Διολισθαίνει η Ευρώπη στον δεξιό λαϊκισμό;

Χώρες όπως η Σουηδία ή η Φινλανδία θεωρούνταν κάποτε ιδιαίτερα φιλελεύθερες - εν τω μεταξύ, παρατηρείται στροφή προς τα δεξιά. Μήπως αυτή η μοίρα απειλεί τώρα τις Κάτω Χώρες μετά τη διάλυση της κυβέρνησης Ρούτε; Μετά τη διάλυση του πολυκομματικού συνασπισμού του πρωθυπουργού Μαρκ Ρούτε, η Ολλανδία απειλείται να ακολουθήσει τον δρόμο που έχουν χαράξει η Σουηδία, η Ιταλία, η Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου προελαύνουν τα δεξιά και λαϊκιστικά κόμματα. Στην ενίσχυση αυτού του φαινομένου διαδραματίζει σημαντικό ρόλο και η μεταναστευτική πολιτική, σε μία περίοδο που οι προσφυγικές ροές παρουσιάζουν έντονη αύξηση. Διολισθαίνει η Ευρώπη προς τα δεξιά;

Σημαντικές οι επόμενες εκλογές στην Ολλανδία

Η τελευταία κυβέρνηση ήταν η τέταρτη κατά σειρά υπό την ηγεσία της δεξιάς φιλελεύθερης παράταξης VVD με τον Μαρκ Ρούτε, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία εδώ και σχεδόν 13 χρόνια. Ο συνασπισμός, που αποτελούνταν από τέσσερα κόμματα διαφορετικών προσανατολισμών, απέτυχε τελικά να λάβει αποφάσεις σε φλέγοντα ζητήματα. Όλοι, πάντως, συμφώνησαν ότι η εισροή προσφύγων στη πυκνοκατοικημένη χώρα θα πρέπει να περιοριστεί - αλλά το VVD επέμεινε στον περιορισμό της οικογενειακής επανένωσης, κάτι στο οποίο δεν συμφώνησαν τα άλλα κόμματα. Τώρα, δεν είναι ακόμη σαφές αν οι νέες εκλογές θα προκαλέσουν μία μετατόπιση προς τα δεξιά.

Ο Ρούτε ευελπιστεί να ξανακερδίσει ψηφοφόρους από τη νέα δύναμη της δεξιάς, το δεξιό λαϊκιστικό Κίνημα Αγροτών-Πολιτών BBB. Στις επαρχιακές εκλογές του Μαρτίου, το BBB επικράτησε στην πρώτη του προσπάθεια και στις επόμενες εκλογές, προβλέπεται ότι θα έχει μεγάλη επιτυχία.

Η περίπτωση της Σουηδίας

Στις βουλευτικές εκλογές του 2022, οι δεξιοί λαϊκιστές Σουηδοί Δημοκράτες (SD) έγιναν για πρώτη φορά η δεύτερη ισχυρότερη δύναμη, αντικαθιστώντας τους Σοσιαλδημοκράτες, λαμβάνοντας περισσότερο από 20% των ψήφων. Το κόμμα έχει τις ρίζες του στη νεοναζιστική σκηνή της δεκαετίας του 1990 και πολλοί Σουηδοί επικρίνουν τις πολιτικές του. Παρ' όλα αυτά, ο ηγέτης του συντηρητικού κόμματος, Ουλφ Κρίστερσον, αποφάσισε να συνεργαστεί στενά με το SD στην πορεία του προς την πρωθυπουργία. Η δεξιά δεν συμμετέχει άμεσα στον συντηρητικό-φιλελεύθερο συνασπισμό του - αλλά η κυβέρνηση μειοψηφίας εξαρτάται από την υποστήριξή της.

Έτσι, η κυβερνητική πολιτική χρωματίζεται έντονα από τις προεκλογικές υποσχέσεις του SD, ιδίως στο μεταναστευτικό, την κλιματική, περιβαλλοντική και κοινωνική πολιτική. Επιπλέον, η Σουηδία έχει μεγάλο πρόβλημα με το οργανωμένο έγκλημα συμμοριών και στα εγκλήματα που διαπράττονται, ξανά και ξανά, εμπλέκονται νέοι μετανάστες.

Μετατόπιση προς τα δεξιά και στη Φινλανδία

Στο Ελσίνκι παρατηρείται επίσης μία μετατόπιση προς τα δεξιά: από τα τέλη Ιουνίου, ένας συνασπισμός τεσσάρων κομμάτων με επικεφαλής τον συντηρητικό πρωθυπουργό Πέτερι Όρπο βρίσκεται στην εξουσία. Το κόμμα του «Εθνική Συμμαχία» υπερίσχυσε στις εκλογές του Απριλίου, μπροστά από το δεξιό λαϊκιστικό κόμμα «Οι Φινλανδοί» και τους «Σοσιαλδημοκράτες» της προκατόχου του Σάνα Μάριν.

Σε αντίθεση με τη Σουηδία, οι δεξιοί στη Φινλανδία συμμετέχουν στην κυβέρνηση και, στην κεντροδεξιά συμμαχία του Όρπο, πολλά βασικά χαρτοφυλάκια, όπως της οικονομίας, των εσωτερικών υποθέσεων και της δικαιοσύνης, τα διαχειρίζονται οι «Φινλανδοί». Η αρχηγός του κόμματος των «Φινλανδών», Ριίκα Πούρα, έγινε υπουργός Οικονομικών και αναπληρωτής επικεφαλής της κυβέρνησης.

Ο δεξιός συνασπισμός της Τζόρτζια Μελόνι

Στην Ιταλία, η Τζόρτζια Μελόνι του ακροδεξιού κόμματος Fratelli d'Italia ανήλθε στην εξουσία μαζί με τους δεξιούς λαϊκιστές του Λέγκα και το δεξιό συντηρητικό Forza Italia. Η Μελόνι κατάφερε να ενώσει σχεδόν όλους τους δυσαρεστημένους – αμφισβητίες του κορωνοϊού, επικριτές της Ε.Ε., ξενοφοβικούς και λάτρεις της Ρωσίας. Ο δεξιός-κεντροδεξιός συνασπισμός κυβερνά την Ιταλία δίχως ιδιαίτερα σκάνδαλα. Σε διεθνές επίπεδο, η Ιταλία παρέμεινε ένας αξιόπιστος εταίρος υπό την ηγεσία της.

Όσον αφορά το μεταναστευτικό, η Μελόνι δεν μπόρεσε μέχρι στιγμής να εκπληρώσει τη μεγαλύτερη προεκλογική της υπόσχεσή - το αντίθετο μάλιστα: αντί να κρατήσει τους πολλούς μετανάστες από τη Βόρειο Αφρική μακριά από τις νότιες ιταλικές ακτές, οι μετανάστες έχουν διπλασιαστεί συγκριτικά με πέρυσι. Η Μελόνι εργάζεται πυρετωδώς επί συμφωνιών με την Ε.Ε. και με χώρες όπως η Τυνησία και η Λιβύη, προκειμένου να σταματήσει την προσέλευση ανθρώπων και η έκβαση αυτού του εγχειρήματος ενδέχεται να κρίνει και τη διάρκεια ζωής της κυβέρνησής της.

Άνοδος της Λεπέν στη Γαλλία

Στη Γαλλία, το δεξιό εθνικιστικό Rassemblement National της Μαρίν Λεπέν ανέβηκε σημαντικά στις βουλευτικές εκλογές πριν από περίπου ένα χρόνο και είναι τώρα η μεγαλύτερη αντιπολιτευόμενη παράταξη. Για το κεντρώο στρατόπεδο του προέδρου Μακρόν, το δεξιό κόμμα είναι πλέον ο πιο επίφοβος αντίπαλος, αφού ισχυροποιήθηκε από τις διαδηλώσεις για τις συντάξεις και είναι επίσης πιθανό να επωφεληθεί από τις πρόσφατες ταραχές στα προάστια. Όμως, δεδομένου ότι οι επόμενες εκλογές στη Γαλλία είναι το 2027, μένει να φανεί εάν όλα αυτά θα οδηγήσουν σε μετατόπιση προς τα δεξιά.

Το γεγονός ότι η πολιτική του φιλελεύθερου Μακρόν έχει ήδη μετατοπιστεί κάπως προς τα δεξιά οφείλεται και στο γεγονός ότι το κόμμα του γάλλου προέδρου έχασε την απόλυτη πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές. Οι δεξιοί εθνικιστές της Λεπέν και η Αριστερή Συμμαχία αποκλείονται ως εταίροι για κυβερνητική συνεργασία. Ο μόνος εναπομείνας εταίρος με βαρύτητα είναι οι συντηρητικοί Ρεπουμπλικάνοι, η δεξιά πτέρυγα των οποίων υιοθετεί ενίοτε ακραίες θέσεις στο μεταναστευτικό ζήτημα.

Ισχυροποιείται το AfD

Εδώ και μήνες, το δεξιό λαϊκιστικό AfD,το οποίο παρακολουθείται από την Υπηρεσία Προστασίας του Συντάγματος ως ύποπτη περίπτωση ακροδεξιού εξτρεμισμού, βρίσκεται σε δημοσκοπικό υψηλό. Σε εθνικό επίπεδο, φτάνει περίπου στο 20% - και συνεπώς προσπερνά το κόμμα του καγκελαρίου, το SPD.

Το AfD πανηγυρίζει διάφορες τοπικές επιτυχίες. Στο Ζόνεμπεργκ της Θουριγγίας, ένας πολιτικός του AfD εξελέγη για πρώτη φορά περιφερειάρχης, ενώ στο Ράγκουν-Γιέσνιτς στη Σαξονία-Άνχαλτ, ένα μέλος του AfD εξελέγη δήμαρχος. Η ανησυχία πολλών εντείνεται εν όψει των τριών εκλογικών αναμετρήσεων στα κρατίδια της Σαξονίας, της Θουριγγίας και του Βρανδεμβούργου. Γιατί σε όλα, το AfD φαίνεται δημοσκοπικά ως η ισχυρότερη δύναμη.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς