Η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Κομισιόν

Η Ούρσουλα Γκέρντρουντ φον ντερ Λάιεν γεννήθηκε το 1958 στις Βρυξέλλες όπου και έζησε τα 13 πρώτα χρόνια της ζωής της. Ο πατέρας της και μετέπειτα πρωθυπουργός του κρατιδίου της Κάτω Σαξονίας Ερνστ Άλμπρεχτ εργαζόταν στην τότε ΕΟΚ. Έτσι και σε αντίθεση με πολλούς συναδέλφους της στο Βερολίνο η φον ντερ Λάιεν μιλάει άπταιστα αγγλικά και γαλλικά και γνωρίζει εξ απαλών ονύχων τα διεθνή πολιτικά σαλόνια. Σπούδασε ιατρική και εργάστηκε μάλιστα αρκετά χρόνια και ως γιατρός σε κλινικές και ερευνητικά κέντρα. Το 2015 αντιμετώπισε κατηγορίες λογοκλοπής για τη διδακτορική της διατριβή ωστόσο το Πανεπιστήμιο έκρινε ότι δεν υπήρξαν τόσο σοβαρά παραπτώματα για να της αφαιρεθεί ο τίτλος. Είναι μητέρα επτά παιδιών.

Στον πολιτικό στίβο κατέβηκε σε ηλικία 42 ετών, καταρχήν στην τοπική αυτοδιοίκηση. Αργότερα διατέλεσε βουλευτής και υπουργός Κοινωνικών Υποθέσεων στο κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας από το 2003 μέχρι το 2005, οπότε η Άγκελα Μέρκελ και αναλαμβάνοντας την πρώτη της θητεία στην καγκελαρία αποφάσισε να της εμπιστευτεί το χαρτοφυλάκιο του υπουργείου Οικογενειακών Υποθέσεων. Με τις αξιώσεις της περί δεσμευτικής ποσόστωσης για γυναίκες αλλά και την εισαγωγή επιδόματος γονέων προκάλεσε συχνά τις αντιδράσεις συντηρητικών ψηφοφόρων αλλά και συναδέλφων της.

Στη δεύτερη κυβέρνηση Μέρκελ, το 2009, ανέλαβε το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων ενώ στην τρίτη, το 2013, έγινε η πρώτη γυναίκα στην οποία ανατέθηκε το υπουργείο Άμυνας το οποίο είναι μέχρι και σήμερα υπό την ευθύνη της. Αυτό είναι αξιοσημείωτο δεδομένου ότι κανείς από τους 17 προκατόχους της δεν έμεινε στο υπουργείο πάνω από έξι χρόνια. Μέχρι και την ανάληψη του Αμύνης η σταδιοδρομία της φιλόδοξης πολιτικού κυλούσε χωρίς ιδιαίτερα απρόοπτα.

Με πειθαρχία και στοχοπροσήλωση

Ως υπουργός Άμυνας κλήθηκε να βάλει σε τάξη τα πολλά κακώς κείμενα του γερμανικού στρατού, όπως τον πεπαλαιωμένο και συχνά άχρηστο εξοπλισμό αλλά και την έλλειψη ειδικών. Προχωρώντας σε έναν απολογισμό της πρώτης της θητείας η ίδια δήλωνε το 2017: «Αναλάβαμε σε μια φάση όταν τα προηγούμενα 25 χρόνια υπήρξε μια συνεχής συρρίκνωση του στρατού. Τα τελευταία αυτά χρόνια καταφέραμε δυο, κυρίως, πράγματα: πρώτον, η κατάσταση ασφαλείας έχει αλλάξει σημαντικά με αποτέλεσμα η Bundeswehr να έχει περισσότερες αποστολές, από τη Συρία και το Ιράκ μέχρι την αποστολή στη Μεσόγειο και τη βοήθεια στους πρόσφυγες. Επιπλέον φρόντισα για τον εξοπλισμό, το προσωπικό και τα τον προϋπολογισμό του στρατού». Τα τελευταία χρόνια πέτυχε μια αξιοσημείωτη αύξηση των αμυντικών δαπανών.

Η εικόνα αυτή του «πειθαρχημένου ανθρώπου των πράξεων» που καλλιέργησε εν μέρει με επιτυχία δέχθηκε όμως και πολλαπλά πλήγματα. Αυτό αφορά τόσο τις επιλογές προσώπων στο υπουργείο της όσο και πιθανή εμπλοκή της σε σκάνδαλα. Τα τελευταία χρόνια καταγράφηκαν πολλές καθυστερήσεις σε σημαντικά εξοπλιστικά προγράμματα ενώ κατά τη διάρκεια της θητείας της αποκαλύφθηκαν στο γερμανικό στρατό ακροδεξιά φαινόμενα. Η υπουργός έφτασε στο σημείο να τηρήσει σαφείς αποστάσεις από το στράτευμα, γεγονός που προκάλεσε αντιδράσεις. Το πιο μελανό, ενδεχομένως, κεφάλαιο της πρόσφατης θητείας της όμως αφορά μια υφυπουργό την οποία έφερε στο υπουργείο η φον ντερ Λάιεν και η οποία προσλάμβανε συμβούλους στο υπουργείο Άμυνας κατά το δοκούν και χωρίς διαγωνισμούς. Το θέμα απασχολεί εξεταστική επιτροπή της Bundestag στην οποία και η ίδια η υπουργός θα κληθεί πιθανότατα να καταθέσει το Δεκέμβριο.

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανήκει στον στενό κύκλο της Άγκελα Μέρκελ και θεωρείται πρόσωπο εμπιστοσύνης της καγκελαρίου. Για μεγάλο διάστημα θεωρείτο το φαβορί για τη διαδοχή της στην προεδρία της CDU και -ψηφοφόρων θέλοντος- και στην καγκελαρία. Το 2010 και μετά την αιφνίδια παραίτηση του τότε Προέδρου της Δημοκρατίας Κρίστιαν Βουλφ το όνομά της φιγουράριζε ακόμη και σε αυτή τη λίστα των πιθανών διαδόχων. Ένας από τους λόγους που όλα αυτά δεν καρποφόρησαν είναι και το γεγονός ότι η φον ντερ Λάιεν δεν ήταν ποτέ ιδιαίτερα δημοφιλής στη Γερμανία ενώ ουδέποτε είχε ρεύμα και εκτόπισμα στο κομματικό στερέωμα.

Κώστας Συμεωνίδης