Βραζιλία: «Βάνδαλοι φασίστες» σε κυβερνητικά κτίρια

Ακόμη και για τα πολιτικά πάθη της Βραζιλίας ήταν πρωτάκουστο αυτό που συνέβη την Κυριακή στην πρωτεύουσα Μπραζίλια: Χιλιάδες οπαδοί του ακροδεξιού πρώην προέδρου Ζαίρ Μπολσονάρι εισέβαλαν σε κυβερνητικά κτίρια, μόλις μία εβδομάδα μετά την ορκομωσία του αριστερού προέδρου Λούλα ντα Σίλβα. Κατέλαβαν το Προεδρικό Μέγαρο, το Κογκρέσο και το Ανώτατο Δικαστήριο και ανέβηκαν στη στέγη δημοσίων κτιρίων, εκφράζοντας την αγανάκτησή τους για την «αριστερή στροφή» στις προεδρικές εκλογές του Οκτωβρίου.

Οι δυνάμεις ασφαλείας φάνηκε να αιφνιδιάζονται, αλλά γρήγορα επιστρατεύθηκαν ειδικές δυνάμεις και η έφιππη αστυνομία. Έκαναν εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και τουλάχιστον διακόσιοι διαδηλωτές συνελήφθησαν «επ΄αυτοφόρω», όπως ανέφερε ο υπουργός Δικαιοσύνης Φλάβιο Ντίνο. Ο πρόεδρος Λούλα, ο οποίος βρισκόταν στο Σάο Πάολο την ώρα των επεισοδίων, δήλωσε ότι «βάνδαλοι φασίστες» εισέβαλαν σε κυβερνητικά κτίρια και απέδωσε ευθύνες στην τοπική κυβέρνηση της Μπραζίλια, επισημαίνοντας ότι στην ιστορία της Βραζιλίας «δεν έχει ξαναγίνει τέτοια επίθεση εναντίον των θεσμών».

Αγανακτισμένος, ο υπουργός Ενημέρωσης και Επικοινωνίας Πάουλο Πιμέντα, περιγράφει στο πρακτορείο AP την εικόνα που αντίκρισε μπάινοντας στο γραφείο του το βράδυ της Κυριακής: «Όπως βλέπετε, έχουν καταστραφεί τα πάντα. Πρόκειται για εγκληματική ενέργεια, για εξέγερση. Κοιτάξτε σε τι κατάσταση βρίσκονται τα δωμάτια, ο εξοπλισμός, οι υπολογιστές. Oι βάνδαλοι προκάλεσαν χάος, κατέστρεψαν ακόμη και έργα τέχνης, κατέστρεψαν την πνευματική κληρονομιά της χώρας. Είναι εγκληματίες και πρέπει να αντιμετωπιστούν ως εγκληματίες».

Στα πρότυπα του Ντόναλντ Τραμπ

Όλα δείχνουν ότι οι οπαδοί του Μπολσονάρο εζήλωσαν τη δόξα των ...ομοϊδεατών τους στις ΗΠΑ, που είχαν εισβάλει στο Καπιτώλιο πριν από δύο χρόνια. Άλλωστε ο Ντόναλντ Τραμπ αποτελεί πρότυπο για τον Ζαΐρ Μπολσονάρο. Όπως και ο Τραμπ το 2020, έτσι και ο Μπολσονάρο δεν έχει αποδεχθεί την ήττα του στις προεδρικές εκλογές. Σήμερα οι οπαδοί του υποστηρίζουν ότι απλώς ...διαμαρτύρονται, κάτι που δεν αποδέχεται ο υπουργός Δικαιοσύνης Φλάβιο Ντίνο. «Θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε με έμφαση», λέει, «ότι αυτό που συνέβη δεν αποτελεί συνέχεια της εκλογικής διαδικασίας. Πρόκειται για τρομοκρατία, για πραξικοπηματική ενέργεια. Και είμαι βέβαιος ότι η πλειονότητα των Βραζιλιάνων, για να μην πω όλοι οι Βραζιλιάνοι, δεν αποδέχεται το φάντασμα της βίας στην πολιτική ζωή της χώρας».

Ομόφωνη ήταν η καταδίκη και εκτός συνόρων. Τη στήριξη των ΗΠΑ προς τους δημοκρατικούς θεσμούς στη Βραζιλία εκφράζει ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζέικ Σάλιβαν. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν κάνει λόγο για «επίθεση στη Δημοκρατία» και εκφράζει την υποστήριξή της προς τον Λούλα ντα Σίλβα. Ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς επισημαίνει, μέσω Twitter, ότι «οι βάναυσες επιθέσεις στους δημοκρατικούς θεσμούς συνιστούν μία επίθεση προς τη Δημοκρατία, που δεν μπορεί να γίνει ανεκτή», ενώ ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν τονίζει ότι «πρέπει να γίνει σεβαστή η θέληση του βραζιλιανικού λαού και των δημοκρατικών θεσμών». Στη γειτονική Αργεντινή ο πρόεδρος Αλμπέρτο Φερνάντεζ εκφράζει «άνευ όρων υποστήριξή του προς τον Λούλα, απέναντι σε αυτή την απόπειρα πραξικοπήματος». Στο ίδιο μήκος κύματος κινούνται οι δηλώσεις πολλών άλλων ηγετών της Λατινικής Αμερικής.

Στα δικαστήρια η μονομαχία Λούλα-Μπολσονάρο

Οι οπαδοί του Μπολσονάρο θεωρούν διεφθαρμένο τον Λούλα ντα Σίλβα, ο οποίος είχε διατελέσει πρόεδρος της Βραζιλίας και στην περίοδο 2003-2011. Το 2018, ενώ βρισκόταν στην εξουσία ο Μπολσονάρο, ο Λούλα είχε καταδικαστεί σε ποινή φυλάκισης για παθητική δωροδοκία και νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα. Ο πρώην πρόεδρος έκανε λόγο για «δίκη με πολιτικά κίνητρα», ενώ το 2019 το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας ακύρωσε την καταδικαστική απόφαση. Τώρα ίσως έρχεται η σειρά του Μπολσονάρο να λογοδοτήσει στη δικαιοσύνη. Μόνο που ο ίδιος έχει διαφύγει στο εξωτερικό από τις 30 Δεκεμβρίου και σήμερα κατοικεί στη Φλόριντα των ΗΠΑ. 

Ο Νταν Ρεστρέπο, συνεργάτης του Center for American Progress στην Ουάσιγκτον, δηλώνει στο AP για τον Μπολσονάρο: «Αν έμενε στη Βραζιλία, θα κινδύνευε να παραπεμφθεί στη δικαιοσύνη για μία σειρά ενεργειών του την εποχή που ήταν πρόεδρος. Είχε πάντα μία προτίμηση για τη Φλόριντα, την οποία επισκεπτόταν τακτικά από την εποχή που ήταν απλό μέλος του Κογκρέσου και προφανώς εκτιμά ότι προσφέρεται για μία ευχάριστη, αλλά και ασφαλή διαμονή, μακριά από την 'τσιμπίδα' του νόμου. Ο χρόνος θα δείξει, αν έχει εκτιμήσει σωστά την κατάσταση...»

Γιάννης Παπαδημητρίου (AP, DPA, ARD)