«Το μυστικό ημερολόγιο του Μπρέξιτ»

Την παραμονή Χριστουγέννων ακύρωσε το γιορτινό τραπέζι. Ήταν πια πολύ αργά για να ταξιδέψει στην οικογένειά του στη Γαλλία, μιας και η εμπορική συμφωνία για το Μπρέξιτ μεταξύ ΕΕ και Λονδίνου δεν ήρθε παρά αργά την παραμονή των Χριστουγέννων του 2020. «Έτσι περνάω μόνος τα φετινά Χριστούγεννα», γράφει ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διαπραγματευτικής ομάδας για το Μπρέξιτ, Μισέλ Μπαρνιέ στο νέο του βιβλίο. «Αλλά το ίδιο απόγευμα έφυγε μονομιάς όλη η ένταση».

«Τhe great illusion - Το μυστικό ημερολόγιο του Μπρέξιτ» είναι ο τίτλος του βιβλίου του Μισέλ Μπαρνιέ που κυκλοφόρησε την περασμένη Πέμπτη στα γαλλικά από τις ιστορικές εκδόσεις Gallimard. Ο τίτλος του είναι βέβαια κάπως παραπλανητικός, διότι στις 500 σελίδες του δεν υπάρχουν στην πραγματικότητα πολλές, σοκαριστικές αποκαλύψεις. Παρά ταύτα το βιβλίο του 70χρονου Γάλλου πολιτικού έχει μεγάλη βαρύτητα γιατί περιγράφει από τη διπλωματική σκοπιά του διαπραγματευτική τα γεγονότα και τις ανατροπές της διαδικασίας του Μπρέξιτ. Ειδικά οι δραματικές στιγμές του περασμένου Δεκεμβρίου είναι ακόμη πολύ νωπές στη μνήμη του.

Αφήγηση από την οπτική γωνία των Βρυξελλών

Στο «Μυστικό ημερολόγιο του Μπρέξιτ» ο Μισέλ Μπαρνιέ περιγράφει γεγονότα και πρόσωπα με «τα γυαλιά των Βρυξελλών». Σχολιάζει με ακρίβεια πόσο απροετοίμαστη ήταν η βρετανική πολιτική μετά το δημοψήφισμα για το Μπρέξιτ. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η περιγραφή της στάσης της πρώην Βρετανίδας πρωθυπουργού Τερέζα Μέι και των «ψευδαισθήσεων» που είχε παρουσιάζοντας στις Βρυξέλλες «κόκκινες γραμμές» για μια μελλοντική, στενή σχέση της Μεγάλης Βρετανίας με την ΕΕ. Ακολούθησε σειρά έντονων διαπραγματεύσεων για την αποφυγή ενός σκληρού Μπρέξιτ αλλά και για το ζήτηση των συνόρων της Βόρειας Ιρλανδίας με την Δημοκρατία της Ιρλανδίας, κράτους-μέλους της ΕΕ. Κι όλα αυτά ήταν μόνο η αρχή.

Έπειτα ήρθε ο Μπόρις Τζόνσον κι ένα ακόμη σκληρό πόκερ που φλέρταρε με το ενδεχόμενο ενός «no deal». Στο βιβλίο του ο Μπαρνιέ περιγράφει επίσης τον πρώτο βρετανό υπουργό Μπρέξιτ, Ντέβιντ Ντέιβις, ως έναν πολιτικό που δεν τον ενδιέφερε ουσιαστικά το περιεχόμενο των διαπραγματεύσων. Αναφέρει επίσης ότι ο ευρωσκεπτιτιστής Νάιτζελ Φάρατζ ήταν «γλυκός και ζεστός» σε προσωπικό επίπεδο, αλλά πολιτικά ανεύθυνος. Για τον ευρωπαίο διαμεσολαβητή οι υπέρμαχοι του Μπρέξιτ παραπλάνησαν τους βρετανούς πολίτες κι αυτό ήταν τελικά «η μεγάλη ψευδαίσθηση». Σε αυτή την κατηγορία εντάσσει και τον Μπόρις Τζόνσον, τον οποίο χαρακτηρίζει «σαρωτικό» και «με βλέμμα αυθεντικό και ταυτόχρονα κακόβουλο».

Φιλοδοξίες για τη γαλλική προεδρία;

Από την αποτίμηση του Μπαρνιέ δεν λείπουν βέβαια και κάποιες σκληρές αναφορές σε πρόσωπα της ΕΕ, όπως για παράδειγμα για τον γενικό γραμματέα της Κομισιόν Μάρτιν Σελμάιερ, τον οποίο χαρακτηρίζει «βάναυσο», αν και αποτελεσματικό, ο οποίος προσπαθούσε να παρέμβει στη διαπραγματική διαδικασία. Πάντως στο τέλος διαφαίνεται μια θετική αποτίμηση της ευρωπαϊκής στάσης. Κάνει λόγο για μια «στρατιά λαμπρών ευρωπαίων διαπραγματευτών» με γερά νεύρα, που κατάφεραν να διατηρήσουν την ψυχραιμία τους και να επιβάλουν εν τέλει σημαντικές απαιτήσεις τους.

Μέσα από την αφήγηση, αναδύεται τέλος και η εικόνα του ίδιου του Μισέλ Μπαρνιέ: ένας ικανός, αξιόπιστος και νηφάλιος διαμεσολαβητής με επαφές και στα 27 κράτη-μέλη που μπορούσε να γεφυρώνει τις διαφορετικές θέσεις. Το προφίλ αυτό πάντως θα ταίριαζε πιθανώς και με μια υποψηφιότητα για τις γαλλικές προεδρικές εκλογές της ερχόμενης άνοιξης. Κλείνοντας μάλιστα το βιβλίο του μας λέει τι μπορεί να μάθει η δική του χώρα από την περιπέτεια του Μπρέξιτ: «Πρέπει κανείς να ακούει τη χώρα του, να την κατανοεί και να προσπαθεί να βρίσκει λύσεις στις δυσκολίες».

Βερένα Σμιτ Ρόσμαν, dpa

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη