Συμβιβασμός ΗΠΑ- Γερμανίας για τον Nord Stream 2

Επισήμως η αμερικανική κυβέρνηση παραμένει αντίθετη με την κατασκευή του αγωγού, αλλά επί της ουσίας η διευθέτηση με τη Γερμανία σημαίνει ότι δεν πρόκειται πλέον να προβάλει αντίσταση στην ολοκλήρωση του έργου. Τόσο ο νέος ένοικος του Λευκού Οίκου, ο Δημοκρατικός Τζο Μπάιντεν, όσο και ο προκάτοχός του, ο Ρεπουμπλικανός Ντόναλντ Τραμπ, είχαν αντιδράσει έντονα στην κατασκευή αγωγού για το φυσικό αέριο που θα ενώνει τη Ρωσία με τη Γερμανία, παρακάμπτοντας την Ουκρανία, μία βασική χώρα-τράνζιτ, η οποία χρειάζεται τα έσοδα από τη μεταφορά αερίου για να επιβιώσει. Για τις ΗΠΑ ο Nord Stream 2 δεν είναι παρά γεωπολιτικός ελιγμός του Ρώσου προέδρου Βλάντιμιρ Πούτιν, που παγιώνει την εξάρτηση της Ευρώπης από ρωσικές εξαγωγές αερίου. Επιπλέον, πολλοί φοβούνται περαιτέρω αποσταθεροποίηση της γειτονικής Ουκρανίας, από τη στιγμή που η Ρωσία δεν θα έχει πλέον ανάγκη τους Ουκρανούς για να μεταφέρει αέριο στη Δύση. Η σχετική συμφωνία λήγει το 2024, ενώ ο αγωγός Nord Stream 2 ολοκληρώνεται μέχρι το φθινόπωρο. 

Είναι χαρακτηριστικό ότι κατά την τελευταία επίσκεψη της Άνγκελα Μέρκελ στην Ουάσιγκτον, την περασμένη εβδομάδα, η πρώτη ερώτηση που δέχθηκε η καγκελάριος σε κοινή συνέντευξη τύπου με τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν αφορούσε το ζήτημα του αγωγού. «Οι καλοί φίλοι μπορούν να έχουν και διαφορετικές απόψεις σε ορισμένα ζητήματα», απάντησε με διπλωματικό τρόπο. Μία εβδομάδα μετά την επίσκεψη Μέρκελ οι δύο πλευρές ανακοίνωσαν ότι κατέληξαν σε μία διευθέτηση του ζητήματος, χωρίς ωστόσο να έχουν εκλείψει τα γεωπολιτικά ερωτήματα που είχαν διατυπωθεί μέχρι σήμερα. Κεντρική ιδέα του συμβιβασμού είναι η κοινή διαβεβαίωση προς την Ουκρανία, ότι δεν πρόκειται να περιέλθει σε ενεργειακή εξάρτηση από τη Ρωσία. Στην κοινή διακήρυξη ΗΠΑ και Γερμανίας αναφέρεται ότι και το Βερολίνο θα προχωρήσει σε κυρώσεις εναντίον της Μόσχας, σε περίπτωση που εκείνη χρησιμοποιήσει την «ενέργεια ως όπλο». Ωστόσο δεν διευκρινίζεται ποιες είναι οι «κόκκινες γραμμές». Παράλληλα, η Γερμανία δεσμεύεται να ασκήσει την επιρροή της στη Ρωσία, ώστε να παραταθεί η σημερινή συμφωνία με την Ουκρανία για τράνζιτ μεταφορά αερίου για χρονικό διάστημα έως και δέκα ετών. 

Η αίσθηση της απειλής

«Δεν είναι καλή η κατάσταση που επικρατεί, ούτε ο αγωγός είναι καλός, αλλά θα πρέπει να βοηθήσουμε την Ουκρανία και έχω την αίσθηση ότι με τη συμφωνία κάνουμε σημαντικά βήματα προς αυτή την κατεύθυνση», αναφέρει η κορυφαία Αμερικανίδα διπλωμάτης Βικτόρια Νιούλαντ. Από την πλευρά του και ο εντεταλμένος της γερμανικής κυβέρνησης για τις διατλαντικές σχέσεις, Πέτερ Μπάιερ, κάνει λόγο για μία «καλή ημέρα, με θετικά μηνύματα προς την Ουκρανία». Όμως οι ανατολικοί γείτονες της Γερμανίας εξακολουθούν να έχουν διαφορετική άποψη. Σε κοινή ανακοίνωση του πολωνικού και του ουκρανικού υπουργείου Εξωτερικών αναφέρεται μάλιστα ότι η συμφωνία έχει προκαλέσει «μία πολιτική, στρατιωτική και ενεργειακή απειλή για την Ουκρανία και την κεντρική Ευρώπη». Την ίδια στιγμή ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολόντιμιρ Ζελένσκι, σε ανακοίνωσή του, προειδοποιεί ότι «η απόφαση για τον Nord Stream 2 δεν μπορεί να λαμβάνεται πίσω από την πλάτη όλων εκείνων, για τους οποίους συνιστά πραγματική απειλή». Πριν από την επίσκεψη Μέρκελ στις ΗΠΑ ο Ζελένσκι είχε επισκεφθεί το Βερολίνο, ενώ στα τέλη Αυγούστου αναμένεται στον Λευκό Οίκο.

Στο μεταξύ, στο Κογκρέσο προμηνύεται οξεία αντιπαράθεση για το ζήτημα της Ουκρανίας. Με ευρεία πλειοψηφία - άρα και με ψήφους των Δημοκρατικών, όχι μόνο των Ρεπουμπλικανών - η Βουλή των Αντιπροσώπων είχε ήδη εγκρίνει νομοσχέδιο για την επιβολή κυρώσεων σε επιχειρήσεις που εμπλέκονται στην κατασκευή του Nord Stream 2. Τώρα ο Λευκός Οίκος διαβεβαιώνει ότι «θα τηρηθεί η νομοθεσία», αλλά τον Μάιο απέφυγε να επιβάλει κυρώσεις στην ελβετική θυγατρική της Gazprom, την Nord Stream 2 AG, με τον υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν να επικαλείται το «εθνικό συμφέρον των ΗΠΑ». Δεν υπάρχει πλέον αμφιβολία ότι η κατασκευή του αγωγού θα ολοκληρωθεί.

«Ομοκρέβατος του Πούτιν»

Ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τεντ Κρουζ, ίσως ο πιο ένθερμος αντίπαλος του Nord Stream 2, κάνει λόγο για «γεωπολιτική νίκη» της Μόσχας και για «καταστροφή, τόσο για τις ΗΠΑ όσο και για τους συμμάχους μας». Κατηγορεί μάλιστα τον Τζο Μπάιντεν ότι «είναι ομοκρέβατος του Πούτιν». Αυτό που δεν αναφέρει ωστόσο, είναι ότι ούτε ο Ρεπουμπλικανός προκάτοχός του σταμάτησε την κατασκευή του αγωγού, η οποία είχε ολοκληρωθεί κατά 95% τη στιγμή που ο Μπάιντεν πέρασε το κατώφλι του Λευκού Οίκου.

Στο Βερολίνο επικρατεί ανακούφιση για τη διευθέτηση με τις ΗΠΑ, μετά από χρόνια αντιπαραθέσεων. Η Γιούλια Φρίντλαντερ, συνεργάτης του Atlantic Council για ευρωπαϊκά ζητήματα, επισημαίνει ότι «τώρα αρχίζει η πραγματική δουλειά για τη γερμανική κυβέρνηση» και ότι ο συμβιβασμός ήταν η μοναδική διέξοδος από τη «διπλωματική παγίδα» στην οποία είχαν περιέλθει και οι δύο πλευρές με δική τους ευθύνη τα προηγούμενα χρόνια. Κατά την άποψή της «η Ουάσιγκτον είχε κάνει το λάθος να μετατρέψει ένα ευρωπαϊκό πρόβλημα σε αμερικανικό πρόβλημα…»

Καν Μέρεϊ, Αντρέας Χόνιγκ (DPA)

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητριου