Cablegate: 10 χρόνια από τις διαρροές της Wikileaks

Η είδηση συγκλόνισε τη διεθνή διπλωματία. Στις 28 Νοεμβρίου του 2010 πέντε κορυφαία μέσα ενημέρωσης του δυτικού κόσμου άρχισαν ταυτόχρονα να δημοσιεύουν αποσπάσματα από περίπου 250.000 απόρρητα διπλωματικά ντοκουμέντα που είχαν διαρρεύσει από το υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Η διαρροή εξέθετε ανεπανόρθωτα τη διπλωματία της σημαντικότερης υπερδύναμης του πλανήτη. Τα διπλωματικά ντοκουμέντα είχε θέσει στη διάθεση των ΜΜΕ η διαδικτυακή πλατφόρμα Wikileaks. Ποτέ στο παρελθόν δημοσιογράφοι από όλο το κόσμο δεν είχαν στη διάθεσή τους ένα τόσο μεγάλο όγκο απόρρητων διπλωματικών εγγράφων. Το χωρίς προηγούμενο σκάνδαλο πέρασε στην ισοτρία ως Cablegate.

Το περιοδικό Der Spiegel ήταν ο γερμανικός εταίρος της Wikileaks και έγραφε τότε για «καταστροφικές συνέπειες για την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ». Από τα έγγραφα η διεθνής κοινή γνώμη πληροφορούνταν ότι η Ουάσιγκτον έδινε εντολή στους διπλωμάτες της να κατασκοπεύουν συνεργάτες του ΟΗΕ, ακόμα και τον γενικό γραμματέα του διεθνούς οργανισμού, συλλέγοντας πληροφορίες από βιομετρικά στοιχεία μέχρι αεροπορικά μίλια. Και αυτό δεν ήταν παρά η κορυφή του παγόβουνου. Τα απόρρητα έγγραφα αποκάλυπταν ότι αραβικές χώρες ζητούσαν από τους Αμερικανούς να επιτεθούν κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, ότι εξαντλούνταν η υπομονή του Πεκίνου με τον βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Γιονγκ Ιλ, όπως επίσης αποκάλυπταν και πλήθος, όχι και τόσο κολακευτικούς, χαρακτηρισμούς για ηγέτες διαφόρων χωρών από αμερικανούς διπλωμάτες.

Από το φθινόπωρο του 2011 όλο το υλικό της διαρροής ήταν προσβάσιμο σε όλους. Μιλώντας στη DW o  Μαρσέλ Ρόζενμπαχ από το Spiegel θεωρεί ότι ακόμα και δέκα χρόνια μετά το υλικό παραμένει επίκαιρο: «Είναι σαν ένα δημόσιο αρχείο, το οποίο όμως παίζει ακόμα και σήμερα σημαντικό ρόλο στην ειδησεογραφία, μιας και βρίσκονται συνεχώς αναφορές στη Wikileaks και τα απόρρητα διπλωματικά έγγραφα».

Σπίθα για την «αραβική άνοιξη»;

Τα ντουκουμέντα αποκάλυπταν με λεπτομέρειες την κατάχρηση εξουσίας, αλλά και τη διαφθορά σε πολλές αραβικές χώρες. Οι αποκαλύψεις της Wikileaks συνέπεσαν με τις πρώτες διαδηλώσεις στον αραβικό κόσμο. Κατά την εκτίμηση του γερμανού δημοσιογράφου Μαρσέλ Ρόζενμπαχ οι διαρροές ήταν «ένας παράγοντας από εκείνους που πυροδότησαν αυτό που αργότερα ονομάστηκε αραβική άνοιξη».

Οι διαρροές επέδρασαν και στη δημοσιογραφία, μιας και συνέβαλαν καθοριστικά στην εδραίωση διεθνών συνεργασιών μεταξύ διαφόρων μέσων ενημέρωσης. «Η διαχείριση του ογκώδους υλικού απέκτησε ρόλο προτύπου διότι για πρώτη φορά καλούμασταν να αξιολογήσουμε ντοκουμέντα που αφορούσαν και ενδιέφεραν τη διεθνή κοινή γνώμη», λέει ο δημοσιογράφος του γερμανικού περιοδικού.

Η πλατφόρμα της Wikileaks έλαβε το υλικό της για τις συγκλονιστικές αποκαλύψεις από τον whistleblower Μπράντλεϊ Μάνινγκ, ο οποίος τότε έκανε τη θητεία του στο Ιράκ και είχε πρόσβαση στους σέρβερ της αμερικανικής κυβέρνησης. Σε ένα chat το Μάιο του 2010 ο Μάνινγκ ρωτούσε τον χάκερ Άντριαν Λάμο: «Τι θα έκανες αν είχες πρόσβαση σε άπειρες κρίσιμες πληροφορίες που ανήκουν στη διεθνή κοινή γνώμη και όχι στις σκοτεινές αίθουσες σέρβερ της Ουάσιγκτον; Όπου στον κόσμο υπάρχει άνθρωπος των ΗΠΑ υπάρχει και ένα διπλωματικό σκάνδαλο το οποίο πρέπει να αποκαλυφθεί». Ο Μάνινγκ πίστευε ότι με τη δημοσίευση των πληροφοριών «κάτι θα μπορούσε να αλλάξει».

Με φυλάκιση 175 ετών αντιμέτωπος ο Ασάντζ

Μοιραίο λάθος του Μάνινγκ ήταν να εμπιστευθεί τον χάκερ, ο οποίος ήταν εκείνος που λίγο αργότερα τον κατέδωσε στις αμερικανικές αρχές. Ο στρατιωτικός συνελήφθη και καταδικάστηκε από στρατοδικείο σε φυλάκιση 35 ετών. Μετά από επτά χρόνια αμνηστεύθηκε. Στο μεταξύ άλλαξε φύλο και ονομάζεται σήμερα Τσέλσι Μάνινγκ.

Στην επικοινωνία με τον χάκερ ο Μάνινγκ αξιολόγησε σωστά την αντίδραση της Ουάσιγκτον στις αποκαλύψεις γράφοντας ότι «τόσο η υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, όσο και χιλιάδες διπλωμάτες σε όλο τον κόσμο θα πάθουν καρδιακό επεισόδιο, όταν μια ωραία πρωία ξυπνήσουν και δουν ότι ο οποιοσδηποτε έχει πρόσβαση σχεδόν στο σύνολο της απόρρητης εξωτερικής πολιτικής».

Οι ιστορικών διαστάσεων διαρροές έστρεψαν την οργή των Αμερικανών στον ιδρυτή της Wikileaks Τζούλιαν Ασάντζ χαρακτηρίζοντάς τον εχθρό των ΗΠΑ και την πλατφόρμα του τρομοκρατική οργάνωση. Μετά από επτά χρόνια παραμονής του στη πρεσβεία του Ισημερινού στο Λονδίνο ο Ασάντζ περιμένει στις 4 Ιανουαρίου την ετυμηγορία της βρετανικής δικαιοσύνης για το αμερικανικό αίτημα έκδοσής του στις ΗΠΑ, όπου αντιμετωπίζει φυλάκιση 175 ετών.

Ματίας φον Χάιν

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος