Κάιρο προς Βρετανούς: Επιστρέψτε τη Στήλη της Ροζέττας
7 Οκτωβρίου 2022
Η επιστροφή της Στήλης της Ροζέτας αποτελεί πάγιο αίτημα της Αιγύπτου από το Βρετανικό Μουσείο. Το κλίμα όμως τώρα φαίνεται να είναι πιο πρόσφορο. Αιγύπτιοι αρχαιολόγοι θέλουν να εκμεταλλευτούν τις πιέσεις που ασκούν άλλα μουσεία για την επιστροφή πολιτιστικών θησαυρών σε χώρες που υπήρξαν υπό βρετανική αποικιοκρατία. Γιατί ανήκουν στις χώρες από όπου τα έργα υφαρπάχθηκαν. Αυτή τη φορά βέβαια στη διεκδίκηση συμμετέχουν και πολίτες της Αιγύπτου, όπως εξηγεί η Μόνικα Χάνα, που ασκεί καθήκοντα πρύτανη στο Κολλέγιο Αρχαιολογίας στην πόλη Ασουάν.
«Να διορθώσει λάθη της αποικιοκρατικής ιστορίας»
«Είναι η πρώτη φορά που υπάρχει ουσιαστικά δημόσια ανάμειξη στην προσπάθεια του κράτους να ενεργήσει για λογαριασμό του λαού. Δηλαδή δεν είναι απλώς ένα αίτημα της κυβέρνησης, είναι ένα αίτημα του λαού. Επομένως, νομίζω ότι όλα αυτά θα λειτουργήσουν συνδυαστικά, τα αντικείμενα τελικά θα επιστραφούν, επειδή ο ηθικός κώδικας των μουσείων αλλάζει» υποστηρίζει η Χάνα. «Είναι απλώς θέμα χρόνου, σε ένα χρόνο, σε δύο χρόνια, σε τρία χρόνια, σε πέντε χρόνια; Και ποιος θα έχει το θάρρος να λάβει μια τέτοια απόφαση. Ποιος θα μπορέσει να διορθώσει τα λάθη της ιστορίας και ποιος θα επιλέξει να παραμείνει στην αποικιοκρατική ιμπεριαλιστική πλευρά της. Νομίζω ότι είναι μια κατάσταση που λέει πολλά».
Η Στήλη της Ροζέτας χρονολογείται από το 196 π. Χ και φέρει μια εγχάρακτη επιγραφή στα ιερογλυφικά, στη δημώδη αιγυπτιακή και την αρχαία ελληνική. Το ελληνικό μέρος της στήλης αρχίζει ως εξής: «Βασιλεύοντος του νέου και παραλαβόντος την βασιλείαν παρά του πατρός…». Το όνομα της στήλης προέρχεται από την πόλη Ρασίντ της Κάτω Αιγύπτου που εκγαλλίσθηκε ως Rosette. Ένας Γάλλος αξιωματικός που υπηρετούσε στο στρατό του Ναπολέοντα ανακάλυψε τυχαία τη στήλη, κατάλαβε την αξία της, αλλά κανείς μέχρι τότε δεν είχε αποκρυπτογραφήσει τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά.
Βρετανικό Μουσείο: «Δεν υπάρχει επίσημο αίτημα»
Μετά την ήττα του Ναπολέοντα έγινε βρετανική ιδιοκτησία μαζί με άλλες αρχαιότητες σύμφωνα με τους όρους της Συνθήκης της Αλεξάνδρειας του 1801. Από το 1802 εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο,. Το 1822 ο Γάλλος μελετητής Ζαν Φρανσουά Σαμπολιόν, από τος πιο έγκριτους γλωσσολόγους της εποχής, κατάφερε να βρει το κλειδί και αποκρυπτογράφησε την επιγραφή ανοίγοντας νέους δρόμους στην κατανόηση αρχαίων συστημάτων γραφής. «Είναι περισσότερο ένα σύμβολο παρά η ιστορική σημασία της πέτρας, γιατί η πέτρα είναι σύμβολο πολιτιστικής βίας, πολιτιστικού ιμπεριαλισμού» λέει η Μόνικα Χάνα. «Η επιστροφή της Στήλης αποτελεί σύμβολο αλλαγής των πραγμάτων, ότι δεν βρισκόμαστε πια στον 19ο αιώνα, αλλά εργαζόμαστε με έναν ηθικό κώδικα του 21ου αιώνα».
Εκπρόσωπος του Βρετανικού Μουσείου ανέφερε ότι δεν υπάρχει επίσημο αίτημα από την πλευρά της αιγυπτιακής κυβέρνησης για την επιστροφή της Στήλης της Ροζέττας. Σε γραπτή δήλωση που εστάλη μέσω μέιλ επισήμανε ότι ανακαλύφθηκαν κι άλλες 28 στήλες γραμμένες από Αιγύπτιους ιερείς, εκ των οποίων οι 21 παραμένουν στην Αίγυπτο. Στις 13 Οκτωβρίου το Βρετανικό Μουσείο εγκαινιάζει έκθεση με τον τίτλο: «Ιερογλυφικά: Ξεκλειδώνοντας την Αρχαία Αίγυπτο» ρίχνοντας φως στη σημασία της Στήλης της Ροζέττας.
Ειρήνη Αναστασοπούλου/Reuters