50 χρόνια από τον πόλεμο του Γιόμ Κιπούρ

Κανένας άλλος πόλεμος στο Ισραήλ δεν έχει αφήσει τόσο βαθιά σημάδια στη συλλογική μνήμη όσο εκείνος που ξεκίνησε στο Γιομ Κιπούρ, στις 6 Οκτωβρίου 1973. Στην πιο ιερή γιορτή των Εβραίων, την ημέρα του Εξιλασμού, μια συμμαχία αραβικών κρατών, με επικεφαλής την Αίγυπτο και τη Συρία, εισέβαλε αιφνιδιαστικά σε μια απροετοίμαστη χώρα περνώντας τις γραμμές κατάπαυσης του πυρός στο Σινά και τα Υψώματα του Γκολάν στο βορρά. Πάνω από 2600 Ισραηλινοί στρατιώτες σκοτώθηκαν, περισσότεροι από 7000 τραυματίστηκαν. Η φρίκη εκείνης της ημέρας και το ερώτημα αν ο πόλεμος των 19 ημερών, όσο διήρκησε, θα μπορούσε να είχε αποφευχθεί απασχολούν ακόμη μέχρι και σήμερα τον λαό του Ισραήλ. «Ενώ τα ισραηλινά στρατεύματα βγήκαν με αυτοπεποίθηση και νικητές από τον προηγούμενο Πόλεμο των Έξι Ημερών, ο Πόλεμος του Γιομ Κιπούρ έδειξε τα τρωτά σημεία της τότε ακόμη νέας χώρας», λέει ο Ισραηλινός ειδικός Εγιάλ Ζίσερ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Ακόμη και η νικηφόρα έκβαση του πολέμου για το Ισραήλ δεν το άλλαξε αυτό.

Διχαστικός ο Νετανιάχου

Αυτό που ακολούθησε ήταν μια κρίση εμπιστοσύνης στην πολιτική και στρατιωτική ηγεσία της χώρας. Η τότε πρωθυπουργός Γκόλντα Μέιρ και ο υπουργός Άμυνας Mοσέ Νταγιάν παραιτήθηκαν. Μια εξεταστική επιτροπή κατέδειξε τις τεράστιες αποτυχίες εκ μέρους του μηχανισμού ασφαλείας. Οι προειδοποιήσεις δεν είχαν διαβιβαστεί εγκαίρως και δεν είχαν ληφθεί αρκετά σοβαρά υπόψη, όπως αναφέρθηκε αργότερα. "Ποτέ, μα ποτέ δεν πρέπει να είμαστε απροετοίμαστοι", προειδοποιεί σήμερα ο πρόεδρος του Ισραήλ Ισαάκ Χέρτσογκ. "Δεν πρέπει να πέσουμε σε αλαζονεία χωρίς μέτρα αποτροπής και έλλειψη έγκαιρης προειδοποίησης". Δεν είναι η πρώτη τέτοια έκκληση του Χέρτσογκ. Εδώ και μήνες ο ισραηλινός πρόεδρος προειδοποιεί τους Ισραηλινούς ιθύνοντες για μια υπαρξιακή κρίση με δυνητικά δραματικές συνέπειες για την ασφάλεια του Ισραήλ. Για ποιον χτυπούσε η καμπάνα; Μα για τον πρωθυπουργό Μπέντζαμιν Νετανιάχου που προωθεί μια άκρως αμφιλεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση.Από τις αρχές του χρόνου το νομοθετικό σχέδιο στην ολότητά του έχει διχάσει μεγάλα τμήματα της ισραηλινής κοινωνίας. Τα ήδη υπάρχοντα ρήγματα ανάμεσα στην κοσμική πλειοψηφία  και την αυστηρά θρησκευτική μειονότητα με τους ορθόδοξους Εβραίους βαθαίνουν όλο και περισσότερο. Ιδιαίτερα το φιλελεύθερο κομμάτι του Ισραήλ φοβάται μια θεμελιώδη αλλαγή στη χώρα.

Αρκετά κυβερνητικά κόμματα, για παράδειγμα, πρεσβεύουν θρησκευτικές απόψεις. Υποστηρίζουν την απαλλαγή από τη στρατιωτική θητεία για τους υπερορθόδοξους άνδρες ή τον μεγαλύτερο διαχωρισμό των φύλων στο δημόσιο χώρο. Η λεγόμενη δικαστική μεταρρύθμιση γίνεται για να αποτραπεί το Ανώτατο Δικαστήριο να αναλαμβάνει δράσεις κατά αμφιλεγόμενων νομοσχεδίων. Οι φετινές εκδηλώσεις για το Γιομ Κιπούρ επισκιάστηκαν επίσης από την κρίση. Βίαιες συγκρούσεις ξέσπασαν σε αρκετές πόλεις κατά τη διάρκεια εορτασμών στα τέλη Σεπτεμβρίου.Κοσμικοί και αριστεροί ακτιβιστές ανέλαβαν δράση για να απομακρύνουν ένα διαχωριστικό τοίχος που χώριζε τα δύο φύλα την ώρα της προσευχής. Ένα δικαστήριο είχε προηγουμένως απαγορεύσει προσευχή σε δημόσιους χώρους. Ωστόσο ακραίες θρησκευτικές ομάδες αντιτάχθηκαν στην απόφαση. Ο Χέρτσογκ μίλησε μετά τα επεισόδια για ένα οδυνηρό και συγκλονιστικό παράδειγμα του πώς η «εσωτερική διαμάχη κλιμακώνεται και γίνεται πιο ακραία». "Πώς είναι δυνατόν να φτάνουμε σε αυτή την τρομερή κατάσταση, όπου 50 χρόνια μετά τον πικρό πόλεμο, αδελφοί και αδελφές και από τις δύο πλευρές της διαχωριστικής γραμμής επιτίθενται ο ένας στον άλλον;».

Απειλές από Ιράν και Χεζμπόλα

Αντίσταση στην πολιτική της κυβέρνησης διαμορφώνεται επίσης και στο εσωτερικό του στρατού. Χιλιάδες έφεδροι, οι οποίοι αποτελούν ένα μεγάλο μέρος του στρατού δεν θέλουν πλέον να υπηρετήσουν εθελοντικά. Ξανά και ξανά ακούγονται στο δημόσιο διάλογο προειδοποιήσεις για έναν αποδυναμωμένο στρατό, όπως πριν από το Γιομ Κιπούρ του 1973. Σύμφωνα με ειδικούς σε θέματα ασφάλειας οι πρώτες επιπτώσεις είναι ήδη ορατές. «Ο πιο ορκισμένος εχθρός του Ισραήλ, το Ιράν, και αυτοί που επηρεάζει δοκιμάζουν εδώ και μήνες τα όρια τους», λέει ο Τσακ Φράιλιχ από το Ισραηλινό Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας. Δεν πίστευαν στα μάτια τους. "Ούτε στα όνειρά τους δεν θα μπορούσαν να φανταστούν ότι κάτι τέτοιο θα συνέβαινε στη χώρα", λέει.Ο Χασάν Νασράλα, επικεφαλής της πολιτοφυλακής Χεζμπολάχ του Λιβάνου, η οποία συνδέεται στενά με το Ιράν δήλωσε σε πρόσφατη ομιλία του ότι το Ισραήλ βρίσκεται στη χειρότερη κατάσταση που έχει ποτέ βρεθεί εξαιτίας "εσωτερικών διαιρέσεων".

Κι απαρίθμησε έναν αριθμό πιθανών στόχων, όπως τα αεροδρόμια ή τα δίκτυα ηλεκτρισμού και ύδρευσης, τους οποίους η πολιτοφυλακή του θα μπορούσε να καταστρέψει σε ένοπλη σύγκρουση. Παρόμοιες απειλές προέρχονται και από τον πρόεδρο του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι, σύμφωνα με τον οποίο το Ισραήλ είναι "πιο ευάλωτο από ποτέ". Παρά τον κίνδυνο, ωστόσο, εμπειρογνώμονες όπως οι Τσίζερ και Φράιλιχ συμφωνούν ότι ένα σενάριο, όπως το Γιομ Κιπούρ του 1973, είναι απίθανο. Ο στρατός του Ισραήλ έχει πάρει τα μαθήματά του και είναι πλέον ένας από τους ισχυρότερους στρατούς στον κόσμο, λέει ο Τζίρε. Σε περίπτωση μεγάλης απειλής από το εξωτερικό οι έφεδροι θα ήταν "πιθανότατα" έτοιμοι. Αλλά όταν ένας Ισραηλινός πρόεδρος συγκρίνει την κατάσταση της χώρας με τον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ πριν από 50 χρόνια, από μόνο του προκαλεί αίσθηση. "Το τίμημα θα μπορούσε να είναι και πάλι αβάσταχτο, βρισκόμαστε και πάλι μπροστά σε μια δοκιμασία. Λες και δεν μάθαμε τίποτα", τόνισε σε εκδήλωση μνήμης για την επέτειο.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου