Ο δρόμος προς τη χορήγηση ασύλου

Όποιος θέλει να γίνει δεκτός στη Γερμανία ως πρόσφυγας πρέπει να υποβάλει αίτηση χορήγησης ασύλου σε κάποια γερμανική Αρχή, για παράδειγμα στην Υπηρεσία Φύλαξης Συνόρων ή στην αστυνομία. Επόμενος σταθμός είναι ένας καταυλισμός συγκέντρωσης, το λεγόμενο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής. Το κέντρο αλλά και το κρατίδιο στο οποίο αποστέλλονται ακολούθως οι αιτούντες άσυλο προσδιορίζεται στη βάση μίας συγκεκριμένης κλείδας κατανομής, η οποία διασφαλίζει την κατά το δυνατό δίκαιη κατανομή των ευθυνών στα 16 γερμανικά κρατίδια. Όσο πολυπληθέστερο είναι ένα κρατίδιο, τόσο περισσότερους αιτούντες άσυλο καλείται να αναλάβει. Ωστόσο, η κατανομή καθορίζεται ορισμένες φορές και ανάλογα με τα κενά που εμφανίζουν τα κέντρα υποδοχής ή και με βάση τη χώρα προέλευσης των αιτούντων άσυλο.

Το πρώτο «σπίτι»

Το Κέντρο Πρώτης Υποδοχής είναι ένα υποτυπώδες -συνήθως περιφραγμένο και φυλασσόμενο κατάλυμα- με αστυνομία, γιατρό, καντίνα και κοινούς κοιτώνες πολλών ατόμων. Εκεί παρέχονται βασικοί πόροι διαβίωσης και ιατρικής περίθαλψης, ενώ προβλέπονται πρόσθετες διευκολύνσεις για τη φοίτηση των παιδιών στο σχολείο. Εκεί καταγράφονται τα προσωπικά δεδομένα των μεταναστών και παίρνονται αποτυπώματα. Αυτά προωθούνται στη γερμανική Υπηρεσία Δίωξης του Εγκλήματος (BKA) και εξετάζονται με τη βοήθεια κοινής ευρωπαϊκής βάσης δεδομένων για να διασφαλιστεί ότι δεν έχει ήδη υποβληθεί αίτηση χορήγησης ασύλου σε άλλη χώρα.

Εν συνεχεία υπάλληλοι της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας για τους Μετανάστες και τους Πρόσφυγες (BAMF) ζητούν από τους μετανάστες παρουσία μεταφραστή να εξηγήσουν τους λόγους για τους οποίους υπέβαλαν αίτηση ασύλου. Στη βάση αυτής της διαδικασίας κρίνεται αν θα ξεκινήσει η διαδικασία χορήγησης ασύλου. Σε ορισμένες περιπτώσεις η χορήγηση ασύλου εμπίπτει στην αρμοδιότητα κάποιου άλλου κράτους-μέλους της ΕΕ. Τότε προβλέπεται άμεση επαναπροώθηση των μεταναστών στο εν λόγω κράτος.

Δεύτερος σταθμός

Μετά από τρεις μήνες οι αιτούντες άσυλο προβλέπεται να εγκαταλείπουν τα Κέντρα Πρώτης Υποδοχής και να κατανέμονται στη βάση συγκεκριμένης ποσόστωσης στις περιφέρειες του εκάστοτε ομόσπονδου κρατιδίου. Εκεί κατοικούν στις περισσότερες περιπτώσεις σε κοινά καταλύματα που ανήκουν σε ιδιώτες ή υπηρεσίες αρωγής. Ορισμένοι δήμοι διαθέτουν μάλιστα και διαμερίσματα στους αιτούντες άσυλο. Κάποιοι μετανάστες ζητούν να μεταφερθούν σε καταλύματα όπου διαμένουν ήδη συγγενείς τους, κάτι που λαμβάνεται ωστόσο υπόψη σε περιπτώσεις συζύγων ή ανήλικων παιδιών. Έπειτα από ένα χρόνο επιτρέπεται η ελεύθερη μετακίνηση εντός Γερμανίας. Προηγουμένως οι αιτούντες άσυλο υποχρεούνται να διαμένουν σε συγκεκριμένη περιοχή.

Οι αιτούντες άσυλο αποκτούν δικαίωμα εργασίας, ωστόσο οι πιθανότητές τους να βρουν απασχόληση είναι κατά κανόνα περιορισμένες. Οι αιτούντες άσυλο που δεν εργάζονται λαμβάνουν επίδομα 352 ευρώ για ένα διάστημα έως 15 μήνες. Επιπρόσθετα καλύπτονται κάποια έξοδα κατοικίας και θέρμανσης. Μετά την παρέλευση των 15 μηνών εξακολουθεί να παρέχεται οικονομική στήριξη, όχι όμως πλέον από τους δήμους αλλά από τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό.

Κανονικά η διαδικασία χορήγησης ασύλου δεν πρέπει να διαρκεί περισσότερο από τρεις μήνες, ωστόσο στην πραγματικότητα υπερβαίνει πολλές φορές ακόμη και τον ένα χρόνο, γεγονός που οφείλεται μεταξύ άλλων στην αισθητή αύξηση του αριθμού των προσφύγων. Ταχύτερη είναι η επεξεργασία των αιτήσεων τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο για πρόσφυγες από τη Συρία και το Ιράκ, ενώ εντός μερικών ημερών προβλέπεται και η εξέταση αιτήσεων ασύλου για άτομα από λεγόμενες ασφαλείς χώρες, όπως η Σερβία και η ΠΓΔΜ, τα οποία κατά κανόνα δεν δικαιούνται πολιτικό άσυλο.

Γραπτή κοινοποίηση με αιτιολόγηση

Η απόφαση για τη χορήγηση ασύλου κοινοποιείται πάντα γραπτώς μαζί με τη σχετική αιτιολόγηση. Σε περίπτωση έγκρισης της αίτησης, ο αιτών λαμβάνει τριετή άδεια παραμονής και δικαιούται να αιτηθεί χορήγηση κανονικών κοινωνικών παροχών. Μετά το πέρας τριών ετών γίνεται επανεξέταση της υπόθεσης. Σε ειδικές περιπτώσεις οι αιτούντες άσυλο δικαιούνται «επικουρική προστασία». Αυτό ισχύει για όσους διατρέχουν σοβαρή απειλή να πέσουν στην πατρίδα τους θύματα βασανισμού και εκτέλεσης ή κινδυνεύουν εξαιτίας εμφυλίου πολέμου. Σε αυτές τις περιπτώσεις χορηγείται άδεια παραμονής ενός έτους μετά την παρέλευση της οποίας ακολουθεί επανεξέταση.

Σε περίπτωση απόρριψης της αίτησης ασύλου προβλέπεται απέλαση. Πέρσι απελάθηκαν στη Γερμανία περισσότεροι από 10.000 αιτούντες άσυλο. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις απόρριψης της αίτησης οι αιτούντες δικαιούνται να παραμείνουν στη χώρα. Σε περίπτωση που δεν διαθέτουν διαβατήριο ή δεν υπάρχει αεροπορική σύνδεση με μία χώρα που βρίσκεται σε εμφύλιο, οι αιτούντες άσυλο παραμένουν υπό καθεστώς ανοχής.

Kay – Alexander Scholz / Άρης Καλτιριμτζής