Γερμανία: Στα αζήτητα το Κόμμα της Αριστεράς;

Την εύνοια της τύχης είχε αναμφισβήτητα το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke) στις βουλευτικές εκλογές του 2021. Αν και δεν κατάφερε να υπερβεί το όριο του 5% που προβλέπεται για την είσοδο στην Ομοσπονδιακή Βουλή, επωφελήθηκε από μία ιδιομορφία της εκλογικής νομοθεσίας, η οποία επιβάλλει μία εξαίρεση από το όριο του 5%, σε περίπτωση που τουλάχιστον τρεις βουλευτές ενός πολιτικού κόμματος εκλεγούν με «άμεση εντολή» (Direktmandat) από τους ψηφοφόρους.

Όλα αυτά οφείλονται σε μία ακόμη ιδιαιτερότητα του εκλογικού συστήματος στη Γερμανία: Οι μισές έδρες κατανέμονται σε βουλευτές που κερδίζουν με «άμεση εντολή» των ψηφοφόρων στις 299 εκλογικές περιφέρειες, δηλαδή με σταυρό προτίμησης, ενώ οι άλλες μισές σε βουλευτές που εκλέγονται με λίστα.

Ωστόσο, μετά το 2021 η τύχη φαίνεται να έχει εγκαταλείψει την Linke. Στις ευρωεκλογές του 2024 κατέγραψε σημαντικές απώλειες, ενώ τα απογοητευτικά αποτελέσματα συνεχίστηκαν τους τελευταίους μήνες στις τοπικές εκλογές της Σαξονίας, της Θουριγγίας και του Βρανδεμβούργου. «Ήταν μία πικρή βραδιά» παραδέχθηκε ο συμπροεδρεύων του κόμματος Μάρτιν Σίρντεβαν μετά τις κάλπες του Βρανδεμβούργου, στις 22 Σεπτεμβρίου, όπου η Linke συγκέντρωσε μόλις το 3% των ψήφων και έμεινε εκτός Βουλής.

Πρώτη «αποτυχία» στην ανατολική Γερμανία

Για πρώτη φορά το άλλοτε κραταιό κόμμα της αντιπολίτευσης δεν κατάφερε να εισέλθει στην τοπική Βουλή ενός ανατολικογερμανικού κρατιδίου. Στην πρώην Ανατολική Γερμανία έχει τις ρίζες του το Κόμμα της Αριστεράς, καθώς η ιστορική του αφετηρία ήταν το Ενιαίο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Γερμανίας (SED), που μονοπωλούσε την εξουσία στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (ΛΔΓ) πριν από την κατάρρευση του Τείχους.

Μετά την Επανένωση το αριστερό κόμμα κατάφερε πολύ γρήγορα να εδραιωθεί ως πολιτική δύναμη ευρείας αποδοχής στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας, αρχικά με την ονομασία «Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού» (PDS). Στο παρελθόν είχε επιτύχει ποσοστά έως και 30% στις τοπικές εκλογές. Πώς εξηγείται όμως η ιστορική αποτυχία του Βρανδεμβούργου και η εντυπωσιακή υποχώρηση στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων; Στο ερώτημα αυτό επιχειρούν να δώσουν απάντηση τα μέλη του κόμματος στο συνέδριο της Linke που διεξάγεται αυτές τις μέρες, μέχρι και την Κυριακή, στην πόλη Χάλε του ανατολικογερμανικού κρατιδίου Σαξονία-Άνχαλτ. Ήδη το Σάββατο η Linke εξέλεξε νέα ηγεσία, καθώς αποχωρεί το μέχρι χθες ηγετικό δίδυμο του Μάρτιν Σίρντεβαν και της Ζανίν Βίσλερ.

«Δώσαμε περιθώρια στην AfD»

Ιδιαίτερα δυσάρεστη είναι η υποχώρηση του κόμματος για τον Γκρέγκορ Γκύζι, χαρισματική προσωπικότητα της γερμανικής Αριστεράς που είχε κρατήσει όρθιο το κόμμα σε δύσκολες ημέρες, ιδιαίτερα στην εποχή του PDS. Ο ίδιος δήλωσε πρόσφατα στην εφημερίδα Tagesspiegel του Βερολίνου ότι, στην προσπάθειά της να εδραιωθεί και στα δυτικά κρατίδια της Γερμανίας, η Linke είχε παραμελήσει τις ρίζες της. Αποτέλεσμα: «Δώσαμε περιθώρια στην AfD» εκτιμά ο Γκύζι. Διότι, ενώ παλαιότερα το Κόμμα της Αριστεράς ήταν πάνω απ' όλα η φωνή των οικονομικά αδύναμων, σήμερα τον ρόλο αυτό διεκδικεί, εν μέρει με επιτυχία, το ακροδεξιό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD).  

Οι ενδοπαραταξιακές έριδες για το μέλλον της Linke είχαν προκαλέσει τη διάλυση της κοινοβουλευτικής ομάδας τον Οκτώβριο του 2023. Έκτοτε, μία σημαντική μερίδα στελεχών ακολούθησε την πρώην επικεφαλής του κόμματος Σάρα Βάγκενκνεχτ, ιδρύοντας έναν νέο πολιτικό φορέα που φέρει το όνομά της: «Συμμαχία Σάρα Βάγκενκνεχτ» (BSW). Όσον αφορά την οικονομική και κοινωνική πολιτική το νέο κόμμα πρεσβεύει τις παραδοσιακές αριστερές προγραμματικές θέσεις, αλλά στο ζήτημα της μετανάστευσης φαίνεται να προσεγγίζει εκείνες της AfD.

Σήμερα ο Γκύζι υποστηρίζει ότι «η Βάγκενκνεχτ επιχείρησε να διαλύσει την Αριστερά» και ότι σε τρεις εκλογικές αναμετρήσεις που έγιναν το 2024 στην ανατολική Γερμανία «έχει επιτύχει διψήφια ποσοστά εις βάρος της Αριστεράς». Δεν παραλείπει ωστόσο να ασκήσει έντονη κριτική και στην Linke, προειδοποιώντας ότι «οδηγούμαστε στον ενταφιασμό του κόμματος», εάν δεν αλλάξει κάτι σημαντικό στο συνέδριο της Χάλε. «Ήδη στο προηγούμενο συνέδριό μας είχαμε βιώσει μία υπαρξιακή κρίση» επισημαίνει ο παλαίμαχος πολιτικός. «Και τί συνέβη τελικά; Επί μία ολόκληρη μέρα συζητούσαμε για το ζήτημα της σεξουαλικής ταυτότητας».

Μία νέα αρχή στην ηγεσία

Τώρα η Linke επιχειρεί μία «επανεκκίνηση» με νέο ηγετικό δίδυμο, που κατά κάποιον τρόπο συνδυάζει τη μακρά εμπειρία με τον νεανικό ενθουσιασμό. Πρόκειται για τον 63χρονο Γιαν βαν Άκεν, που είχε διατελέσει βουλευτής του κόμματος στην περίοδο 2009-2017 και την 35χρονη δημοσιογράφο Ίνες Σβέρντνερ, η οποία μόλις πέρσι εντάχθηκε στην Linke. «Έχουμε πιάσει πάτο, οπότε κατά τη γνώμη μου οι συνθήκες είναι ιδανικές, γιατί μόνο καλύτερα μπορεί να γίνουν τα πράγματα από δω και μπρος» δηλώνει η ίδια η  Σβέρντνερ στην εφημερίδα Weserkurier.

Δεν θα είναι βέβαια εύκολο. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του πολιτικού ιδρύματος Rosa Luxemburg, που πρόσκειται στο Κόμμα της Αριστεράς, από το 2009 έχει μειωθεί σημαντικά η απήχηση του κόμματος σε παραδοσιακές ομάδες ψηφοφόρων του, όπως οι βιομηχανικοί εργάτες και οι εργαζόμενοι στον κλάδο των υπηρεσιών. Η απόσχιση της «Συμμαχίας Σάρα Βάγκενκνεχτ» δυσκολεύει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Ωστόσο ο Γιαν βαν Άκεν δηλώνει αισιόδοξος. Ο ίδιος συγκρίνει την Linke με την ποδοσφαιρική ομάδα του Ζανκτ Πάουλι στην ιδιαίτερη πατρίδα του, το Αμβούργο, η οποία έχει φανατικούς οπαδούς σε όλη τη Γερμανία, αλλά θεωρείται «ομάδα ασανσέρ» που πηγαινοέρχεται μεταξύ πρώτης και δεύτερης κατηγορίας. «Φέτος η Ζανκτ Πάουλι ανέβηκε στην Μπουντεσλίγκα και αυτό όχι γιατί έχει τόσο φοβερούς παίκτες, αλλά επειδή όλοι έπαιξαν ομαδικό ποδόσφαιρο» λέει με νόημα ο νέος επικεφαλής της Linke.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου