Πώς θα αντιμετωπιστεί ο ακτιβισμός για το περιβάλλον;

Την περασμένη Κυριακή τέσσερις ακτιβιστές της οργάνωσης Τελευταία Γενιά σκαρφάλωσαν στη διάσημη Φοντάνα ντι Τρέβι της Ρώμης, το κατ' εξοχήν τουριστικό αξιοθέατο, και έρριξαν μέσα στο σιντριβάνι ένα μαύρο υγρό. Το αίτημά τους στα πανό: «Άμεσος τερματισμός των δημόσιων επιδοτήσεων για όλα τα ορυκτά καύσιμα».

Ο Μικέλε από το παράρτημα της Τελευταίας Γενιάς στην Ιταλία, υπερασπίζεται τη δράση στην DW ως συμβολική πράξη: «Ο μαύρος φυτικός άνθρακας που ρίξαμε συμβολίζει τα ορυκτά καύσιμα που μολύνουν το νερό. Αποφασίσαμε να στερήσουμε από τους τουρίστες την απόλαυση του καθαρού νερού για λίγες ώρες, προκειμένου να ασχοληθούν με το τι σημαίνει κλιματική αλλαγή».

Η κυβέρνηση Μελόνι αυστηροποιεί το νομικό πλαίσιο

300.000 λίτρα νερού έπρεπε να αναπληρωθούν και καταναλώθηκε πολλή ενέργεια για τον καθαρισμό του αξιοθέατου, με τον δήμαρχο της Ρώμης Ρομπέρτο Γκουαλτιέρι να καταδικάζει το περιστατικό με τον πιο έντονο τρόπο. Οι ακτιβιστές κατέληξαν στο αστυνομικό τμήμα, αντιμετωπίζοντας βαρύτατες ποινές. Από 10.000 έως 60.000 ευρώ για αποζημιώσεις και ποινικές κυρώσεις για βανδαλισμό πολιτιστικών αγαθών, όπως υπαγορεύει η νέα, σκληρότερη γραμμή που ακολουθεί η ιταλική κυβέρνηση κατά των ακτιβιστών για το κλίμα.

«Οι πολιτικοί έχουν καταδικάσει έντονα τέτοιες δράσεις διαμαρτυρίας από την αρχή, και η κυβέρνηση Μελόνι δεν έχει δείξει καμία κατανόηση μέχρι στιγμής», δηλώνει στην DW ο επιστημονικός διευθυντής του Κέντρου Ευρωπαϊκής Πολιτικής στη Ρώμη, Αντρέα Ντε Πέτρις, «ωστόσο, τώρα θα έχει ενδιαφέρον να δούμε εάν η αντίληψη της κοινωνίας θα αλλάξει μπροστά στην τρέχουσα περιβαλλοντική καταστροφή».

Δεκατέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους από τις καταστροφικές βροχοπτώσεις και πλημμύρες στην επαρχία Εμίλια Ρομάνια, καθώς η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα και πιο αισθητή στην Ιταλία. Μέχρι στιγμής, σύμφωνα με τον Ντε Πέτρις, ένα μεγάλο μέρος των Ιταλών δεν συμμερίζεται τις διαμαρτυρίες της Τελευταίας Γενιάς, όπως και στη Γερμανία - μόνο λίγοι είναι της γνώμης ότι οι πολιτικοί δεν εφαρμόζουν επαρκείς πολιτικές για την προστασία του κλίματος. «Οι καταιγίδες θα μπορούσαν ενδεχομένως να διαφοροποιήσουν κάπως την κοινή γνώμη. Υπάρχουν άνθρωποι που συμφωνούνμε τους στόχους της Τελευταίας Γενιάς, αλλά όχι με τα μέσα».

Επίθεση στα πολιτιστικά αγαθά της Ιταλίας

Οι ακτιβιστές στον ευρωπαϊκό νότο στοχεύουν σε ένα ευαίσθητο σημείο των Ιταλών: τα πολιτιστικά αγαθά. Το Παλάτσο Βέκιο στη Φλωρεντία ψεκάστηκε με πορτοκαλί χρώμα, ένας πίνακας του Βίνσεντ Βαν Γκογκ στη Ρώμη λερώθηκε με σούπα αρακά, ενώ τα νερά της Φοντάνα ντι Τρέβι βάφτηκαν μαύρα.

Η Τελευταία Γενιά στη Γερμανία κατηγορήθηκε για σύσταση ή υποστήριξη εγκληματικής οργάνωσης, γεγονός που οδήγησε αυτή την εβδομάδα σε κατ' οίκον έρευνες και στο κλείσιμο της ιστοσελίδας της. Την ίδια στιγμή, στην Ιταλία, οι έρευνες γύρω από την Τελευταία Γενιά ανατέθηκαν στη μονάδα της κρατικής αστυνομίας που ειδικεύεται στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού.

Διαφορετικές στρατηγικές

Κάθε οργάνωση ανά την Ευρώπη δρα αυτόνομα ως προς την επιλογή των μέσων διαμαρτυρίας: ενώ μέλη της Τελευταίας Γενιάς στην Ισπανία κολλάνε τα χέρια τους σε δύο πίνακες του Φρανσίσκο ντε Γκόγια στη Μαδρίτη, οι ακτιβιστές της Extinction Rebellion στο Ηνωμένο Βασίλειο ανακοινώνουν μια προσωρινή διακοπή των δράσεών τους.

Η Λουίζα Παρκς, πολιτική κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο του Τρέντο, ασχολείται εδώ και χρόνια με το ζήτημα του πώς οι στοχευμένες εκστρατείες και ο ακτιβισμός μπορούν να επηρεάσουν τη διεθνή πολιτική. Η καθηγήτρια εξηγεί ότι «οι χώρες έχουν διαφορετικές παραδόσεις όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο διαμαρτύρονται. Οι τρόποι διαμαρτυρίας προσαρμόζονται, αναλόγως και με τις εκάστοτε πολιτικές δυνατότητες». Στη Γερμανία, για παράδειγμα, εκπρόσωποι της Τελευταίας Γενιάς συζήτησαν προσφάτως με τον υπουργό Μεταφορών Φόλκερ Βίσινγκ. Μια τέτοια συνάντηση θα ήταν αδιανόητη στην Ιταλία.

Ως προς την αντιμετώπιση τέτοιων οργανώσεων, και ιδίως της Τελευταίας Γενιάς, στη Γερμανία οι απόψεις διίστανται: Ορισμένοι πολιτικοί τάσσονται υπέρ της παρακολούθησης της οργάνωσης από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος, ενώ οι πολιτικοί επιστήμονες επικρίνουν ένα τέτοιο μέτρο ως δυσανάλογο, με πιθανό αποτέλεσμα να οδηγήσει τους ακτιβιστές σε μία πιο ακραία στάση.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς