Νέα ένταση ή συμβιβασμός μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου;

Ο 52χρονος Σέρβος του Κοσσυφοπεδίου Βέλογιουμπ Πετρόνιτς παρκάρει το αυτοκίνητό του σε έναν πολυσύχναστο κεντρικό δρόμο της πόλης Μιτρόβιτσα. Αν και ζει στο Κοσσυφοπέδιο πάνω από 20 χρόνια, το αυτοκίνητό του έχει σερβικές πινακίδες κυκλοφορίας. Αυτό δεν είναι το μόνο περίεργο στην καθημερινότητά του. Επίσης, αν και είναι πολίτης του Κοσσυφοπεδίου και στην πραγματικότητα μένει εκεί, έχει διαγραφεί από τα μητρώα της χώρας για να καταφέρει να πάρει σερβικό διαβατήριο. «Θέλω απλά να μπορώ να ταξιδεύω με την οικογένειά μου», λέει, «αυτό είναι το μόνο που ζητάω».

Το Κοσσυφοπέδιο, κάποτε επαρχία της Σερβίας, κήρυξε την ανεξαρτησία του το 2008. Όμως η Σερβία δεν το αναγνωρίζει και αυτό έχει συνέπειες στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Δεν μπορούν να μπουν στη Σερβία με έγγραφα του Κοσσυφοπεδίου ή πινακίδες κυκλοφορίας. Αντίθετα, ως αντίδραση στις διεθνείς πιέσεις, το Κοσσυφοπέδιο έχει ακολουθήσει μια διαφορετική τακτική. Επέτρεψε τη χρήση σερβικών εγγράφων και πινακίδων κυκλοφορίας στη χώρα.

Η αρχή της αμοιβαιότητας

Ωστόσο, αυτή η πρακτική είναι ιδιαίτερα αμφιλεγόμενη, ειδικά υπό την κυβέρνηση του αριστερού πρωθυπουργού Άλμπιν Κούρτι, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία από τον Μάρτιο του 2021. Στόχος του Κούρτι είναι η αμοιβαιότητα στις διμερείς σχέσεις με τη Σερβία. Η κυβέρνησή του δεν αποδέχεται ότι οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου δεν επιτρέπεται να εισέρχονται στη Σερβία με τα έγγραφα και τις πινακίδες των αυτοκινήτων τους, ενώ το Κοσσυφοπέδιο, από την πλευρά του, δέχεται σερβικά έγγραφα και πινακίδες κυκλοφορίας.

Όταν η κυβέρνηση Κούρτι θέλησε να εφαρμόσει την αρχή της αμοιβαιότητας προκλήθηκαν βίαιες συγκρούσεις στα σύνορα. Οι Σέρβοι του Κοσσυφοπεδίου απέκλεισαν τους δρόμους με φορτηγά. Και υπήρξαν αναφορές ότι ακούστηκαν πυροβολισμοί.

Με τη διαμεσολάβηση της ΕΕ, επετεύχθη ένας κάποιος συμβιβασμός. Οι πολίτες του Κοσσυφοπεδίου μπορούν να ταξιδέψουν στη Σερβία με τα προσωπικά τους έγγραφα για πρώτη φορά από την 1η Σεπτεμβρίου 2022. Ωστόσο, το θέμα των πινακίδων κυκλοφορίας παραμένει άλυτο. Ως εκ τούτου, το Κοσσυφοπέδιο απειλεί και πάλι να μην επιτρέψει την είσοδο στη χώρα οχημάτων με σερβικές πινακίδες, εάν η Σερβία δεν αλλάξει στάση. Πολιτικοί εκπρόσωποι της σερβικής μειονότητας του Κοσσυφοπεδίου απειλούν τώρα να αποσυρθούν από όλους τους κρατικούς θεσμούς.

Ο καθημερινός φόβος

Στο βόρειο τμήμα της Μιτρόβιτσα, οι άνθρωποι κάνουν βόλτες στον πεζόδρομο και κάθονται στα καφέ. Ωστόσο πολλοί νιώθουν ότι βρίσκονται σε ένα είδος μόνιμης κατάστασης πολιορκίας και ζουν με ένα αίσθημα απειλής. Ο Βέλογιουμπ Πετρόνιτς παραδέχεται ότι «εδώ, στο βόρειο Κοσσυφοπέδιο, νιώθουμε φοβισμένοι, γίνονται συχνά διαδηλώσεις και συγκρούσεις με την αστυνομία, ελικόπτερα πετούν κάνοντας κύκλους και όλα αυτά φαίνεται να έχουν πολύ σοβαρό αντίκτυπο στους ανθρώπους και ειδικά στα παιδιά. Συχνά εξαιτίας των συγκρούσεων έκλειναν τα σχολεία», λέει ο Πετρόνιτς.

Τα ίδια αισθάνεται και ο Αλβανός του Κοσσυφοπεδίου Μπετίμ Οσμάνι. Ο 41χρονος είναι ένας από τους λίγους Αλβανούς που ζουν στη βόρεια Μιτρόβιτσα και είναι ιδιοκτήτης εταιρείας που ασχολείται με επενδύσεις δαπέδου και έπιπλα σπιτιού. «Βρισκόμαστε σε μια διαρκή ένταση για περισσότερες από δύο δεκαετίες. Έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ σε όλα αυτά τα προβλήματα που δεν βλέπουμε καν λύση πια», λέει ο Μπετίμ Οσμάνι και προσθέτει: «Εμείς, οι Αλβανοί και οι Σέρβοι, θα πρέπει να νιώθουμε γείτονες και συνάδελφοι και όχι ξένοι και εχθροί».

Βιόσα Τσερκίνι, Κένο Βέρσεκ

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου