεί να μποϋκοτάρει τη διαδικασία. Οι δυνάμεις αυτές ελπίζουν ότι εάν η συμμετοχή κινηθεί κάτω του 50%, η διαδικασία μπορεί να κηρυχθεί άκυρη.

Ο Ρίστο Μιγιακόφσκι, ζωγράφος στο επάγγελμα, συμμετέχει ενεργά στο κίνημα #Bojkotiram, που δρα υπέρ της αποχής και θεωρεί ότι αυτός είναι ο μόνος τρόπος να επιτευχθεί ο στόχος της διατήρησης της σημερινής συνταγματικής ονομασίας της χώρας. «Αλλάζοντας το όνομα θέλουν να αφανίσουν το μακεδονικό έθνος. Χάνουμε την ταυτότητά μας, τη γλώσσα μας, τα πάντα», λέει. Οι φόβοι που εκφράζει ο Ρίτσο Μιγιακόφσκι δεν φαίνεται –σύμφωνα με δημοσκοπήσεις- να κυριαρχούν πάντως στην κοινωνία της χώρας, η οποία συμπεριλαμβάνει την αλβανική και άλλες εθνοτικές ομάδες.

Ιστορική ευκαιρία

Η κυβέρνηση στα Σκόπια τονίζει ότι η συμφωνία δεν θέτει σε κίνδυνο την εθνική ταυτότητα της χώρας, υπογραμμίζοντας ότι αντιθέτως την ενισχύει σε διεθνές επίπεδο. Αυτή την άποψη υποστήριξε και πλειάδα κορυφαίων πολιτικών αξιωματούχων, όπως η γερμανίδα καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ, που επισκέφθηκε πρόσφατα τα Σκόπια, κάνοντας λόγο για «ιστορική ευκαιρία που δίνεται μόνο μία φορά σε κάθε γενιά».

Το Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα του πρωθυπουργού Ζόραν Ζάεφ, που βρίσκεται στην εξουσία από τον Ιούνιο του 2017, υπόσχεται ότι η θετική ψήφος στο δημοψήφισμα θα ανοίξει τον δρόμο προς το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Την ίδια ώρα η συντηρητική αντιπολίτευση του κόμματος VMRO-DPMNE χαρακτηρίζει τη συμφωνία «προδοσία», επισημαίνοντας ότι «είναι επιβλαβής και πρέπει να απορριφθεί». Ο πρόεδρος της ΠΓΔΜ Γκιόργκι Ιβανόφ ήδη έχει ξεκαθαρίσει ότι θα απόσχει της ψηφοφορίας.

Τελευταίος σκόπελος η βουλή

Δυτικός διπλωμάτης μίλησε στην DW διατηρώντας την ανωνυμία του και επισήμανε ότι οι ηγέτιδες δυνάμεις της ΕΕ και οι ΗΠΑ θα στηρίξουν τις θέσεις του Ζάεφ, εφόσον όμως το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος καταδείξει σαφή πλειοψηφία υπέρ της συμφωνίας με την Ελλάδα, ακόμη κι αν το δημοψήφισμα δεν έχει τελικά την επιθυμητή έκβαση για την κυβέρνηση στα Σκόπια.

Πάντως ακόμη κι αν η κυβέρνηση ξεπεράσει τον σκόπελο του δημοψηφίσματος, καλείται να εξασφαλίσει πλειοψηφία δύο τρίτων στη βουλή της χώρας προκειμένου να κυρωθεί η συμφωνία και να γίνουν οι προβλεπόμενες αλλαγές στο Σύνταγμα της ΠΓΔΜ. Χωρίς τη στήριξη του VMRO-DPMNE η συγκέντρωση τόσο ευρείας πλειοψηφίας είναι αδύνατη. Υψηλόβαθμος αξιωματούχος της κυβέρνησης στα Σκόπια δήλωσε, υπό τον όρο της ανωνυμίας στην DW, ότι η κυβέρνηση ελπίζει πως ο συνδυασμός μιας ισχυρής στήριξης του «ΝΑΙ» στο δημοψήφισμα και των διεθνών πιέσεων μπορεί να μεταπείσει τουλάχιστον μια μερίδα των βουλευτών της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Μπόρις Γκεοργκιέφσκι / Άρης Καλτιριμτζής