Ξαναμοιράζουν την τράπουλα για τη Συρία

Πώς διαμορφώνονται οι εξελίξεις στη Συρία; Μία απάντηση επιχείρησαν να δώσουν οι υφυπουργοί ή αναπληρωτές υπουργοί Εξωτερικών από τη Ρωσία, την Τουρκία, το Ιράν και την ίδια τη Συρία σε συνάντησή τους, την περασμένη Τρίτη, στη Μόσχα. Λεπτομέρειες δεν έγιναν γνωστές. Σύμφωνα πάντως με το πρακτορείο Reuters δρομολογείται νέα συνάντηση των «4» σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών, σε εύθετο χρόνο, ενώ απώτερος στόχος είναι μία συνάντηση κορυφής.

Ο ιδιαίτερος ρόλος της Τουρκίας

Θεωρητικά η πρωτοβουλία για τις διαπραγματεύσεις ανήκει στα Ηνωμένα Έθνη, αλλά φαίνεται ότι η Μόσχα επιχειρεί να δημιουργήσει τετελεσμένα, υπογραμμίζοντας παράλληλα τον ρόλο της στην ευρύτερη περιοχή. Ηγετικό ρόλο διεκδικεί όμως και η Τουρκία. Ο Σύρος ηγέτης Μπασάρ Αλ Άσαντ δεν απορρίπτει εκ των προτέρων τις συνομιλίες με την Άγκυρα. Προβάλλει ωστόσο συγκεκριμένους όρους για τη διεξαγωγή τους, όπως η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από τις βόρειες περιφέρειες της χώρας και την απεμπλοκή της Τουρκίας από την περιοχή του Ιντλίμπ.

Όπως επισημαίνει η Ρεγκίνε Σβαμπ, αναλύτρια για τη Συρία στο Ίδρυμα Μελετών για την Ειρήνη στο κρατίδιο της Έσσης (HSFK), o πρόεδρος της Τουρκίας Ταγίπ Ερντογάν προτάσσει μία δική του ατζέντα. «Ο Ερντογάν βρίσκεται σε προεκλογική περίοδο», επισημαίνει. «Εδώ και πολύ καιρό ακολουθεί μία λαϊκιστική πολιτική απέναντι στους Σύρους πρόσφυγες και θέλει να δείξει ότι κάνει το παν για να επιστρέψουν στη Συρία. Παράλληλα, επιχειρεί να περιορίσει την κουρδική επιρροή και την κουρδική αυτονομία στα συριακά εδάφη και παραμένει σε αναζήτηση συμμάχων για να υλοποιήσει αυτή την στρατηγική».

Αναβαθισμένη παρουσία του Ιράν;

Αλλά και το Ιράν, παρά τα εσωτερικά προβλήματα του καθεστώτος, επιχειρεί να διευρύνει την επιρροή του στη Συρία. Μόλις πριν από λίγες εβδομάδες η ηγεσία της Τεχεράνης συμφώνησε σε μία επαναπροσέγγιση με τη Σαουδική Αραβία, μετά από διαμεσολάβηση της Κίνας. Μέχρι σήμερα οι δύο χώρες διεξήγαγαν «πόλεμο δι' αντιπροσώπων» στη Συρία, αλλά και στην Υεμένη. Τώρα συμφωνούν να συνάψουν και πάλι διπλωματικές σχέσεις. «Η αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων Κίνας- Σαουδικής Αραβίας ευνοεί και το Ιράν», εκτιμά η Ρεγκίνε Σβαμπ. «Η Τεχεράνη θέλει να σταθεροποιήσει τη θέση της και να διερευνήσει τα όριά της, να διαπιστώσει πόσο μπορεί να προχωρήσει στις επιθέσεις εναντίον αμερικανικών θέσεων στη βορειοανατολική Συρία. Οι επιθέσεις αυτές έχουν ενταθεί το τελευταίο χρονικό διάστημα».

Οι ΗΠΑ διατηρούν ακόμη εκατοντάδες στρατιώτες στη Συρία. Αποστολή τους είναι η καταπολέμηση της τρομοκρατικής οργάνωσης «Ισλαμικό Κράτος». Προ ημερών ανακοίνωσαν την εξόντωση υψηλόβαθμου αξιωματούχου της οργάνωσης, ο οποίος φερόταν να σχεδιάζει τρομοκρατικές επιθέσεις στην Ευρώπη. Παράλληλα η Ουάσιγκτον αντιδρά σε υψηλούς τόνους, όταν οι αμερικανικές δυνάμεις δέχονται επιθέσεις από φιλοϊρανικές οργανώσεις σε συριακό έδαφος. Όπως συνέβη, για παράδειγμα, στις 23 Μαρτίου, όταν μη επανδρωμένο αεροσκάφος επιτέθηκε στη στρατιωτική βάση της επαρχίας Χασακά με αποτέλεσμα, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης, να σκοτωθεί ένας Αμερικανός και να τραυματισττούν άλλοι πέντε.

Κερδισμένος ο Άσαντ

Αν κάποιος επωφελείται από τις τελευταίες εξελίξεις, αυτός είναι ο ηγέτης της Συρίας Μπασάρ Αλ Άσαντ. Η χώρα του έχει λάβει πρόσκληση για την προσεχή σύνοδο κορυφής του Αραβικού Συνδέσμου στο Ριάντ της Σαουδικής Αραβίας, μία εξέλιξη που εκ των πραγμάτων τον αναβαθμίζει σημαντικά, ενώ παράλληλα εξασθενίζει κάθε φιλελεύθερο στοιχείο που αναζητούσε έκφραση στην Αραβική Άνοιξη του 2011. Η Συρία του Άσαντ διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην ατζέντα της Ρωσίας, αλλά και του Ιράν, καθώς και οι δύο χώρες επιδιώκουν πρόσβαση στη Μεσόγειο.

«Δεν γνωρίζω, εάν τελικά ο ίδιος ο Άσαντ θα δώσει το παρών στη σύνοδο κορυφής του Ριάντ», λέει στην Deutsche Welle η Ρεγκίνε Σβαμπ. «Αλλά υποθέτω πως, αν μη τι άλλο, θα συμμετάσχει στη σύνοδο μία αντιπροσωπεία του κράτους, του καθεστώτος. Είναι ένας διπλωματικός θρίαμβος για τον Άσαντ και μία εξέλιξη που στέλνει μηνύματα σε άλλους αυταρχικούς ηγέτες...»

Κέρστεν Κνιπ

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου