Διάλογος Ισραήλ-Λιβάνου για τα θαλάσσια σύνορα

Σε λιγότερο από μια ώρα όλα είχαν τελειώσει. Υπό τη διαμεσολάβηση των ΗΠΑ αντιπροσωπίες των δύο χωρών συναντήθηκαν χθες σε εγκαταστάσεις του ΟΗΕ στον νότιο Λίβανο και συμφώνησαν να ξανασυναντηθούν στις 28 Οκτωβρίου. Μέσα ενημέρωσης στον Λίβανο εξήραν το γεγονός ότι οι εκπρόσωποι της χώρας έκατσαν μεν στο ίδιο τραπέζι με την αντιπροσωπία του Ισραήλ, αλλά σημείωσαν ότι δεν αντάλλαξαν μεταξύ τους ούτε λέξη. Δεν αποκλείεται Λίβανος και Ισραήλ να απέφυγαν συνειδητά απευθείας συνομιλίες ως αντίδραση στην ανακοίνωση των λιβανέζικων σιιτικών οργανώσεων Χεζμπολάχ και Αμάλ, με την οποία απορρίπτουν τη σύνθεση της αντιπροσωπίας του Λιβάνου, επειδή συμμετέχουν σε αυτή στρατιωτικοί, αλλά όχι πολίτες. Οι οργανώσεις επικρίνουν εκτός αυτού ότι στους εκπροσώπους του Λιβάνου ανήκαν ένα μέλος του προεδρείου της δημόσιας επιχείρησης πετρελαίου καθώς και ένας ειδικός στο δίκαιο της θάλασσας.

Όλα αυτά δείχνουν πόσο πολύπλοκες είναι οι σχέσεις μεταξύ των δύο κρατών. Ας σημειωθεί ότι Ισραήλ και Λίβανος βρίσκονται τυπικά σε εμπόλεμη κατάσταση και ότι η συνάντηση στη Νακούρα του νοτίου Λιβάνου ήταν η πρώτη αυτού του είδους εδώ και 30 χρόνια. Τόσο το Ισραήλ όσο και ο Λίβανος έσπευσαν να διαλύσουν τις προσδοκίες ότι οι συνομιλίες ενδέχεται να συμβάλουν στην ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων. Όχι, ξεκαθάρισε ο ισραηλινός υπ. Ενέργειας Γιούβαλ Στάινιτς, οι διαπραγματεύσεις έχουν ως μοναδικό αντικείμενο τον ορισμό των θαλάσσιων συνόρων. Κατέστησε επίσης σαφές ότι ο διάλογος με τον Λίβανο δεν έχει ως πρότυπο τις διαπραγματεύσεις και τη μετέπειτα συμφωνία για την ομαλοποίηση των διακρατικών σχέσεων μεταξύ Ισραήλ, Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και Μπαχρέιν. Στο τραπέζι βρίσκονται μόνο ανοιχτά τεχνικά και οικονομικά ζητήματα, τα οποία στέκονται εδώ και δέκα χρόνια εμπόδιο στην εκμετάλλευση των φυσικών κοιτασμάτων στη θαλάσσια περιοχή, έσπευσε να διευκρινίσει ο υπ. Ενέργειας.

Υπάρχει κοινό συμφέρον

Σκεπτικοί παραμένουν και αρκετοί ειδικοί για το ενδεχόμενο οι νέες συνομιλίες να οδηγήσουν σε ομαλοποίηση των σχέσεων Λιβάνου και Ισραήλ. Ο Γαλλολιβανέζος πολιτικός επιστήμονας Κχάταρ Αμπού Ντιάμπ από το Πανεπιστήμιο του Νοτίου Παρισιού εκτιμά στη DW ότι ο διάλογος ξεκίνησε έπειτα από πίεση των ΗΠΑ, αλλά ότι η βελτίωση στις σχέσεις Ισραήλ, ΗΑΕ και Μπαχρέιν δεν ήταν η αιτία για τις διαπραγματεύσεις μεταξύ Βηρυττού και Ιερουσαλήμ. Παρόμοια άποψη έχει και ο ειδικός σε ζητήματα Εγγύς Ανατολής Μάρτιν Μπεκ από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Δανίας. Θεωρεί ότι όπως υπάρχουν ενστάσεις των οργανώσεων Χεζμπολάχ και Αμάλ για τον διάλογο, έτσι και από πλευράς Ισραήλ διατυπώνονται αντιρρήσεις, μιας και ως γνωστόν οι Ισραηλινοί χαρακτηρίζουν τη Χεζμπολάχ τρομοκρατική οργάνωση και κατά συνέπεια αποκλείουν κάθε επίσημη διαπραγμάτευση μαζί της. 

Γεγονός πάντως είναι ότι και οι δύο χώρες έχουν μεγάλα οικονομικά συμφέροντα στην θαλάσσια περιοχή της ανατολικής Μεσογείου λόγω των κοιτασμάτων φυσικού αερίου και πετρελαίου. Σύμφωνα με τον Γερμανό ειδικό Μάρτιν Μπεκ, το 2018 ο Λίβανος υπόγραψε συμφωνίες με διάφορες διεθνείς εταιρίες εξόρυξης και ελπίζει τώρα σε μια συμφωνία με τη γειτονική χώρα έτσι ώστε να ξεκινήσει το συντομότερο η αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου. Και το Ισραήλ έχει βρει ωστόσο επενδυτές για την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων πετρελαίου, οι οποίοι όμως τηρούν στάση αναμονής έως ότου ξεκαθαρίσει το τοπίο, προσθέτει ο Μάρτιν Μπεκ.

Προοπτική ομαλοποίησης σχέσεων

Παρά τις διαψεύσεις Ισραηλινών και Λιβανέζων ουδείς μπορεί να αποκλείσει ότι με αφετηρία το κοινό συμφέρον οι δύο γειτονικές χώρες ενδέχεται να πετύχουν πολύ περισσότερα από μια συμφωνία στο ανοιχτό ζήτημα των θαλάσσιων συνόρων. Μέσα ενημέρωσης σε Λίβανο και Ισραήλ μεταδίδουν επικαλούμενα εκπροσώπους των δύο χωρών ότι υπάρχει πρόθεση να ξεκινήσει διάλογος και για το ζήτημα των επίσης αμφισβητούμενων χερσαίων συνόρων. Οι διαπραγματεύσεις αυτές όμως, αν πραγματοποιηθούν, θα πρέπει να γίνουν ανεξάρτητα έτσι ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο ο διάλογος για τη διευθέτηση των θαλασσίων συνόρων.

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος