Το Ισραήλ ενώπιον κρίσιμων διλημμάτων

Μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση της Χαμάςστο Ισραήλτης 7ης Οκτωβρίου η χώρα αρχικά βίωσε ένα τεράστιο κύμα συμπάθειας και αλληλεγγύης από όλον τον κόσμο. Όσο όμως ο πόλεμος στη Λωρίδα της Γάζας συνεχίζεται με μεγάλο αριθμό θυμάτων μεταξύ των αμάχων και σοβαρές υλικές καταστροφές τόσο πιο απομονωμένο δείχνει να βρίσκεται το Ισραήλ παγκοσμίως. Η τρομοκρατία της Χαμάς και ο πόλεμος έχουν προκαλέσει ταυτόχρονα ένα τεράστιο κύμα αντισημιτισμού που προκαλεί μεγάλο φόβο στους Εβραίους σε όλο τον κόσμο. Το αίτημα για έκδοση ενταλμάτων σύλληψης κατά του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχουκαι του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Γκαλάντ από τον εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου ΔΠΔ της Χάγης, φαίνεται ότι πλήττει την εικόνα του Ισραήλ. Στη χώρα γίνεται πλέον καθημερινά συζήτηση για το πώς θα ξεπεραστεί αυτό. Πολλοί Ισραηλινοί θεωρούν ότι αντιμετωπίζονται άδικα.

Πλήττεται το γόητρο του Ισραήλ

Εάν το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο κάνει δεκτή το αίτημα για έκδοση των ενταλμάτων σύλληψης, η ελευθερία μετακίνησης του Νετανιάχου θα περιοριστεί σημαντικά, ιδίως στις δυτικές χώρες. Ωστόσο, ο καθηγητής Γιόναθαν Ρέινχολντ, επικεφαλής του τμήματος πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Bar Ilan κοντά στο Τελ Αβίβ, επισημαίνει ότι και η αντιπολίτευση στο Ισραήλ είναι της άποψης ότι η στάση του ΔΠΔ είναι «εξοργιστική». Αυτή είναι και η θέση των ΗΠΑ. «Ακόμη και ευρωπαϊκές χώρες, που συνήθως υποστηρίζουν το δικαστήριο, χαρακτήρισαν την εξίσωση της τρομοκρατικής οργάνωσης Χαμάς με το δημοκρατικό κράτος του Ισραήλ ως λάθος], δήλωσε ο Ρείνχολντ. Η επικείμενη αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους από τη Νορβηγία και τις δύο χώρες της ΕΕ, την Ιρλανδία και την Ισπανία, θεωρείται ως ένα ακόμη διπλωματικό πλήγμα για το Ισραήλ. Ο Νετανιάχου καταδίκασε την κίνηση αυτή ως «επιβράβευση της τρομοκρατίας». Η ισραηλινή εφημερίδα Jediot Achronot χαρακτήρισε την απόφαση των ευρωπαϊκών χωρών ως «απόδειξη της σοβαρής επιδείνωσης της διεθνούς φήμης» του εβραϊκού κράτους.  Όπου κι αν κοιτάξει κανείς, τα πράγματα φαίνονται δύσκολα για το Ισραήλ.

Οι σχέσεις με τον σημαντικότερο σύμμαχό του, τις ΗΠΑ, είναι τεταμένες, η ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων στη συνοριακή πόλη Ράφα θεωρείται απειλή για την ειρηνευτική συνθήκη με την Αίγυπτο, ενώ το Ισραήλ αντιμετωπίζει επίσης κατηγορίες για γενοκτονία στο Διεθνές Δικαστήριο. Επιπλέον, υπάρχουν φιλοπαλαιστινιακές και σε ορισμένες περιπτώσεις αντι-ισραηλινές φοιτητικές διαμαρτυρίες σε πανεπιστήμια των ΗΠΑ και της Ευρώπης. Στην Eurovision στο Μάλμε η ισραηλινή υποψήφια ΄Εντεν Γκόλαν αντιμετωπίστηκε με εκδηλώσεις μίσους. Από την πλευρά της η Τουρκία μπλόκαρε το εμπόριο με το Ισραήλ και στα νοσοκομεία της χώρας νοσηλεύονται περισσότερα από 1.000 μέλη της Χαμάς. Ισραηλινοί ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες και αθλητές διαμαρτύρονται επίσης γι αυτές τις ενέργειες.  Οι αντιδράσεις του Νετανιάχου στις διεθνείς πιέσεις μερικές φορές μοιάζουν σχεδόν προκλητικές.

«Αν πρέπει να σταθούμε μόνοι μας, τότε θα σταθούμε μόνοι μας», δήλωσε μετά την απειλή του Αμερικανού προέδρου Μπάιντεν ότι θα μειώσει τον αριθμό όπλωνλόγω της ισραηλινής προέλασης στη Ράφα. «Αν χρειαστεί, θα υπερασπιστούμε τους εαυτούς μας με τα νύχια μας», είπε χαρακτηριστικά. Οι διαμαρτυρίες κατά της κυβέρνησης Νετανιάχου φούντωσαν πάλι και στο εσωτερικό του Ισραήλ. Οι διαδηλωτές κατηγορούν τον πρωθυπουργό και τους ακροδεξιούς εταίρους του στον κυβερνητικό συνασπισμό ότι οδηγούν το Ισραήλ στην άβυσσο. Ζητούν την άμεση επιστροφή περισσότερων από εκατό ομήρων της Χαμάς και νέες εκλογές. 

Υπάρχει διέξοδος;

Ο Νετανιάχου εμφανίζεται εγκλωβισμένος ανάμεσα στα προσωπικά πολιτικά συμφέροντά του, με την ακροδεξιά να εγγυάται την πολιτική του επιβίωση και στα ευρύτερα συμφέροντα της χώρας. Οι ριζοσπαστικές δηλώσεις των πολιτικών του εταίρων τον έχουν επανειλημμένα φέρει σε μπελάδες και αποτελούν τροφή για τους επικριτές του Ισραήλ. Παρ' όλα αυτά, ο Νετανιάχου σπάνια αποστασιοποιείται. Ο καθηγητής Ρέινχολντ θεωρεί τη συμπεριφορά της ισραηλινής κυβέρνησης, που εδώ και μήνες δεν έχει εξαντλήσει τις δυνατότητές της για να επιτρέψει την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας στη Λωρίδα της Γάζας, ως έναν από τους λόγους απομόνωσης της χώρας. «Αυτό έχει προσβάλει τους φίλους μας, τις ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γερμανία», εξηγεί. «Αλλά η άποψη του κόσμου είναι σίγουρα λιγότερο σημαντική για τον Νετανιάχου από το να παραμείνει στην εξουσία και να εξυπηρετήσει την πολιτική βάση του και τους ακροδεξιούς εταίρους του στον συνασπισμό».

Υπάρχει διέξοδος από αυτό το χάος για το Ισραήλ;  Ο Γιόναταν Φρίμαν, ειδικός στις διεθνείς σχέσεις στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ, πιστεύει ότι υπάρχει περιθώριο για βελτίωση. «Αν υπάρξει συμφωνία (με τη Χαμάς) για την απελευθέρωση των ομήρων, ο πόλεμος πιθανότατα θα τελειώσει, αν και η Χαμάς παραμένει μια σημαντική απειλή», υποστηρίζει. Ο Φρίμαν βλέπει τη συμμετοχή μετριοπαθών αραβικών κρατών ως μια πιθανότητα για μια μεταπολεμική τάξη πραγμάτων στη Γάζα. Το γεγονός ότι ο Νετανιάχου αρνείται μέχρι στιγμής πεισματικά να μιλήσει για την «επόμενη μέρα» στη Λωρίδα της Γάζας προκαλεί μεγάλη απογοήτευση στους συμμάχους του Ισραήλ αλλά και σε μετριοπαθή μέλη της κυβέρνησης.

«Χρειαζόμαστε μια νέα κυβέρνηση», πιστεύει ο Ρέινχολντ. Ταυτόχρονα βλέπει τη νίκη επί της Χαμάς ως απόλυτη ανάγκη.«Πρέπει να ολοκληρώσουμε την επιχείρηση στη Ράφα. Πρέπει να αντέξουμε όλη την οργή που στρέφεται εναντίον μας». Μετά από αυτό, το Ισραήλ πρέπει να καταβάλλει πραγματική προσπάθεια για τη δημιουργία μιας παλαιστινιακής διοίκησης στη Λωρίδα της Γάζας με μια νέα κυβέρνηση «που θα είναι καλύτερη για τους Παλαιστίνιους και καλύτερη για τους Ισραηλινούς». Αυτή πρέπει να συνδεθεί με την Παλαιστινιακή Αρχή «και να ακολουθήσει μια ατζέντα που θα οδηγήσει τελικά σε μια λύση δύο κρατών». Ωστόσο, αυτό ακριβώς αρνείται επίμονα να κάνει ο Νετανιάχου.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου