Μια στέγη για τους αστέγους του Ντίσελντορφ

Ο Αντρέ Κούρκοβιακ είναι περήφανος για το μικρό σπίτι του. Απολαμβάνει ιδιαίτερα το ζεστό μπάνιο που κάνει κάθε μέρα και μάλιστα ακούγοντας μουσική στο ραδιόφωνο. Αυτό που για πολλούς ανθρώπους θεωρείται αυτονόητο, για τον Αντρέ αποτελεί κατάκτηση. Για δέκα χρόνια ήταν άστεγος και στη συνέχεια πέρασε κάποια χρόνια στη φυλακή. Τα τελευταία τρία χρόνια όμως ζει ήσυχος σε 34 τ.μ. που είναι «δικά του». Χωρίς κάγκελα φυλακής και κυρίως χωρίς το παγωμένο κρύο στους γερμανικούς δρόμους.

Το όνειρό του να ζήσει κάτω από μια κανονική στέγη που μπορεί να θεωρεί σπίτι του πραγματοποιήθηκε χάρη στην οργάνωση fiftyfifty του Ντίσελντορφ και το πρόγραμμα Housing First, που ξεκίνησε πριν χρόνια στις ΗΠΑ και βρίσκει πλέον μιμητές και στη Γερμανία. Η ιδέα είναι απλή. Δίνεται σε άστεγους ένα στούντιο, στο οποίο μπορούν να ζουν μόνοι, ακόμη κι αν είναι εθισμένοι στα ναρκωτικά ή έχουν ψυχικές ασθένειες. Το σκεπτικό είναι ότι κάτω από αυτές τις ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης θα παλέψουν πιο εύκολα με τα προβλήματά τους. Όταν μετακομίζει ένας άστεγος στις δομές αυτές, δεν είναι αναγκασμένος να ακολουθήσει κάποιο ειδικό πρόγραμμα απεξάρτησης ή υποστήριξης. Μπορεί ωστόσο να το κάνει, αν το θελήσει ή το ζητήσουν. «Προσφέρουμε ένα πρότυπο για τη βοήθεια αστέγων» αναφέρει η Γιούλια φον Λίντερν, κοινωνική λειτουργός στο fiftyfifty. «Πιστεύουμε ότι ο καλύτερος τρόπος να μάθει κάποιος να κρατάει ένα σπίτι… είναι να κρατήσει πράγματι ένα σπίτι» λέει η ίδια.

Mια πρωτοβουλία που βασίζεται στην εμπιστοσύνη

Οι στατιστικές συνηγορούν υπέρ της πρωτοβουλίας αυτής. Σύμφωνα με έρευνα, από τους 62 ανθρώπους που μετείχαν μέχρι τώρα στο πρόγραμμα Housing First στο Ντίσελντορφ, μόνο 4 επέστρεψαν στους δρόμους. Όσο για την ομάδα που τρέχει το πρόγραμμα, πρόκειται για έξι ανθρώπους, «Ακολουθούμε τους αστέγους από το δρόμο στα δικά τους σπίτια» αναφέρει η Γιούλια φον Λίντερν. Η όλη διαδικασία βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, παρατηρεί η Νόρα Σέλνερ, επιστημονική συνεργάτιδα στο Τμήμα Κοινωνικών Λειτουργών του Καθολικού Πανεπιστημίου Εφαρμοσμένων Επιστημών της Β. Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Η ομάδα που τρέχει το πρόγραμμα αποτελείται από κοινωνικούς λειτουργούς, έναν ψυχίατρο και ένα παθολόγο.

Αλλά τι λένε οι άνθρωποι που ζουν εκεί; «Είμαι χαρούμενος να ζω στο διαμέρισμά μου αλλά μερικές φορές νιώθω μόνος» λέει ο Αντρέ Κούρκοβιακ. Ο ίδιος ήταν κάποτε εξαρτημένος από την ηρωίνη, αλλά εδώ και καιρό ο γιατρός του, του χορηγεί μεθαδόνη που λειτουργεί ως υποκατάστατο. Επίσης πίνει πολύ αλκοόλ και δε νομίζει ότι θα το κόψει εύκολα. «Αλλά εδώ οι άνθρωποι δε χάνουν τη στέγη τους από αυτό. Όταν παραδέχονται με ειλικρίνεια ότι ξανακύλησαν, οι άνθρωποι που δουλεύουν εκεί τους λένε απλώς ότι 'αυτό συμβαίνει' και ότι 'πρέπει να δουν από δω και πέρα το μέλλον'».

Ένα δοκιμασμένο πρόγραμμα

Το πρόγραμμα Ηοusing First ξεκίνησε από τη Νέα Υόρκη, μια πόλη με μεγάλο πρόβλημα αστέγων πολιτών, και στη συνέχεια επεκτάθηκε σε άλλες αμερικανικές και ευρωπαϊκές πόλεις. Ιδιαίτερα επιτυχημένα εφαρμόστηκε στη Φιλανδία, τη μόνη χώρα της ΕΕ, στην οποία έχει μειωθεί ο αριθμός των αστέγων. Βέβαια η μείωση του αριθμού των αστέγων στη Φιλανδία δεν οφείλεται μόνο στο συγκριμένο πρόγραμμα, αλλά και στο ότι η χώρα έχει μια εθνική στρατηγική για την αντιμετώπιση του προβλήματος με βασική ιδέα ότι κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα στη στέγαση. «Αυτό είναι κάτι που πρέπει να προσπαθήσουμε και στη Γερμανία» αναφέρει η Νόρα Σέλνερ. Στη Γερμανία πέρα από το Ντίσελντορφ και το Βερολίνο, η Κολωνία, η Βρέμη και το Ανόβερο προσπαθούν να ακολουθήσουν το πρότυπο του fiftyfifty.

Αλλά πώς βρίσκει το fiftyfifty αυτά τα διαμερίσματα για να στεγάσει αστέγους, όταν το πρόβλημα των ακριβών ενοικίων επιβαρύνει ήδη πολλές γερμανικές πόλεις; Η οργάνωση fiftyfifty αγοράζει διαμερίσματα, με χρήματα που προέρχονται κυρίως από χορηγίες και δωρεές πολιτών, συνήθως σε τιμές που κυμαίνονται από 70.000 έως 90.000 ευρώ. Ωστόσο δεδομένων των τιμών που επικρατούν στην αγορά και τη «στενότητα χώρου» στα κέντρα των μεγάλων πόλεμων, τα σπίτια του fiftyfifty βρίσκονται συνήθως σε συνοικίες που απέχουν από το κέντρο. Αλλά αυτό δεν εμποδίζει καθόλου τους ενοίκους να κυκλοφορούν με τα δημόσια μέσα μεταφοράς. «Σε ένα τέταρτο είμαι στον κεντρικό σταθμό, μπορώ να πάω παντού με το τρένο και έχω κοντά μου σούπερμαρκετ. Από τότε που μετακόμισα εδώ, ζω πραγματικά και δεν σκέφτηκε ποτέ να ξαναγυρίσω στους δρόμους» λέει χαρακτηριστικά ο Αντρέ.

Λίζα Χένελ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη