Ιστορική συμφωνία Ισραήλ-Λιβάνου για ΑΟΖ

Eπιτέλους, μία αισιόδοξη εξέλιξη στην πολύπαθη Μέση Ανατολή: μετά από δεκαετίες αντιπαραθέσεων το Ισραήλ και ο Λίβανος κατέληξαν σε συμφωνία για να οριοθετήσουν τα θαλάσσια συνορά τους. Η κατ' αρχήν συμφωνία ανακοινώθηκε την Τρίτη από τους επικεφαλής των δύο αντιπροσωπειών, με την υποσημείωση ότι θα επέδιδαν το τελικό κείμενο για έγκριση στον πρόεδρο του Λιβάνου, Μισέλ Αούν. Την Τετάρτη αναμενόταν η έγκριση από το υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ. Ο επικεφαλής της διαπραγματευτικής αντιπροσωπείας του Λιβάνου και αντιπρόεδρος του Κοινοβουλίου, Ελίας Μπου Σαάμπ, επισημαίνει ότι πρόκειται για μία «συμφωνία που ικανοποιεί και τις δύο πλευρές». Οι διαπραγματεύσεις είχαν ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2020, μετά από αμερικανική διαμεσολάβηση.

Πρόκειται για ανέλπιστη επιτυχία, αν αναλογιστούμε ότι Ισραήλ και Λίβανος παραμένουν σε εμπόλεμη κατάσταση από το 1948 και δεν διατηρούν διπλωματικές σχέσεις. Ακόμη και τώρα οι δύο χώρες τονίζουν ότι η συγκεκριμένη συμφωνία δεν σηματοδοτεί «ομαλοποίηση των διμερών σχέσεων», αλλά αφορά μόνο την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων. Γι αυτό, όπως αποκαλύπτουν οι New York Times, η τελική μορφή της συμφωνίας θα είναι «τριμερής», με το Ισραήλ και τον Λίβανο να μην ανταλάσσουν υπογραφές μεταξύ τους, αλλά να υπογράφουν ταυτοχρόνως διμερείς συνθήκες με τις ΗΠΑ, που αναδεικνύονται σε ντε φάκτο θεματοφύλακα της συμφωνίας.  Όλα αυτά υπό την αδήριτη ανάγκη ανεύρεσης νέων ενεργειακών πόρων. Διότι η συμφωνία ανοίγει τον δρόμο για να αξιοποηθούν υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων στην περιοχή. Προφανώς δημιουργεί προηγούμενο για αντίστοιχες διευθετήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Μήπως και στη γειτονιά μας, προσεχώς;

«Πολύ σημαντικά κοιτάσματα»

Προς το παρόν, την «ιστορική συμφωνία» εκθειάζουν άπαντες, από τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Γιαίρ Λαπίντ και τον εκπρόσωπο του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών, μέχρι τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Άντονι Μπλίνκεν. «Μετά από μήνες διαμεσολάβησης των ΗΠΑ οι κυβερνήσεις του Ισραήλ και του Λιβάνου κατέληξαν σε συμφωνία για να χαράξουν μόνιμα θαλάσσια σύνορα» επισημαίνει ο Μπλίνκεν μιλώντας σε δημοσιογράφους στην Ουάσιγκτον, μετά από συνάντησή του με την υπουργό Εξωτερικών της Νορβηγίας Ανίκεν Χούιτφελντ. «Αυτό διανοίγει νέες προοπτικές για την ειρηνική αξιοποίηση πολύ σημαντικών κοιτασμάτων, που θα αναζωογονήσουν την αγορά, όχι μόνο στις δύο χώρες, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο».

Κεντρικός άξονας της συμφωνίας είναι η οριοθέτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων σε μία θαλάσσια περιοχή με επιφάνεια 860 τετραγωνικών χιλιομέτρων, την οποία και οι δύο πλευρές διεκδικούσαν ως κομμάτι της δικής τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ). Σε αυτή την περιοχή, βορειοανατολικά της Χάιφα, είχε εντοπιστεί το κοίτασμα «Καρίς», με τους Ισραηλινούς να προετοιμάζουν γεωτρήσεις και την φιλοϊρανική, σιϊτική οργάνωση του Λιβάνου «Χεζμπόλα» να απειλεί με επιθέσεις, σε περίπτωση που εμφανιστούν Ισραηλινοί στην «ΑΟΖ του Λιβάνου».  

Λεπτομέρειες της συμφωνίας δεν έχουν γίνει γνωστές, αλλά εικάζεται ότι η μία χώρα υπόσχεται να επιτρέψει την πρόσβαση της άλλης είτε απευθείας στα διαφιλονικούμενα κοιτάσματα, είτε στα έσοδα που θα αποφέρει η εκμετάλλευσή τους. «Είναι καλή η συμφωνία για την ασφάλεια και την ευημερία του Ισραήλ, αλλά και για την ασφάλεια και την ευημερία του Λιβάνου», λέει ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Άντονι Μπλίνκεν. «Η ευρύτερη περιοχή, αλλά και ο κόσμος ολόκληρος θα επωφεληθούν, καθώς διοχετεύονται στις αγορές σημαντικοί ενεργειακοί πόροι». Σημαντικά οφέλη αναμένονται όμως και για τον Λίβανο, που διέρχεται πρωτοφανή οικονομική κρίση. Ο πληθωρισμός και η ανεργία καλπάζουν, ενώ καταρρέει το ενεργειακό δίκτυο και πολλά νοικοκυριά έχουν ηλεκτρικό ρεύμα για μόλις μία ή δύο ώρες την ημέρα. 

Επιφυλάξεις από Νετανιάχου, Νασράλλα

Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Γιαίρ Λαπίντ δηλώνει ότι «αυτή η ιστορική συμφωνία ενισχύει την ασφάλεια του Ισραήλ και επιπλέον διοχετεύει δισεκατομμύρια στην ισραηλινή οικονομία». Όμως τα προεκλογικά πάθη δεν επιτρέπουν σε όλους μία τόσο νηφάλια αποτίμηση. Το Ισραήλ οδεύει στις κάλπες την 1η Νοεμβρίου, με τον πρώην πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου να διεκδικεί την επιστροφή του στην πολιτική σκηνή.  Ο Νετανιάχου καταγγέλει τον απερχόμενο πρωθυπουργό Λαπίντ ότι παρέδωσε γη και ύδωρ στην οργάνωση «Χεζμπόλα» και προειδοποιεί ότι, αν εκλεγεί, θα ακυρώσει τη συμφωνία.

Αλλά και ο ηγέτης της «Χεζμπόλα», σείχης Νασράλλα, ενώ προ ημερών δεσμευόταν ότι θα σεβαστεί τις όποιες αποφάσεις  λάβει η κυβέρνηση στη Βυρηττό για τη διευθέτηση των θαλασσίων συνόρων, φάνηκε ιδιαίτερα επιφυλακτικός στην πρώτη του δημόσια τοποθέτηση μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας. «Θα περιμένουμε τις επίσημες θέσεις κυρίως την επίσημη υπογραφή από τις αντιπροσωπείες για τα όσα έχουν συμφωνηθεί και μόνο τότε θα μπορούμε να αποφανθούμε για τη συμφωνία», αναφέρει χαρακτηριστικά ο επικεφαλής της σιϊτικής οργάνωσης.

Γιάννης Παπαδημητρίου (DPA, AP, NYT)