Ευθύνεται η Ελληνική Ακτοφυλακή για το ναυάγιο;

Σχεδόν ένας μήνας έχει περάσει από το πολύνεκρο ναυάγιο στις ακτές της Πύλου. Πολλοί συγγενείς των θυμάτων, αλλά και των αγνοουμένων, περιμένουν ακόμη να τους δοθεί μία εξήγηση για το τραγικό περιστατικό. Ο 32χρονος Αλί Σαν από το Πακιστάν λέει ότι ο ανηψιός του ήταν στο μοιραίο αλιευτικό σκάφος. Κατάφερε άραγε να επιβιώσει; Έχει ήδη dώσει δείγμα DNA στις ελληνικές αρχές, λέει ο Αλί Σαν, αλλά «το μόνο που μου λένε είναι να περιμένω. Τίποτε άλλο. Στην Ευρώπη όλοι μιλάνε για ανθρωπιά. Εμείς δεν είμαστε άνθρωποι;»

Στις 14 Ιουνίου το μοιραίο αλιευτικό σκάφος βυθίστηκε, υπό άγνωστες μέχρι στιγμής συνθήκες, στα ανοιχτά της Πύλου. Ήταν υπεροφορτωμένο, με 700 επιβάτες. Οι περισσότεροι βρήκαν τραγικό θάνατο, μόνο 104 έχουν διασωθεί σύμφωνα με την επίσημη καταγραφή. Ο Αλί Σαν είναι βέβαιος ότι θα μπορούσαν να έχουν σωθεί πολλοί περισσότεροι.

Ερωτήματα για τη στάση του Λιμενικού Σώματος

Στο πλαίσιο έρευνας, την οποία συνυπογράφουν η βρετανική εφημερίδα Guardian, το γερμανικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο NDR και η ελληνική πλατφόρμα ερευνητικής δημοσιογραφίας Solomon, μία διεθνής δημοσιογραφική ομάδα συνομίλησε με 26 από τους επιζώντες. Παράλληλα απέκτησε πρόσβαση σε δικαστικά έγγραφα, διασταύρωσε στοιχεία από δορυφόρους με καταχωρήσεις στο ημερολόγιο γέφυρας του πλοίου διάσωσης και αξιολόγησε οπτικό υλικό που προέρχεται από εμπορικά πλοία. Με αυτά τα δεδομένα το πρακτορείο ερευνών Forensis του Βερολίνου προχώρησε σε μία ψηφιακή αναπαράσταση των τελευταίων ωρών πριν από το δυστύχημα, η οποία εγείρει σοβαρές αμφιβολίες για την επίσημη εκδοχή του Λιμενικού Σώματος.

Ακόμη πιο επιβαρυντικές είναι οι μαρτυρίες επιζώντων για το πώς βούλιαξε το σκάφος τους. Υποστηρίζουν ότι το μοιραίο αλιευτικό «Αντριάνα» έγειρε αφότου η Ελληνική Ακτοφυλακή επιχείρησε να ρυμουλκήσει με σχοινί το ακυβέρνητο σκάφος. Δύο από τους επιζώντες, με τους οποίους μπόρεσαν να μιλήσουν οι δημοσιογράφοι, περιέγραψαν με ποιον τρόπο η Ελληνική Ακτοφυλακή προσέδεσε το πλοίο με ένα καραβόσχοινο. Άλλοι επιζώντες, που βρίσκονταν στο αμπάρι του πλοίου, έκαναν λόγο για ένα ισχυρό τράβηγμα, κάτι που ίσως θα εξηγούσε την απόπειρα ρυμούλκησης. Πάντως η Ελληνική Ακτοφυλακή απορρίπτει τις αιτιάσεις και δηλώνει ότι προσέφερε βοήθεια στο υπερπλήρες σκάφος, ρίχνοντας ένα καραβόσχοινο, αλλά δεν το ρυμούλκησε και δεν ήταν εκείνη που προκάλεσε το ναυάγιο.   

Παραμένει άδηλο γιατί η Ελληνική Ακτοφυλακή αγνόησε τρεις φορές την προσφορά βοήθειας από την πλευρά του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής  (Frontex) και επίσης γιατί δεν υπάρχουν πλάνα από την επιχείρηση διάσωσης. Το σκάφος του Λιμενικού Σώματος έχει χρηματοδοτηθεί κατά 90% από ευρωπαϊκά κονδύλια και είναι εξοπλισμένο με κάμερες, ο χειρισμός των οποίων, σύμφωνα με την έρευνα της δημοσιογραφικής ομάδας, δεν είναι ιδιαίτερα περίπλοκος. Η Ελληνική Ακτοφυλακή υποστηρίζει ότι θέλησε να επικεντρωθεί στη διάσωση και όχι στην κινηματογράφηση. Σε σχετικό ερώτημα της DW η Frontex ανέφερε ότι δεν σχολιάζει μία έρευνα που βρίσκεται σε εξέλιξη και ότι η υπόθεση εξετάζεται από τον Εντεταλμένο Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Frontex. 

«Διαφάνεια» ζητεί η Κομισιόν

Στην Ελλάδα βρίσκεται σε εξέλιξη έρευνα της Εισαγγελίας. Ο νέος υπουργός Μετανάστευσης Δημήτρης Καιρίδης απέρριψε τις αιτιάσεις, λέγοντας ότι το Λιμενικό Σώμα ήταν εκείνο που έχει διασώσει ανθρώπους, δεν ήταν ούτε οι ΜΚΟ, ούτε οι ξένοι αναποκριτές, ούτε οι ευρωβουλευτές. «Είμαστε ανθρωπιστές, αλλά δεν είμαστε αφελείς», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Εδώ και χρόνια, πολλά μέσα ενημέρωσης καθώς και διεθνείς ανθρωπιστικές οργανώσεις κάνουν λόγο για παράνομες επαναπροωθήσεις μεταναστών από τις ελληνικές αρχές. Πολλοί ζητούν έναν ανεξάρτητο μηχανισμό επιτήρησης στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ, θεωρώντας ότι οι αρμόδιες ελληνικές αρχές δεν διαθέτουν την ενδεδειγμένο βαθμό ανεξαρτησίας.

Η Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ Ίλβα Γιόχανσον γνωρίζει καλά όλα αυτά τα προβλήματα. Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει προχωρήσει ούτε σε επίσημη «διαδικασία επί παραβάσει της Συνθήκης», ούτε σε δημόσιες επικρίσεις εναντίον της Αθήνας. Και μετά το ναυάγιο της Πύλου το γραφείο της παραπέμπει στην αρμοδιότητα της ελληνικής κυβέρνησης για τη διερεύνηση της υπόθεσης. Απαντώντας σε σχετικό ερώτημα της DW προσθέτει δε ότι η ίδια η Επίτροπος έχει ζητήσει από τους αρμόδιους υπουργούς στην Αθήνα «απόλυτη σαφήνεια» και «διεξαγωγή έρευνας με διαφάνεια», ώστε «να αναζητηθούν τυχόν ποινικές ευθύνες».

Περισσότερες ευθύνες για τα κράτη-μέλη

Ο Γερμανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Έρικ Μάρκβαρντ υποστηρίζει ότι όλα αυτά «είναι λόγια του αέρα». Ο ίδιος ζητεί μία πιο ουσιαστική παρέμβαση της Κομισιόν και των κρατών-μελών και τονίζει ότι δεν υπήρξε ουσιαστική αντίδραση στο τραγικό ναυάγιο, αν εξαιρέσουμε τις εκδηλώσεις πένθους και οδύνης. «Πώς μπορεί να λειτουργήσει η Δημοκρατία, όταν είναι προφανές ότι τα κράτη-μέλη ψεύδονται, αλλά ουδείς αντιδρά, μετά από ένα τέτοιο περιστατικό;» διερωτάται ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων, μιλώντας στην DW.

Για τον Έρικ Μάρκβαρντ το ζήτημα δεν είναι μόνο να διασφαλιστούν τα δικαιώματα των αιτούντων άσυλο, αλλά και να προστατευθεί το κράτος δικαίου στην ΕΕ. «Μία χώρα, στην οποία κάποιες ομάδες ανθρώπων δεν έχουν δικαιώματα, μπορεί να εξελιχθεί μία χώρα στην οποία τελικά κανείς δεν θα έχει δικαιώματα», υπογραμμίζει ο ευρωβουλευτής των Πρασίνων.

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου