To εξπρεσιονιστικό καλειδοσκόπιο του Έμιλ Νόλντε

Ο Γερμανός ζωγράφος Έμιλ Νόλντε (1867-1965) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της ευρωπαϊκής avant-garde. Ξεκίνησε ως ιμπρεσιονιστής για να γίνει σύντομα εξπρεσιονιστής. Η πορεία του ήταν δύσκολη. Το 1898 απορρίφθηκε από την Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Τα έργα του δεν γίνονταν εύκολα κατανοητά. Στη φωτογραφία «Η Μεγάλη Θάλασσα» (1948).

Παρά το ότι ο ακαδημαϊκός κόσμος δεν υποδέχθηκε εγκάρδια τον Έμιλ Νόλντε, τα έργα του έγιναν σύντομα γνωστά στο ευρύ κοινό. Το 1906 έγινε μέλος στην ομάδα νεών εξπρεσιονιστών «Η Γέφυρα» (Die Brücke), που ξεκίνησε από τη Δρέσδη. Συμμετείχε εκεί σε δύο ομαδικές εκθέσεις, ωστόσο αποχώρησε από την ομάδα μόλις την επόμενη χρονιά. Ούτε εκεί ένιωθε ευπρόσδεκτος.

Ο Νόλντε ήταν ένας παθιασμένος ταξιδευτής. Πολλοί διάσημοι πίνακές του είναι εμπνευσμένοι από τοπία που συνάντησε στα ταξίδια του. Ταξίδεψε στην Αφρική, το Νότιο Ειρηνικό, τη Ρωσία και την Κίνα. Αποτύπωσε τις εντυπώσεις του στον καμβά με έναν μοναδικό τρόπο.

Κανένα έργο τέχνης δεν έχει δημιουργηθεί εν κενώ, όλα έχουν αναφορές ή έστω παραπέμπουν σε κάποια άλλα. Ο Νόλντε επηρεάστηκε έντονα από τα έργα του Βαν Γκογκ, ειδικότερα από τον τρόπο που ο Ολλανδός ομότεχνός του ζωγράφιζε τα λουλούδια. «Οι μεγάλες παπαρούνες» του Νόλντε (1942) είναι εντυπωσιακές αν και παραγνωρισμένες.

Κατά τη διάρκεια της ζωής του ο Νόλντε έγινε διάσημος για τον εντυπωσιακό τρόπο που χρησιμοποιούσε το χρώμα. «Υπάρχει το μπλε του ουρανού, το μπλε του κερανού αλλά και το μπλε-ασημί. Κάθε χρώμα έχει την ψυχή του. Μια ψυχή που με κάνει χαρούμενο ή με απωθεί, μια ψυχή που λειτουργεί για μένα σαν ερέθμισμα», είχε πει κάποτε ο ίδιος. Στη φωτογραφία: «Η κοινωνία» (1911).

Οι πίνακες του Νόλντε κατασχέθηκαν την περίοδο του εθνικοσοσιαλισμού παρά το ότι ο ίδιος στήριζε το καθεστώς. Τα έργα του απαγορεύθηκαν όντας υπερβολικά μοντέρνα ή πειραματικά ή ερωτικά. Κατά τη διάρκεια του πολέμου ζωγράφιζε εν κρυπτώ έργα μικρής κλίμακας, κυρίως με νερομπογιές.

Τη δεκαετία του '50 ο Νόλντε έλαβε πολλά βραβεία στη Δυτική Γερμανία. Σήμερα έργα του Νόλντε μπορεί κανείς να δει στην πόλη Ζέεμπυλ της Γερμανίας, όπου και πέθανε αλλά και σε σημαντικά μουσεία και γκαλερί ανά τον κόσμο. Πίνακές του παρουσιάζονται συχνά στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ν. Υόρκης, το Μουσείο Τέχνης της Βασιλείας ή το Μουσείο Αλμπερτίνα της Βιέννης.