Μηδενισμός και αυθαιρεσία στα ρωσικά κρατητήρια

Ως εκπρόσωπος Τύπου του φυλακισμένου αντιπάλου του Κρεμλίνου Αλεξέι Ναβάλνι, η Κίρα Τζάρμις γνωρίζει καλά τον δύσκολο δρόμο στον μαραθώνιο της ρωσικής Δικαιοσύνης. Για παράδειγμα γνωρίζει πώς είναι να στέκονται αστυνομικοί μπροστά από την πόρτα της, οι οποίοι θέλουν να ψάξουν το διαμέρισμά της. Ξέρει τι σημαίνει να συλληφθεί κανείς και να οδηγηθεί στις ρωσικές φυλακές. Η 31χρονη συνελήφθη πολλές φορές για καλέσματα σε μη εξουσιοδοτημένες διαδηλώσεις. Επεξεργάστηκε τις εμπειρίες της ως εκπρόσωπος Τύπου του Αλεξέι Ναβάλνι και κρατούμενη στις ρωσικές φυλακές, συνθέτοντας μία ιστορία, η οποία κυκλοφόρησε σε βιβλίο: Το DAFUQ είναι πλέον διαθέσιμο και στα γερμανικά - και πιο επίκαιρο από ποτέ.

Ένα «επεξεργασμένο» μυθιστόρημα

Πρόκειται για ένα βιβλίο 416 σελίδων με πρωταγωνίστρια την 28χρονη Άνια, η οποία συνελήφθη σε μία διαδήλωση κατά της διαφθοράς της κυβέρνησης και βρίσκεται για δέκα ημέρες στο κρατητήριο, μαζί με πέντε άλλες γυναίκες. Οι γυναίκες αυτές δεν θα μπορούσαν να είναι πιο διαφορετικές μεταξύ τους: η Ίρκα πουλάει το κορμί της στο δρόμο έναντι αλκοόλ. Η Μάγια αναπολεί τα πολυτελή εστιατόρια και τα σαλόνια ομορφιάς στη Μόσχα. Η Νατάσα φαίνεται μάλλον αδιάφορη γιατί, έχοντας ζήσει σε μία «πραγματική» φυλακή, θεωρεί πως όλα αυτά που ζουν θα μπορούσαν να είναι πολύ χειρότερα.

Η πρωταγωνίστρια του μυθιστορήματος βρίσκεται στο έλεος της αυθαιρεσίας: Η αίτησή της για έφεση απορρίπτεται και η απόρριψη αυτή ήταν -όπως της είπε ένας αστυνομικός- προδιαγεγραμμένη. Τώρα ακόμη και η χρήση των ντους εξαρτάται από τη διάθεση του φύλακα. Οι σταθερές της στην καθημερινότητά της είναι πλέον τρεις: Το φαγητό, ο περίπατος και ο τηλεφωνικός θάλαμος. Αυτά πλαισιώνουν την πλήξη της. Σταδιακά αρχίζει να αναπτύσσει αυταπάτες: Φαντάζεται ότι η συγκάτοικός της, Ίρκα, της επιτίθεται με ψαλίδι. Ή άλλες φορές βλέπει φαντάσματα να ξεπροβάλλουν από την ταπετσαρία… Δυσκολεύεται να ξεχωρίσει την πραγματικότητα από τη φαντασία και φοβάται ότι χάνει τα λογικά της.

Η ανία είναι η χειρότερη διάσταση της κράτησης, λέει η Τζάρμις στο Γερμανικό Πρακτορείου Ειδήσεων (DPA). «Τίποτα δεν συμβαίνει, ποτέ». Από το πρωί έως το βράδυ τα μεγάφωνα αναμεταδίδουν ραδιόφωνο. «Αυτό σε εκνευρίζει ακόμη περισσότερο», λέει. Ο Ναβάλνι της έδωσε την ιδέα να γράψει το βιβλίο πριν από μερικά χρόνια, όταν και οι δύο βρίσκονταν και πάλι υπό κράτηση. Το να γίνει συγγραφέας ήταν για εκείνη «ένα όνειρο ζωής» εδώ και χρόνια. «Η κράτηση είναι ένα είδος "ελαφριάς φυλακής" - και από την γυναικεία οπτική γωνία κανείς δεν έχει γράψει ποτέ για αυτό. Έτσι σκέφτηκα ότι θα είχε ενδιαφέρον».

Η Τζάρμις ήταν εκπρόσωπος Τύπου του Ναβάλνι και του Ιδρύματος Κατά της Διαφθοράς το 2014. Μαζί με άλλους υποστηρικτές του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, γυρίζει αποκαλυπτικά βίντεο για διεφθαρμένους Ρώσους πολιτικούς και κάνει ζωντανές εκπομπές στο YouTube.

Πιέσεις προς όσους δεν ευθυγραμμίζονται με την κυβέρνηση

Όταν το βιβλίο της δημοσιεύτηκε στη Ρωσία τον Οκτώβριο του 2020 με τον τίτλο «Απίστευτα περιστατικά στο κελί της γυναίκας με αριθμό τρία», ο Ναβάλνι ανάρρωνε από την επίθεση με δηλητήριο στη Γερμανία. Μέχρι τότε η Τζάρμις είχε ήδη στο ιστορικό της δύο συλλήψεις - πλέον μετρά τρεις. Μετά από εννέα ημέρες κράτησης τον περασμένο Ιανουάριο, τέθηκε σε κατ' οίκον περιορισμό για περισσότερο από έξι μήνες. Το κατηγορητήριο: Στις διαδηλώσεις για την απελευθέρωση του Ναβάλνι για τις οποίες απήυθυνε και η ίδια καλέσματα, λέγεται ότι παραβιάστηκαν τα μέτρα κατά της εξάπλωσης της πανδημίας. Ελεύθερη αφέθηκε μόλις στα μέσα του περασμένου Αυγούστου.

«Είναι προφανές ότι οι αρχές έχουν αυξήσει σημαντικά τις πιέσεις τους προς την ελεύθερη σκέψη στη Ρωσία κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους», αναφέρει στη συνέντευξη. Η ίδια εγκατέλειψε πρόσφατα τη Ρωσία, όπως επιβεβαιώθηκε και από το Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων. Οι οργανώσεις που τάσσονται υπέρ του Ναβάλνι έχουν πλέον χαρακτηριστεί ως εξτρεμιστικές και ως εκ τούτου απαγορεύονται.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η εργασία της ως εκπρόσωπος Τύπου που θέτει σε κίνδυνο την Κίρα Τζάρμις: Συντηρητικοί ακτιβιστές ζήτησαν από τη Γενική Εισαγγελία πριν από μερικές εβδομάδες να παρέμβει στην έκδοση του βιβλίου της. Αιτία είναι κάποια μεμονωμένα αποσπάσματα του έργου που εκθείαζαν τα ναρκωτικά, έκαναν προπαγάνδα υπέρ της ομοφυλοφιλίας και θα μπορούσαν να υποκινήσουν την αυτοκτονία. «Μένει να δούμε τώρα πώς θα εξελιχθεί και αυτό», λέει η ίδια. «Πιστεύω ότι είναι πολύ πιθανό το βιβλίο να απαγορευτεί».

Χάνα Βάγκνερ (dpa)

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου