Αζερμπαϊτζάν: Επανεκλέγεται ο «μόνιμος πρόεδρος» Αλίγιεφ

Αν κρίνουμε από τις αφίσες των υποψηφίων στην πρωτεύουσα Μπακού, ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ έχει σοβαρούς αντιπάλους να αντιμετωπίσει στις σημερινές προεδρικές εκλογές. Επτά αφίσες υποψηφίων κρέμονται η μία δίπλα στην άλλη, δίνοντας την εντύπωση μιας πραγματικής εκλογικής κούρσας. Όμως οι «αντίπαλοι» του προέδρου της χώρας δεν έχουν καμία πιθανότητα εκλογής. Λέγεται μάλιστα ότι αρκετοί από αυτούς υπήρξαν στο παρελθόν υποστηρικτές του Ιλχάμ Αλίγιεφ. Μετά από περισσότερα από 20 χρόνια στην εξουσία ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν φιλοδοξεί να εδραιώσει περαιτέρω την εξουσία του μέσω πρόωρων εκλογών. Η χρονική στιγμή θεωρείται ιδιαίτερα ευνοϊκή.

Προεκλογικά ο αυταρχικός πρόεδρος παρουσίασε τον εαυτό του στους Αζέρους ως επιτυχημένο στρατηλάτη. Μετά από δεκαετίες διένεξης στην αμφιλεγόμενη περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, τον αρμενικό θύλακα του Αζερμπαϊτζάν, το περασμένο φθινόπωρο ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν την κατέλαβε. Πριν από περίπου δύο μήνες ο πρόεδρος Αλίγιεφ, που είχε κληρονομήσει την εξουσία από τον πατέρα του Χαϊντάρ Αλίγιεφ, επικαλέστηκε την κατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ για να προκηρύξει πρόωρες προεδρικές εκλογές για τις 7 Φεβρουαρίου. Διαμήνυσε μάλιστα πως μετά την αποκατάσταση της εδαφικής ακεραιότητας του Αζερμπαϊτζάν χρειάζεται νωπή λαϊκή εντολή. 

«Νομίζω ότι υπάρχουν βαθύτερα αίτια για τις πρόωρες εκλογές», λέει στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa) ο Μαρσέλ Ρέτιγκ, επικεφαλής του γραφείου Νοτίου Καυκάσου του πολιτικού ιδρύματος Φρίντριχ Έμπερτ, που πρόσκειται στο γερμανικό σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (SPD). «Κανείς δεν εγγυάται ότι θα κρατήσει για πάντα η παντοδυναμία της οικογένειας Αλίγιεφ. Και όταν πάψει πια να υφίσταται το αφήγημα της Αρμενίας ως εχθρικής γειτονικής χώρας, υπάρχει κίνδυνος οι πολίτες να επικεντρωθούν σε άλλες προκλήσεις», εξηγεί ο γερμανός ειδικός. Στο Αζερμπαϊτζάν, η οικονομία του οποίου εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εξαγωγές πετρελαίου και φυσικού αερίου, υπάρχει μεγάλη κοινωνική ανισότητα, υψηλός πληθωρισμός και χαμηλή οικονομική ανάπτυξη.

Η ΕΕ προμηθεύεται φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν

Ο αζέρος πολιτικός επιστήμονας και πρώην πολιτικός της αντιπολίτευσης Αζέρ Γκασίμλι εκφράζει παρόμοιες απόψεις. Επισημαίνει ότι πολλοί Αζέροι, οι οποίοι παραδοσιακά βλέπουν την Τουρκία ως προστάτιδα δύναμη του Αζερμπαϊτζάν, δεν βλέπουν την ώρα να αποσυρθούν τα ρωσικά στρατεύματα, τα οποία μετά τον πόλεμο του Καραμπάχ το 2020 σταθμεύουν στη περιοχή, διασφαλίζοντας την τήρηση της εκεχειρίας. Σε περίπτωση όμως που οι Ρώσοι δεν αποχωρήσουν όπως έχει προγραμματιστεί το 2025, τότε ίσως οι Αζέροι στραφούν κατά του Αλίγιεφ, εκτιμά ο Αζέρ Γκασίμλι.

Ο πολιτικός επιστήμονας θεωρεί πιθανό ο Αλίγιεφ μετά την επικράτηση στις εκλογές να επιτεθεί στην Αρμενία για να δημιουργήσει έναν διάδρομο στον αζερικό θύλακα Ναχιτσεβάν. Πιστεύει επίσης ότι ένας τέτοιος πόλεμος θα έχει υψηλές απώλειες και θα στρέψει ενδεχομένως τον λαό της χώρας κατά του προέδρου.

Ο πρόεδρος Αλίγιεφ δέχεται κριτική και από διεθνείς παρατηρητές. Το Γραφείο Δημοκρατικών Θεσμών και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΑΣΕ (ODIHR), για παράδειγμα, επικρίνει τις συλλήψεις ανεξάρτητων δημοσιογράφων και ενός γνωστού στελέχους της αντιπολίτευσης κατά την προεκλογική περίοδο.

Επικρίσεις δέχονται και οι συμφωνίες της ΕΕ με το Αζερμπαϊτζάν για αγορά φυσικού αερίου. Ωστόσο οι εν λόγω συναλλαγές κρίνονται απαραίτητες από τις Βρυξέλλες, προκειμένου η ΕΕ να παραμείνει ενεργειακά ανεξάρτητη από τη Μόσχα. Το καλοκαίρι του 2020 η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ο πρόεδρος του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίγιεφ υπέγραψαν μνημόνιο συνεργασίας για την προμήθεια της ΕΕ με τουλάχιστον 20 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως, από το 2027.

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος