Στους δρόμους για μία δημοκρατική Πολωνία

Λένε ότι ήταν η μεγαλύτερη πολιτική συγκέντρωση που έγινε στην μετα-κομμουνιστική Πολωνία. Πεντακόσιες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν στην παλαιά πόλη της Βαρσοβίας την Κυριακή, διαδηλώνοντας την αγανάκτησή τους για την αυταρχική διακυβέρνηση του πρωθυπουργού Ματέους Μοραβιέτσκι και του υπερ-συντηρητικού κόμματος «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS). Δεν ήταν τυχαίο ότι η συγκέντρωση έγινε στις 4 Ιουνίου. Ήταν η επέτειος των πρώτων ελεύθερων εκλογών στην Πολωνία το 1989, μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος.

Για τον επικεφαλής της αντιπολίτευσης και πρώην πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, οι σημερινοί διαδηλωτές αποτελούν συνέχεια του δημοκρατικού κινήματος και του ιστορικού συνδικάτου «Αλληλεγγύη». Συμβολική υπόμνηση για να περάσει το πολιτικό μήνυμα ήταν και η παρουσία του ιδρυτή της «Αλληλεγγύης» Λεχ Βαλέσα στη συγκέντρωση. Αλλά δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σήμερα ο πρώτος ρόλος ανήκει στον Τουσκ. «Ποτέ στο παρελθόν οι Πολωνοί δεν αισθάνονταν τέτοια ντροπή», λέει ο φιλελεύθερος πολιτικός. «Δυστυχώς πρέπει να ντρεπόμαστε για την κυβέρνησή μας. Πώς είναι δυνατόν ένα τόσο μεγάλο έθνος να έχει σήμερα μία τέτοια κυβέρνηση; Γιατί θα πρέπει ο καλύτερος λαός του κόσμου να έχει τη χειρότερη κυβέρνηση του κόσμου;»

Προεκλογικός πυρετός μέχρι το φθινόπωρο

Κριτική στην κυβέρνηση, αναμνήσεις ιστορικού μεγαλείου, επίκληση στο πολωνικό «φιλότιμο» και βέβαια έντονο προεκλογικό χρώμα περιείχε ο λόγος του Ντόναλντ Τουσκ. Το φθινόπωρο οι Πολωνοί καλούνται στις κάλπες. Ο Τουσκ φιλοδοξεί να επανέλθει στην εξουσία, ως επικεφαλής της φιλελεύθερης και σταθερά φιλοευρωπαϊκής «Πλατφόρμας των Πολιτών». Έχει ήδη κυβερνήσει στην περίοδο 2007-2014 και μπορεί να διατείνεται ότι ήταν ο μακριβιότερος πρωθυπουργός της δημοκρατικής Πολωνίας. Σήμερα, μετά από μία μάλλον επιτυχημένη θητεία ως πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου,ο Τουσκ είναι ο μόνος που μπορεί να απειλήσει σοβαρά την παντοδυναμία του κυβερνώντος κόμματος PiS.

Αλλά η αναμέτρηση δεν θα είναι εύκολη. Τα τελευταία χρόνια στην Πολωνία έχει οξυνθεί η αντιπαράθεση ανάμεσα στη φιλελεύθερη, φιλοευρωπαϊκή κεντροδεξιά του Τουσκ και την υπερ-συντηρητική, θρησκόληπτη Δεξιά του Μοραβιέτσκι. «Εάν θέλουμε να κερδίσουμε, το πρώτο βήμα είναι να συνειδητοποιήσουμε τη δύναμή μας», λέει ο Ντόναλντ Τουσκ. «Η Πολωνία, η Ευρώπη, ο κόσμος πρέπει να δουν ότι είμαστε ισχυροί. Και ότι είμαστε διατεθειμένοι να αγωνιστούμε για μία ελεύθερη, δημοκρατική Πολωνία όπως έγινε τότε, πριν από 30, 40 χρόνια. Ο γίγαντας ξύπνησε. Είμαι υπερήφανος, γιατί σήμερα μπορούμε να το φωνάξουμε: Θα νικήσουμε»!

«Δεν θέλω να γινουμε Τουρκία»

Σε μία εμφανή προσπάθεια να ανακόψει το «ρεύμα» υπέρ της αντιπολίτευσης, η κυβέρνηση Μοραβιέτσκι δρομολογεί μία διαμφισβητούμενη νομοθεσία για την «καταπολέμηση της ρωσικής επιρροής στην πολιτική της Πολωνίας». Πολλοί κάνουν λόγο για έναν «Lex Tusk», μία φωτογραφική διάταξη με στόχο να αποκλείσει από την πολιτική σκηνή τον Ντόναλντ Τουσκ. Και αυτό γιατί τα στελέχη του PiS, ενώ παλαιότερα κατηγορούσαν τον Τουσκ ως «πράκτορα γερμανικών συμφερόντων», τώρα καταγγέλλουν ότι ο συγκεκριμένος πολιτικός είχε υπογράψει ως πρωθυπουργός «χαριστικά» συμβόλαια με τη Ρωσία για την προμήθεια φυσικού αερίου.  

Είχαν προηγηθεί και άλλες νομοθετικές παρεμβάσεις της κυβέρνησης που προκαλούν σήμερα την οργή των διαδηλωτών. Όπως η «δικαστική μεταρρύθμιση» που εγκρίθηκε στην Κάτω Βουλή με τις ψήφους του PiS και, σύμφωνα με παλαιότερη απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, παραβιάζει την αρχή της διάκρισης των εξουσιών. Αλλά και η νομοθεσία για τον περιορισμό των αμβλώσεων που έχει προκαλέσει οργισμένες αντιδράσεις γυναικείων οργανώσεων- και όχι μόνο. Για όλα αυτά διαμαρτύρονταν οι διαδηλωτές στη χθεσινή συγκέντρωση, αλλά και για άλλα πολλά. «Πού είναι το ηλεκτρικό μου αυτοκίνητο;» έγραφε ένα πλακάτ με τη φωτογραφία του πρωθυπουργού Μοραβιέτσκι. Ήταν μία προφανής διαμαρτυρία για την αδιαφορία των κυβερνώντων απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

«Βρίσκομαι εδώ γιατί δεν συμφωνώ με όλα όσα συμβαίνουν» λέει μία διαδηλώτρια, η Γιολάντα Μπακ, ιδιωτική υπάλληλος. «Θέλω να ζω σε μία χώρα, στην οποία αισθάνομαι ασφαλής. Με ελεύθερα μέσα ενημέρωσης, με ελεύθερα δικαστήρια και σχολεία. Θέλω να έχω εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, θέλω η κόρη μου να έχει ένα μέλλον σε αυτή τη χώρα. Σήμερα δεν υπάρχει καμία εγγύηση για όλα αυτά, μάλλον το αντίθετο συμβαίνει».

Ο 62χρονος εργολάβος Πιοτρ Μροζ δίνει και αυτό το παρόν στη διαδήλωση. «Εάν δεν αλλάξει κάτι, θα γίνουμε Ουγγαρία ή Τουρκία», λέει. «Δεν θέλω να συμβεί κάτι τέτοιο. Θέλω να ζω σε μία ελεύθερη χώρα και να μιλάω ελεύθερα, θέλω να κάνω αυτό που επιλέγω εγώ και όχι αυτό που άλλοι αποφασίζουν για μένα...»

(AFP, AP, tagesschau.de)