100 χρόνια από τη Συνθήκη των Βερσαλλιών

Σαν σήμερα, στις 28 Ιουνίου του 1919, υπογραφόταν έξω από το Παρίσι, στο ανάκτορο των Βερσαλλιών η συνθήκη με την οποία τερματιζόταν και επίσημα ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Η Γερμανία, η οποία δεν συμμετείχε στις διαπραγματεύσεις, αποδέχθηκε με την υπογραφή της την πλήρη ευθύνη για την έναρξη του πολέμου, καθώς και την καταβολή πολεμικών επανορθώσεων. Ούτως ή άλλως η Γερμανία δεν είχε άλλη επιλογή διότι οι Σύμμαχοι απείλησαν με στρατιωτική εισβολή στη χώρα πέραν της Ρηνανίας, η οποία είχε περιέλθει στον έλεγχό τους μετά την ανακωχή της 11ης Νοεμβρίου.

Παρά το γεγονός ότι οι όροι της συμφωνίας ήταν σκληροί, η Γερμανία παρέμεινε ένα ισχυρό εθνικό κράτος στην κεντρική Ευρώπη. Εκτός αυτού η καταβολή πολεμικών επανορθώσεων προσαρμόστηκαν στην πορεία της γερμανικής οικονομίας. Με αποτέλεσμα το αρχικό ποσό που είχε οριστεί από τις νικήτριες δυνάμεις στα 121 δις μάρκα να μειωθεί μέχρι το τέλος της δεκαετίας σε μόλις 36 δις μάρκα.

«Με αφορμή μάλιστα το κραχ του 1932 η Γερμανία ανέστειλε την καταβολή όλων των επανορθώσεων», δηλώνει στην DW ο γερμανός ιστορικός Έκαρντ Κόντσε, συγγραφέας του βιβλίου «Η μεγάλη ψευδαίσθηση» αφιερωμένου στις διαπραγματεύσεις και τους στόχους της ιστορικής συμφωνίας που σφράγισε για δεκαετίες τις εξελίξεις στην Ευρώπη και τον κόσμο.

Για αναβίωση παλιών δαιμόνων, προειδοποιεί ο Εμ. Μακρόν

Από την υπογραφή της Συνθήκη των Βερσαλλιών δεν οδηγούμαστε όμως αυτόματα στο ναζιστικό καθεστώς του 1933. Για τους Γερμανούς του 1919 το μέλλον ήταν ανοιχτό και πολλά υποσχόμενο. Για τους εχθρούς της δημοκρατίας όμως, όπως οι βασιλικοί και οι ναζί, οι δημοκρατικές δυνάμεις έφεραν την αποκλειστική ευθύνη για την ήττα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και την ταπεινωτική Συνθήκη των Βερσαλλιών. «Η παράλογη αυτή επιχειρηματολογία βρήκε πρόσφορο έδαφος γιατί σύσσωμος ο γερμανικός λαός απέρριπτε την Συνθήκη», εκτιμά ο ιστορικός Έκαρντ Κόντσε.

Ο συγγραφέας του βιβλίου «Η μεγάλη ψευδαίσθηση» εκτιμά ότι μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου οι συμμαχικές δυνάμεις διδάχθηκαν από τα λάθη του 1919. «Και έτσι επέμειναν την άνευ όρων συνθηκολόγηση του Βερολίνου, αλλά και την ανάληψη της διοίκησης στη Γερμανία από τις συμμαχικές δυνάμεις, ΗΠΑ, Σοβιετική Ένωση, Μεγάλη Βρετανία και Γαλλία», τονίζει ο ιστορικός και προσθέτει: «Το σημαντικότερο είναι ωστόσο ότι οι Σύμμαχοι προσπάθησαν μετά το 1945 να εδραιώσουν διεθνείς δομές και θεσμούς που θα απέτρεπαν μια επιστροφή στον εθνικισμό και τις μονομερείς πολιτικές ενέργειες.

Σε μεγάλο βαθμό ο στόχος του επετεύχθη για αρκετές δεκαετίες στον δυτικό κόσμο υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Σήμερα όμως τα φαινόμενα εθνικισμού και μονομερών πολιτικών αποφάσεων απειλούν τη σταθερότητα σε διεθνές επίπεδο. Προφανώς για αυτό το λόγο ο γάλλος πρόεδρος Εμ. Μακρόν προειδοποιεί για αναβίωση παλιών δαιμόνων του Μεσοπολέμου. Προφανώς και για αυτό το λόγο τα λάθη και οι παραλείψεις της Συνθήκης των Βερσαλλιών είναι περισσότερο εμφανή σήμερα από ό,τι πριν από μερικά χρόνια», καταλήγει ο ιστορικός Έκαρντ Κόντσε.

Μαρσέλ Φίρστεναου

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος