Άνισος ο αγώνας κατά της θανατικής ποινής

Ο Χέλγκε Λίμπουργκ, βουλευτής των Γερμανών Πρασίνων, δεν μπορεί να ξεχάσει την 7η Ιανουαρίου. Ήταν η μέρα που εκτελέστηκε στο Ιράν ο Μοχαμάντ Μεχντί Καραμί, πρωταθλητής στο καράτε, μόλις 22 ετών. Ο Λίμπουργκ δεν γνώριζε προσωπικά τον νεαρό Ιρανό, αλλά είχε αναλάβει την «πολιτική αναδοχή» του. Παρακολουθούσε την υπόθεση, εξέφραζε δημοσίως τη συμπαράστασή του και κυρίως ήλπιζε ότι η εμπλοκή του θα μπορούσε να ασκήσει επιρροή στο ιρανικό καθεστώς και να αποτρέψει την εκτέλεση του Μοχάμαντ Μεχντί Καραμί. Αλλά οι ελπίδες διαψεύστηκαν γρήγορα.

«Καθώς προχωρούσε η πολιτική αναδοχή, αισθανόμουν ότι άρχισε να δημιουργείται μία πιο προσωπική σχέση, ακόμη και αν δεν είχα γνωρίσει αυτόν τον άνθρωπο», λέει ο Χέλγκε Λίμπουργκ στην Deutsche Welle. «Είχα συγκεντρώσει πληροφορίες γι αυτόν, είχα μιλήσει με ανθρώπους στο οικογενειακό του περιβάλλον. Αισθάνθηκα θλίψη, όταν άκουσα την είδηση της δολοφονίας του. Γιατί περί δολοφονίας πρόκειται. Δεν υπήρξε καμία σοβαρή εκδίκαση της υπόθεσης. Για μένα και για την οικογένειά μου ήταν μία ημέρα θλίψης και οργής».

Πληθαίνουν οι εκτελέσεις σε Ιράν και Σαουδική Αραβία

Ο Ύπατος Αρμοστής των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Φόλκερ Τυρκ εκτιμά ότι μόνο φέτος τουλάχιστον 209 άνθρωποι έχουν εκτελεστεί στο Ιράν. Είναι μία από τις χώρες που καταφεύγουν όλο και πιο συχνά στη θανατική ποινή, όπως προκύπτει από σχετική έκθεση που έδωσε σήμερα στη δημοσιότητα η Διεθνής Αμνηστία. Το 2022 οι εκτελέσεις στο Ιράν έφτασαν τις 576, αριθμός διπλάσιος από εκείνον του 2021. «Το καθεστώς στο Ιράν φοβάται ότι δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ ακόμη», επισημαίνει η Ρενάτα Αλτ, βουλευτής των Γερμανών Φιλελευθέρων (FDP) και πρόεδρος της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Ομοσπονδιακή Βουλή. 

Αλλά και στη Σαουδική Αραβία η θανατική ποινή εφαρμόζεται πιο συχνά. Το 2021, σύμφωνα με την έκθεση, εκτελέστηκαν στη χώρα αυτή 196 άνθρωποι. Όπως μάλιστα επισημαίνει η Γενική Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας, Ανιές Καλαμάρ, παρουσιάζοντας την έκθεση για το έτος 2022, «μέσα σε μία και μοναδική ημέρα είχαν εκτελεστεί 81 άνθρωποι». Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία τον περασμένο χρόνο τουλάχιστον 883 άνθρωποι σε είκοσι χώρες έχασαν τη ζωή τους λόγω της θανατικής ποινής με απαγχονισμό, με αποκεφαλισμό ή με θανατηφόρο ένεση. Αυτό σημαίνει ότι οι εκτελέσεις αυξήθηκαν κατά 50% και μιλάμε μόνο για τα επίσημα στοιχεία. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι υπάρχουν χιλιάδες περιπτώσεις που δεν καταγράφονται στη στατιστική. Για παράδειγμα η Κίνα θεωρεί «κρατικό μυστικό» τον αριθμό των καταδικασθέντων στη θανατική ποινή. Το ίδιο ισχύει στο Βιετνάμ και στη Βόρεια Κορέα. 

Υπάρχουν όμως και χώρες που θεωρούνται φιλικές ή και συμμαχικές και παρόλα αυτά εφαρμόζουν τη θανατική ποινή. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία, η Σιγκαπούρη. Όπως δηλώνει στην Deutsche Welle ο βουλευτής των Πρασίνων, Μπόρις Μιγιάτοβιτς, σε αυτές τις χώρες έχει συναντήσει δύο διαφορετικά είδη αντιδράσεων, δηλαδή «είτε τεράστια αμηχανία, είτε τεράστια αυτοπεποίθηση. Είτε υπάρχει επίγνωση της ενοχής, είτε εκφράζεται μία συμπεριφορά που λέει ότι 'ποιος είσαι εσύ, που έρχεσαι από τη Δύση να μας κάνεις μαθήματα'. Αυτό που εγώ λέω συνήθως είναι ότι κανένας άνθρωπος, άρα ούτε ο δήμιος, δεν έχει το δικαίωμα να αφαιρεί μία άλλη ανθρώπινη ζωή».

Ο Μιγιάτοβιτς θεωρεί ότι οι Γερμανοί πολιτικοί οφείλουν να διατηρήσουν διαύλους επικοινωνίας και να επιμείνουν σε μία ειλικρινή συζήτηση για το θέμα αυτό, με προτεραιότητα μάλιστα στις χώρες εκείνες, που επιβάλλουν τη θανατική ποινή όχι μόνο για αποτρόπαια εγκλήματα, αλλά και για άλλα αδικήματα. Η Διεθνής Αμνηστία υπολογίζει ότι μία στις τρεις περιπτώσεις θανατικής ποινής σε όλον τον κόσμο αφορά παρανομίες που σχετίζονται με το εμπόριο ναρκωτικών. Στο Ιράν εκτελούνται άνθρωποι για «βλασφημία». Όπως λέει ο βουλευτής των Πρασίνων «στην Ευρώπη απαγορεύσαμε τη θανατική ποινή, αλλά έγιναν και εδώ έντονες συζητήσεις για το θέμα αυτό, για παράδειγμα στη Γαλλία».

Αλλαγή νοοτροπίας στην Αφρική;

Μία μικρή αχτίδα ελπίδας προέρχεται από την Αφρική. Το 2022 άλλες έξι χώρες της αφρικανικής ηπείρου αποφάσισαν να καταργήσουν τη θανατική ποινή ή να περιορίσουν σημαντικά την εφαρμογή της. Πλήρη κατάργηση νομοθέτησαν η Σιέρα Λεόνε και η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία. Συνολικά, μέχρι τα τέλη του 2022 είχαν αποκηρύξει τη θανατική ποινή 112 χώρες. Τον Δεκέμβριο 125 χώρες, δηλαδή περίπου τα δύο τρίτα των κρατών-μελών του ΟΗΕ, συνυπέγραψαν κοινή πρόταση για ένα διεθνές μορατόριουμ στην επιβολή της θανατικής ποινής.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου