Η βύθιση των Αλλιανών

Όταν η Τουρκία διεκδικεί από τρίτους θησαυρούς αρχαίων πολιτισμών που άνθησαν κάποτε στο έδαφός της είναι ανένδοτη. Και πετυχαίνει τον αγαθό πολιτιστικό σκοπό της. Πριν από λίγο καιρό το Μουσείο της Περγάμου στο Βερολίνο επέστρεψε στην Άγκυρα μια από τις δύο αρχαίες Σφίγγες που κοσμούσαν τη νότια πύλη της Χατούσας, της πρωτεύουσας των Χετταίων. Είχε μεταφερθεί στο Βερολίνο στις αρχές του 20ού αιώνα για συντήρηση, αλλά η γερμανική πλευρά φαίνεται πως είχε ξεχάσει να την επιστρέψει. Πριν από λίγες μέρες το Μουσείο Τέχνης του Ντάλας στο Τέξας επέστρεψε στην Άγκυρα ένα υπέροχο μωσαϊκό του 2ου αιώνα μ.Χ. που παριστάνει ένα μαυρομάτη Ορφέα να κιθαρωδεί ενώπιον ομηγύρεως έκθαμβων ζώων και πτηνών. Το μωσαϊκό είχε εξαφανισθεί κατά την ανασκαφή μιας ρωμαϊκής έπαυλης στην αρχαία Έδεσσα, τη σημερινή Σανλιούρφα της ΝΑ Τουρκίας, και είχε αγοραστεί από το αμερικανικό μουσείο έναντι 85.000 δολαρίων από τον οίκο Christie’s. Έτσι επιστρέφουν, με υπομονή και επιμονή, οι καλλιτεχνικοί θησαυροί στα εδάφη όπου κάποτε δημιουργήθηκαν. Αλλά επειδή τα εδάφη δεν διαθέτουν συνείδηση ιδιοκτησίας, αλλά μάλλον ανεμελιά και γαλαντομία σε όσους τα πατούν και τα καταπατούν, είναι μάλλον τα κράτη που πεισμώνουν και οργίζονται, σφετερίζονται και διεκδικούν.

Η εξαφάνιση μιας λουτρόπολης

Το ενδιαφέρον είναι ότι η Τουρκία δεν είναι εξίσου ανένδοτη, όταν πρόκειται για μνημεία που κείνται στο έδαφός της και δεν κινδυνεύουν καν να αρπαγούν και να μεταφερθούν σε ξένες επικράτειες. Η Süddeutsche Zeitung του Μονάχου θυμήθηκε αυτές τις μέρες την περίπτωση των Αλλιανών, μιας ελληνιστικής και στη συνέχεια ρωμαϊκής και βυζαντινής λουτρόπολης έξω από την Πέργαμο: «Το μωσαϊκό του Ορφέα έχει μέγεθος μόλις 163 επί 152 εκατοστά. Εξίσου υπέροχο όμως είναι και ένα μωσαϊκό της ίδιας εποχής. Αυτό το δεύτερο έχει το μέγεθος μιας αίθουσας χορού, σχεδόν 400 τ.μ. Αλλά δυστυχώς αυτό δεν μπορεί να το θαυμάσει πια κανείς. Βρίσκεται ποντισμένο 18 μέτρα κάτω από την επιφάνεια του νερού, θύμα ενός φράγματος που κατασκεύασε το τουρκικό δημόσιο στην περιοχή των Αλλιανών, της αρχαίας λουτρόπολης, όπου οι πλούσιοι ανά τους αιώνες πήγαιναν για εκδρομή και θερμά λουτρά».

Αντιστάσεις και εξουσία

Να υπενθυμίσουμε ότι την τελευταία δεκαετία η μοίρα των Αλλιανών είχε απασχολήσει την τουρκική και τη διεθνή κοινή γνώμη ενόψει της κατασκευής του φράγματος. Η αρχαιολογική υπηρεσία της Περγάμου είχε αντιταχθεί στο έργο, ο υπεύθυνος των ανασκαφών στους Αλλιανούς Αχμέτ Γιαράς είχε αντιταχθεί, ο αγροτικός πληθυσμός των περιχώρων είχε αντιταχθεί, αλλά η Υπηρεσία Ύδρευσης είχε οργισθεί και είχε πεισμώσει. Το φράγμα κατασκευάστηκε, τέθηκε σε λειτουργία, τα αρδευτικά έργα που θα το συνόδευαν δεν έγιναν. Οι Αλλιανοί βυθίστηκαν στο νερό και στο μεταξύ καλύφθηκαν από τη λάσπη. Κατά τα άλλα η γειτονική Πέργαμος κάνει ολόκληρη εκστρατεία για να περιληφθεί στον πολυπόθητο κατάλογο της UNESCO με τα διατηρητέα μνημεία της παγκόσμιας κληρονομιάς.

Σπύρος Μοσκόβου

Yπεύθ. σύνταξης: Δήμητρα Κυρανούδη