Μια ταινία για τα τραύματα του πολέμου στις Κάννες

Όταν μια ουκρανή στρατιωτίνα επιστρέφει στο σπίτι της μετά από δύο μήνες αιχμαλωσίας δεν γνωρίζει ότι είναι έγκυος. Πατέρας του παιδιού είναι ο δεσμοφύλακας που τη βίασε στο κρατητήριο…. Η δραματική ιστορία αυτής της γυναίκας είναι το θέμα της ταινίας "Butterfly Vision" («Το βλέμμα της πεταλούδας», του ουκρανού σκηνοθέτη Μαξίμ Νακονέτσνι, η οποία προβλήθηκε στο Φεστιβάλ των Καννών. Με αφορμή την πρεμιέρα στις 25 Μαΐου η DW μίλησε με τον σκηνοθέτη.

Η ταινία βασίζεται σε πραγματικά γεγονότα που αφορούσαν την ένοπλη διένεξη στο Ντονμπάς μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014.Πόσο σας επηρέασαν οι ιστορίες που ακούγατε από το μέτωπο του πολέμου στο Ντονμπάς;

Με άγγιξε πολύ κάτι που έλεγε μια στρατιωτίνα για την περίοδο αιχμαλωσίας της. Έλεγε ότι η αιχμαλωσία ήταν ό,τι χειρότερο της είχε συμβεί. Δεν ήθελε οι Ρώσοι να γνωρίζουν καν ότι είναι γυναίκα. Είχε μάλιστα συμφωνήσει με τις συμμαχήτριές της να την σκοτώσουν σε περίπτωση που κινδύνευε να πιαστεί ζωντανή.

Με αφετηρία αυτά τα λεγόμενα άρχισα να ερευνώ την εμπόλεμη κατάσταση στο Ντονμπάς πολύ πριν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Συγκέντρωσα πλήθος ιστορίες για εγκλήματα πολέμου, μίλησα με αυτόπτες μάρτυρες. Δεν επικεντρώθηκα μόνο σε γεγονότα, αλλά ασχολήθηκα και με τις εμπειρίες μετά την επιβίωση του πολέμου και την επιστροφή των στρατιωτών στην κανονικότητα. Όλα αυτά πέρασαν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στην ταινία.

Δεν μπορείς να κατανοήσεις κάτι μέχρι να το ζήσεις

Η σημασία της ταινίας είναι σήμερα ακόμα μεγαλύτερη διότι στο μεταξύ η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία.

Πολύ πριν ξεκινήσει η εισβολή το Φεβρουάριο οι εχθροπραξίες των τελευταίων ετών στην ανατολική Ουκρανία αποκαλούνταν «παγωμένη σύγκρουση» τόσο εντός Ουκρανίας, όσο και στο εξωτερικό. Ήδη από τότε υπήρχε ένα χάσμα στη χώρα. Ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη συνθήκη για όσους πολέμησαν ή βίωσαν τη φρίκη του πολέμου και επέστεψαν στην κανονική τους ζωή. Αντιμετωπίζονταν με αδιαφορία από συμπατριώτες τους που δεν είχαν ζήσει κάτι παρόμοιο.

Τώρα όμως που ο πόλεμος αφορά όλους τους Ουκρανούς και έχει μπει κατά κάποιο τρόπο σε κάθε σπίτι έγινε σαφές ότι δεν μπορείς να κατανοήσεις κάτι μέχρι να το ζήσεις. Ήταν ένας από τους λόγους να γυρίσω αυτή την ταινία.

Στις Κάννες γίνονται πολλές συζητήσεις για ουκρανικές ταινίες και όσα συμβαίνουν στα μέτωπα του πολέμου. Τι ελπίζετε ότι θα πάρουν μαζί τους όσοι βρίσκονται σήμερα στο φεστιβάλ κινηματογράφου;

Καταρχάς, η παρουσία Ουκρανών καλλιτεχνών σε ένα τόσο μεγάλο και γνωστό φεστιβάλ είναι μια συμβολή στον αγώνα μας για επιβίωση, διότι και η πολιτιστική μας ταυτότητα δέχεται επίθεση. Επομένως, κάθε επιτυχία της ουκρανικής κουλτούρας, κάθε τόπος, στο οποίον έχει φωνή και είναι ορατή, συνεισφέρει στην επιβίωσή της, στο να κρατηθεί ζωντανή και να εξελιχθεί.

Διερωτώνταν γιατί οι Ουκρανοί διηγούνται ιστορίες για τον πόλεμο

Πριν από τον πόλεμο, ίσως οι ουκρανικές ταινίες να αντιμετωπίζονταν σαν να είναι κομμάτι ή επηρεασμένες από ρωσικές ταινίες. Νομίζετε ότι αλλάζει πλέον η πρόσληψη της Ουκρανίας;

Μέχρι πριν λίγο καιρό οι ουκρανικές ταινίες καθώς και η ματιά των ουκρανών καλλιτεχνών κινδύνευαν, ενδεχομένως, να περάσουν απαρατήρητες. Σε πολλούς στο εξωτερικό ήταν διάχυτη η εντύπωση ότι  πόλεμος που ξεκίνησε το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας είχε τελειώσει. Διερωτώνταν γιατί οι Ουκρανοί εξακολουθούσαν να διηγούνται ιστορίες για τον πόλεμο. Τώρα πια είναι προφανές γιατί.

Σκοτ Ροξμπόροου

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος