H Ευρώπη και ο γρίφος Ερντογάν

Όσο πανίσχυρος κι αν αισθανόταν ο πρόεδρος της Τουρκίας όταν αποφάσιζε να προκηρύξει πρόωρες προεδρικές αλλά και βουλευτικές εκλογές ταυτόχρονα, η επανεκλογή του δεν είναι αυτονόητη. Πολλοί πιστεύουν ότι θα αναγκαστεί να πάει σε δεύτερο γύρο, ενδεχομένως με αντίπαλο τον κεμαλιστή Μουχαρέμ Ιντζέ. Αλλά η μεγαλύτερη προκληση, εκτιμά ο επικεφαλής των ευρωβουλευτών της Ν.Δ. Μανώλης Κεφαλογιάννης, θα ήταν να χάσει την πλειοψηφία στην τουρκική Εθνοσυνέλευση. Το αποτέλεσμα θα ήταν μία «συγκατοίκηση»» (cohabitation) γαλλικού τύπου, αλλά χωρίς την ισχυρή κοινοβουλευτική παράδοση της γαλλικής Δημοκρατίας.

«Βεβαίως ο κ.Ερντογάν κινδυνεύει, ακόμη κι αν κερδίσει τις προεδρικές εκλογές, να χάσει την πλειοψηφία στο εθνικό κοινοβούλιο» επισημαίνει ο έλληνας ευρωβουλευτής. «Και αυτό θα δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα σε μία Τουρκία που δεν έχει την παράδοση χωρών όπως η Γαλλία, όπου μπορεί να είναι άλλη η πλειοψηφία της Βουλής και άλλη η θέληση της προεδρίας της Δημοκρατίας, αλλά με διάλογο και συναίνεση να υπάρξουν οι αναγκαίες προσαρμογές. Η προσπάθεια του κ.Ερντογάν ήταν να αλλάξει το πολιτικό σύστημα για να γίνει πιο ισχυρός, αλλά μπορεί από αυτή τη διαδικασία να βγει πιο αδύναμος...»

«H Ελλάδα να θωρακίσει την άμυνά της ως δύναμη αποτροπής»

Με τον Ερντογάν απρόβλεπτο «παίκτη» καταγράφονται και ασυνήθιστες τεκτονικές κινήσεις στο πολιτικό σκηνικό της γειτονικής χώρας: ο ίδιος ο πρόεδρος συμπλέει με τους εθνικιστές του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ενώ την ίδια στιγμή το φιλοκουρδικό κόμμα του φυλακισμένου Σελαχατίν Ντεμιρτάς προσεγγίζει τους «ρεπουμπλικανούς» Κεμαλιστές της αντιπολίτευσης. Τί σημαίνουν οι νέοι συσχετισμοί δυνάμεων στην Άγκυρα για την εξωτερική πολιτική της μετεκλογικής Τουρκίας, ιδιαίτερα απέναντι στην Ελλάδα; «Δεν θα έλεγα ότι οι αντίπαλοι του κ.Ερντογάν θα ήταν καλύτεροι ως πρόεδροι της τουρκικής δημοκρατίας» λέει ο Μανώλης Κεφαλογιάννης στην Deutsche Welle. «Άλλωστε έχουμε δει και τις δικές τους θέσεις, όχι μόνο των Γκρίζων Λύκων που συμμάχησαν με τον κ.Ερντογάν, άλλα και του κόμματος που διασπάστηκε από το κόμμα που συνεργάζεται με τον κ.Ερντογάν, αλλά και το κόμμα των Κεμαλιστών. Η Ελλάδα πρέπει να έχει μια σταθερή πολιτική, να ενισχύσει το εσωτερικό της μέτωπο, να ενισχύσει την εξωτερική της πολιτική, τις διεθνείς και πολυμερείς της σχέσεις. Και πρέπει να θωρακίσει την άμυνά της ως δύναμη αποτροπής, όχι ως δύναμη επιβολής».

Νέο «αγκάθι» στις ελληνοτουρκικές σχέσεις είναι το ζήτημα των ελλήνων αξιωματικών που είχαν συληφθεί στην περιοχή του Έβρου και παραμένουν στη φυλακή. Πρόσφατα ο Μανώλης Κεφαλογιάννης τους επισκέφθηκε ως πρόεδρος της Μεικτής Κοινοβουλευτικής Επιτροπής ΕΕ-Τουρκίας, αλλά και απεσταλμένος του προέδρου του Ευρωκοινοβουλίου, Αντόνιο Ταγιάνι. Ο έλληνας ευρωβουλευτής κάνει λόγο για «θετική κίνηση», ιδιαίτερα από το τουρκικό υπουργείο Δικαιοσύνης. Ωστόσο επικρίνει το ότι- σε αντίθεση με τις δυτικές δημοκρατίες- ο τουρκικός ποινικός κώδικας επιτρέπει την κράτηση υπόπτων έως και για πέντε χρόνια χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες, ενώ δηλώνει ότι ο πρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου συνεχίζει στο παρασκήνιο τις προσπάθειες για μία θετική εξέλιξη στο ζήτημα των ελλήνων αξιωματικών. «Βρισκόμαστε σε μία προεκλογική περίοδο, ο κ.Ταγιάνι θέλει να αναλάβει πρωτοβουλίες, έχει αναλάβει ήδη, γίνονται πολλά πράγματα στο παρασκήνιο τα οποία δεν μπορούν όλα να δημοσιοποιηθούν», επισημαίνει.

Και κυρώσεις στο τραπέζι;

Ποιά είναι τελικά η ενδεδειγμένη τακτική της Ευρώπης απέναντι σε μία χώρα που, λόγω στρατηγικής θέσης και αναπτυξιακών προοπτικών είναι πολύ σημαντική για να αγνοηθεί, αλλά με τους λεονταρισμούς Ερντογάν δεν διευκολύνει την αντιμετώπισή της; Ο ευρωβουλευτής του «Κινήματος Αλλαγής», Νίκος Ανδρουλάκης, σκιαγραφεί μία μάλλον απαισιόδοξη εικόνα. «Η Τουρκία θα συνεχίσει να είναι μια βαθιά διχασμένη κοινωνία, όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα» λέει ο έλληνας ευρωβουλευτής στην Deutsche Welle. «Κι αν σε αυτό αθροίσουμε την οικονομική κρίση και τη γεωπολιτική αστάθεια, εγώ δεν βλέπω θετικό σενάριο. Γι αυτό η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιμη να έχει απαντήσεις, τουλάχιστον μέχρι τον Σεπτέμβρη, τί κάνει με μία χώρα υπό ένταξη όπου δεν υπάρχει κράτος δικαίου, κανένας σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, κι ένας βαθύς εθνολαϊκιστικός λόγος».

Πολλοί πιστεύουν ότι η Ευρώπη δεν πρέπει να κλείσει την πόρτα στην Τουρκία. Ωστόσο, επισημαίνει ο Νίκος Ανδρουλάκης, η Ευρώπη δεν μπορεί και να συμπεριφέρεται ωσάν να μη συμβαίνει τίποτα, από τη στιγμή μάλιστα που, ήδη πριν από τις εκλογές, η Άγκυρα «παγώνει» τη συμφωνία για το προσφυγικό. «Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό βλέπουμε ότι κλιμακώνονται οι ροές προς την Ελλάδα», επισημαίνει. «Και να σας το πω πολύ απλά, για όλα αυτά τα θέματα η λύση για μένα είναι μία: δεν λέω να αλλάξει η Ελλάδα εξωτερική πολιτική, ούτε να ξεχάσουμε τί έγινε τα τελευταία χρόνια και πώς εμείς ανοίξαμε τις πόρτες για να μην είμαστε το κακό παιδί της περιοχής. Αλλά το θέμα των κυρώσεων πρέπει να είναι στο τραπέζι απέναντι στην τουρκική ηγεσία, αν θέλουμε ως Ευρώπη να πιέσουμε, όποιον κι αν εκλεγεί- που το πιθανότερο θα είναι ο Ερντογάν- να αλλάξει το τιμόνι. Για να έχουμε σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή».

Γιάννης Παπαδημητρίου, Στρασβούργο