Γιατί η Δύση δεν μπορεί να αποτρέψει νέα εισβολή στη Συρία

Οι πολιτικές συνθήκες αλλάζουν γρήγορα - και ριζικά: μόλις πριν από λίγες εβδομάδες πλήθαιναν οι ενδείξεις πολιτικής προσέγγισης μεταξύ Δαμασκού και Άγκυρας. Τον Αύγουστο, οι ειδικοί έκαναν εικασίες για επικείμενο ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών τροφοδότησε τις εικασίες για μια ριζική αλλαγή στην πολιτική της Τουρκίας σε μια συνάντηση με τον Σύρο ομόλογό του. Δήλωσε ότι ο χρόνος ήταν ώριμος για έναν συμβιβασμό μεταξύ της κυβέρνησης της Δαμασκού και της συριακής αντιπολίτευσης.

Η αίσθηση που δόθηκε ήταν ότι η ώρα της διπλωματίας είχε επιτέλους φτάσει στη Συρία. Λίγο νωρίτερα, σε διάσκεψη κορυφής για το ζήτημα της Συρίας στα πλαίσια της λεγόμενης Ομάδας της Αστάνα, οι πρόεδροι του Ιράν και της Ρωσίας προειδοποίησαν τον Ερντογάν να μην επέμβει στρατιωτικά στη Συρία. Ολα αυτά τον Αύγουστο. Στο μεταξύ, πολλά πράγματα έχουν αλλάξει. Εδώ και πολλά χρόνια, η Τουρκία έχει ως στρατηγικό στόχο την "εξουδετέρωση" των Κούρδων μαχητών στα σύνορά της. Η πρόσφατη τρομοκρατική επίθεση στην Κωνσταντινούπολη έδωσε στον Ερντογάν το πρόσχημα να προωθήσει αυτόν τον στόχο με στρατιωτικά μέσα για άλλη μια φορά. Τους τελευταίους μήνες. οι συντελεστές της τουρκικής πολιτικής έχουν αλλάξει.

Οι μεταβολές σχετίζονται με τον πόλεμο στην Ουκρανία και έχουν διευρύνει σημαντικά τα περιθώρια ελιγμών του Ερντογάν. Δεδομένης της στρατηγικής αναβάθμισης της χώρας του, ο Τούρκος πρόεδρος αισθάνεται σήμερα πιο ισχυρός απο ποτέ.  "Δεν υπάρχουν περιορισμοί σε αυτό το θέμα. Η επιχείρηση συνεχίζεται", δήλωσε ο Ερντογάν μετά τις τουρκικές αεροπορικές επιδρομές σε στόχους στη βόρεια Συρία και το βόρειο Ιράκ. Στη συνέχεια επανέλαβε δύο φορές την απειλή, γνωστή πλέον και στην Ελλάδα, ότι "μπορεί να έρθουμε ξαφνικά ένα βράδυ".

Ο απρόβλεπτος Ερντογάν 

Η απομάκρυνση των Κούρδων μαχητών, ιδίως του PKK και των συμμάχων του, από τις παραμεθόριες περιοχές αποτελεί κεντρικό στρατηγικό στόχο της Άγκυρας εδώ και πολλά χρόνια. Τελευταία, ο τουρκικός στρατός έχει εισβάλει στη βόρεια Συρία τρεις φορές. Σήμερα, η Άγκυρα ελέγχει ευρείες περιοχές στην Συρία και το βόρειο Ιράκ. Στη Συρία, οι στρατιωτικοί και οι πολιτικοί στόχοι συμβαδίζουν: στη συριακή πλευρά των συνόρων, οι προετοιμασίες για την επανεγκατάσταση μεγάλου αριθμού Σύρων προσφύγων από την Τουρκία έχουν προχωρήσει αρκετά. Στόχος της Άγκυρας αποτελεί η μόνιμη εκδίωξη των Κούρδων και η δημογραφική "αναδιαμόρφωση" της περιοχής. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις του παρελθόντος και του παρόντος υπηρετούν αυτόν τον στόχο. 

Μια νέα εισβολή θα επιβάρυνε περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις μεταξύ της Άγκυρας και της Ουάσιγκτον. Στην Συρία, ΗΠΑ και Τουρκία βρίσκονται σε αντίθετα στρατόπεδα. Οι δηλωμένοι εχθροί της Τουρκίας - οι πολιτοφυλακές YPG - είναι οι σύμμαχοι της Αμερικής. Στον μακρύ κατάλογο των τουρκοαμερικανικών διαφορών το ρήγμα στο θέμα της Συρίας είναι ιδιαίτερα σοβαρό.

Ως αποτέλεσμα της στρατηγικής  αναβάθμισης της Τουρκίας ο Ερντογάν έγινε ακόμη πιο δύσκολος, ακόμη και απρόβλεπτος εταίρος για τη Δύση και το ΝΑΤΟ. Δεν πρέπει να περιμένουμε ότι ο Τούρκος πρόεδρος θα λάβει υπόψη του τις προτροπές για μετριοπάθεια και αυτοσυγκράτηση που ακούγονται από όλες τις πλευρές. Από τη σκοπιά της Τουρκίας, δεν υπάρχει κανένας λόγος να το πράξει. Ούτε οι ΗΠΑ ούτε οι Ευρωπαίοι θα διακινδυνεύσουν ρήξη με την Άγκυρα. Θα περιοριστούν στις λεκτικές εκκλήσεις και στο τέλος θα δώσουν στον Ερντογάν το ελεύθερο.

Το διπλωματικό τίμημα που ενδέχεται να πληρώσει η Τουρκία μπορεί επομένως να το αντέξει. Για εσωτερικούς λόγους, τέλος, πολλά δείχνουν ότι ο Ερντογάν θα επιδιώξει την κλιμάκωση. Η εμπειρία δείχνει ότι ως αποτέλεσμα μιας στρατιωτικής εισβολής, οι ψήφοι του κυβερνώντος κόμματος αυξάνονται κατά τρία έως τέσσερα τοις εκατό - κάτι που μπορεί να κάνει τη διαφορά μεταξύ νίκης και ήττας στις επερχόμενες εκλογές. 

Ρόναλντ Μαινάρντους

*Ο Δρ Ρόναλντ Μαϊνάρντους είναι πολιτικός αναλυτής και σχολιαστής και Κύριος Ερευνητής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Στα μέσα της δεκαετίας του 90 διετέλεσε διευθυντής της Ελληνικής σύνταξης της Deutsche Welle.