Γονείς, παιδιά, κινητό: Επικίνδυνη «τριγωνική» σχέση

Στο λεωφορείο μια νεαρή μητέρα συγκεντρωμένη στο κινητό της δεν βλέπει ότι το μωρό της στο καρότσι αναζητεί μάταια το βλέμμα της. Σε μια παιδική χαρά ένα τρίχρονο κοριτσάκι στη κορυφή της τσουλήθρας ψάχνει με τη ματιά της την επιβεβαίωση των γονιών της, αλλά εκείνοι κοιτούν το κινητό του. Καθημερινές σκηνές, μέρος πια της ζωής μας.

Οι επιπτώσεις στην ανάπτυξη και τους συναισθηματικούς δεσμούς μεταξύ παιδιών και γονιών είναι σημαντικές, εκτιμούν ειδικοί. Στα αποκαλούμενα πειράματα Still Face (Αποσβολωμένο βλέμμα) οι ερευνητές ζητούν από μητέρες να αδιαφορούν σε βλέμματα των παιδιών τους. Η κατάσταση αυτή προκαλεί άγχος σε μωρά και μικρά παιδιά, μιας και προσπαθούν, κουνώντας χέρια και πόδια, να τραβήξουν και πάλι τη προσοχή της μητέρας τους.

Μωρά αποφεύγουν το βλέμμα της μητέρας

Παρόμοιες αντιδράσεις έχουν τα παιδιά όταν οι γονείς τους είναι προσηλωμένοι στα κινητά τους, λέει η Άγκνες φον Βιλ, η οποία στο τμήμα Εφαρμοσμένης Ψυχολογίας στο Πανεπιστημίου της Ζυρίχης συμμετείχε στη συγγραφή έκθεσης «Παρενοχλεί το κινητό το βλέμμα στο βρέφος;». Πρόσφατα ολοκλήρωσε από κοινού με ομάδα επιστημόνων έρευνα με τίτλο “Smart Start” με κύριο ερώτημα αν η συνεχής χρήση του κινητού έχει επιπτώσεις στην ανάπτυξη αλλά και το συναισθηματικό δέσιμο του παιδιού. Τα στοιχεία που προέκυψαν βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της αξιολόγησης και αναμένεται να δημοσιοποιηθούν τις επόμενες εβδομάδες. Παρόμοια έρευνα διεξάγεται αυτή την εποχή και στο αυστριακό ινστιτούτο Early Life Care του Σάλτσμπουργκ.

Η ψυχολόγος Ζαμπίνα Πάουεν από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης επικρίνει ότι, αν εξαιρέσουμε αυτές τις δύο έρευνες, δεν υπάρχει σχεδόν καμία επιστημονική ενασχόληση με τη θεματική αυτή. Η γερμανίδα ειδικός εκτιμά πάντως ότι «όταν υπάρχει συναισθηματικό δέσιμο, τα παιδιά αναζητούν συνεχώς την οπτική επαφή με τους γονείς τους. Όταν η μητέρα αγνοεί συστηματικά το βλέμμα, για παράδειγμα λόγω ψυχολογικών προβλημάτων, τότε ακόμα και ένα μωρό τεσσάρων μηνών αρχίζει να αποφεύγει τη ματιά της μητέρας. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι είναι δυσάρεστο όταν η μητέρα δεν ανταποδίδει το βλέμμα, οπότε προτιμούν να μην το αναζητούν καν».

Όταν οι γονείς «παρκάρουν» το παιδί σε μια οθόνη κινητού

Η έκθεση BLIKK του γερμανικού Ιδρύματος Παιδιών και Εφήβων για τη σχέση παιδιών και νέων με ψηφιακά μέσα επικοινωνίας δείχνει ότι όταν παιδιά και γονείς περνούν ώρες μπροστά στην οθόνη ενός κινητού, τότε υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις. Όταν πχ. η μητέρα είναι συγκεντρωμένη κυρίως στο κινητό ή το τάμπλετ τα παιδιά παρουσιάζουν προβλήματα με το φαγητό και τον ύπνο. Προφανώς για τον λόγο αυτόν η γερμανική Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Ενημέρωσης Ζητημάτων Υγείας (BzgA) προτείνει παιδιά μέχρι μια ηλικία τριών ετών να μην έχουν καμία επαφή με οθόνες ψηφιακών μέσων επικοινωνίας.

Με την παρότρυνση αυτή συμφωνεί απόλυτα ο παιδίατρος Τιλ Ρέκερντ, ο οποίος δηλώνει ότι συχνά δέχεται στο ιατρείο παιδιά με προβλήματα συγκέντρωσης και δυσκολία να απασχοληθούν: «Παιδιά όμως που μεγαλώνουν χωρίς τη μόνιμη παρουσία κινητών και τάμπλετ είναι σε θέση από το τίποτα να στήσουν ένα παιχνίδι», λέει ο γερμανός παιδίατρος.

Την ίδια στιγμή ο Τιλ Ρέκερντ απορρίπτει εκστρατείες ευαισθητοποίησης γονιών, οι οποίες, κατά την άποψή του, στιγματίζουν. Όπως πρόσφατα εκείνη του τοπικού υπουργείου της Βάδης-Βυρτεμβέργης με γιγαντοαφίσες που έθεταν το ερώτημα «Παίξατε σήμερα με το παιδί σας;». Ο παιδίατρος τονίζει ωστόσο ότι είναι άκρως προβληματικό όταν γονείς διασφαλίζουν την ησυχία μέσα στο σπίτι αφήνοντας το παιδί τους μπροστά σε μια οθόνη κινητού.

Η ειδικός Ζαμπίνα Πάουεν θεωρεί ότι το ζήτημα παιδιά και ψηφιακά μέσα επικοινωνίας υποτιμάται συστηματικά. Προτείνει γυναικολόγοι και μαίες να ευαισθητοποιούν και να ενημερώνουν τους μέλλοντες γονείς για τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της αλόγιστης χρήσης κινητών και τάμπλετ. Διαφορετικά, προειδοποιεί η ψυχολόγος, τα παιδιά θα αντιμετωπίσουν μερικά χρόνια αργότερα προβλήματα συγκέντρωσης, απουσία συμπόνιας και ελλειμματική προσοχή. «Δυστυχώς οι γονείς έρχονται στον παιδίατρο όταν είναι πια είναι αργά», καταλήγει η γερμανίδα ειδικός.

Άνικα φον Γκρέβε-Ντίρφελντ, dpa

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος